Ouderen in Europa hebben migranten als verzorgers nodig – of we dat nu leuk vinden of niet
Indignatie redactie
4 min. lezen
Europa en migranten – Wie zorgt er voor uw ouder wordende familieleden als u dat zelf niet meer kunt? Het is een vraag die veel gezinnen in Europa zich moeten stellen, nu de demografische veranderingen die worden veroorzaakt door de vergrijzing in Europa steeds dieper doordringen.
Europa en migranten – Naarmate dierbaren ouder worden of te maken krijgen met langdurige ziekten en beperkingen, neemt de vraag naar zorg enorm toe. Maar de beroepsbevolking kan de groei niet bijbenen. Een op de vijf Europeanen is al 65 jaar of ouder, en tegen 2050 zal dat aantal oplopen tot 30% . Deze demografische verschuiving zal leiden tot een toename van 23,5% in de vraag naar medewerkers in de langdurige zorg – maar waar komen die vandaan?
Op dit moment kloppen de cijfers niet. De Europese sector voor langdurige zorg biedt werk aan zo’n 6,3 miljoen mensen , maar er is al een enorm tekort aan verzorgers. Miljoenen gezinnen springen bij, met 44 miljoen Europeanen – voornamelijk vrouwen – die onbetaalde, informele zorg verlenen aan oudere familieleden . Deze last wordt onvoldoende erkend en is niet houdbaar. Ons recente onderzoek laat zien in hoeverre migranten in de zorg deze kloof kunnen overbruggen.
In de EU is bijna 10% van de medewerkers in de langdurige zorg in het buitenland geboren. Sommigen komen uit de EU, maar velen komen uit Zuid-Amerika (20%), Afrika (12%) en Azië (10%). Eenmaal in Europa vullen ze een cruciale lacune in het zorgsysteem op door banen aan te nemen die lokale werknemers niet willen of kunnen doen.
Ondanks hun essentiële rol worden migranten in de zorg vaak slecht behandeld. Velen werken op tijdelijke contracten, verdienen minder dan hun Europese collega’s en kampen met uitbuiting. Sommigen werken in zwartwerk, wat leidt tot informele banen zonder wettelijke bescherming, waardoor ze kwetsbaar zijn voor misbruik.
In Noorwegen krijgen migrantenverzorgers vaak banen met een lagere status , zelfs als hun kwalificaties gelijk zijn aan of hoger zijn dan die van hun lokale collega’s. Ze worden ook als minder professioneel gezien , ondanks hun ervaring en opleiding. In Duitsland was een gezin dat een Poolse verzorger via een uitzendbureau inhuurde geschokt toen ze hoorde dat zij slechts € 1.000 (£ 860) per maand verdiende, terwijl zij € 2.800 (£ 2.400) betaalden – en het uitzendbureau stak het verschil in eigen zak.
In sommige EU-landen maken restrictieve immigratiemaatregelen het moeilijker voor migranten in de zorg. In Cyprus en Malta bijvoorbeeld krijgen migranten in de zorg met een tijdelijk visum geen toegang tot sociale voorzieningen, zelfs niet na jarenlange dienst. Velen kampen ook met taalbarrières, waardoor het moeilijker is om hun rechten te laten gelden of hun kwalificaties erkend te krijgen.
tekorten aan arbeidskrachten
Bijna alle EU-landen kampen met een ernstig tekort aan arbeidskrachten in de langdurige zorg. Het probleem is groter in EU-landen met een lager inkomen, waar het moeilijker is om zorgmedewerkers aan te trekken en te behouden. Lage lonen en moeilijke arbeidsomstandigheden maken deze banen onaantrekkelijk voor de lokale bevolking, waardoor velen op zoek gaan naar werk in West-Europese landen met een beter salaris.
De verschillen zijn groot. In Nederland verdienen medewerkers in de langdurige zorg 96% van het landelijk gemiddelde uurloon. In Bulgarije is dat slechts 62% . Veel Oost-Europese en Baltische landen kampen ook met een gebrek aan thuiszorg, waardoor gezinnen afhankelijk zijn van ondergefinancierde verpleeghuizen of informele, ongereguleerde zorg.
De Europese Commissie introduceerde in 2022 het pakket vaardigheden en talenten om de arbeidsvoorwaarden en legale migratieprocessen voor werknemers in sectoren met tekorten te verbeteren. Dit omvatte een voorstel voor de EU Talent Pool – een digitaal platform om werkgevers in de EU in contact te brengen met geschoolde werknemers uit landen buiten de EU. De commissie Burgerlijke vrijheden van het Europees Parlement steunde het plan in maart van dit jaar en effende daarmee de weg voor een nieuwe aanpak van internationale werving.
Indien goed geïmplementeerd, zou dit initiatief kunnen helpen de kloof in de Europese zorgsector te dichten en een legale, gestructureerde route te bieden voor geschoolde migranten om in de sector te komen. Maar de publieke weerstand tegen migratie blijft een enorme barrière.
Anti-immigratie sentiment
Europeanen willen dat hun oudere familieleden kwaliteitszorg krijgen, maar velen willen niet accepteren dat buitenlandse werknemers een van de manieren zijn om dat te realiseren. Deze spanning tussen publieke opinie en economische realiteit bedreigt de toekomst van de langdurige zorg in Europa.
Uit onderzoek blijkt dat West-Europese millennials (geboren tussen 1982 en 1991) nu meer anti-immigratie zijn dan degenen die geboren zijn tussen 1952 en 1961 .
De EU erkent de behoefte aan buitenlandse werknemers, maar politici aarzelen om dit publiekelijk te bepleiten. De publieke opinie over migratie blijft sterk verdeeld, waarbij migranten uit andere EU-landen of uit Oekraïne , na de Russische invasie in 2022, vaak de voorkeur krijgen.
De afhankelijkheid van de EU van migranten in de zorg zal de komende decennia alleen maar toenemen. Het simpelweg werven van meer buitenlandse werknemers is echter geen duurzame oplossing, tenzij het systeem zelf verandert.
Verschillende maatregelen kunnen ertoe bijdragen dat migranten in de zorg een eerlijke behandeling krijgen. Ten eerste zou de invoering van een specifiek zorgvisum voor werknemers van buiten de EU hun legale status en baanzekerheid garanderen. Sterkere wettelijke bescherming tegen uitbuitende contracten en oneerlijke lonen is noodzakelijk. En door de erkenning van buitenlandse kwalificaties te vereenvoudigen, zouden geschoolde werknemers functies kunnen aanvaarden die beter aansluiten bij hun ervaring.
Eerlijkere lonen en arbeidsomstandigheden zijn essentieel om zowel migranten als lokale werknemers aan te trekken en te behouden. Internationale samenwerking tussen de EU en derde landen zou ook ethische, gereguleerde migratieroutes kunnen creëren.
De kern van de zaak is dit: de Europese bevolking vergrijst en zonder migrantenarbeiders zullen miljoenen gezinnen moeite hebben om zorg voor hun dierbaren te vinden. Europa moet werknemers, zowel migranten als lokale werknemers, in de zorg ondersteunen en beschermen, omwille van zichzelf.
