Indignatie redactie 
Na de paniekaankopen, gisteren op Wall Street, hebben de Amerikaanse beurzen vandaag weer terrein prijsgegeven nadat aanvankelijk de weg nog flink omhoog was gevonden in reactie op het besluit van de Federal Reserve de rente met 50 basispunten te verlagen, dit keer met als reden de economische schade door het coronovirus te dempen. De “onafhankelijke” Fed is in paniek…. de andere centrale banken volgen.
Ondanks alle ellende blijft het een tijd voor politici en instanties die het publiek vertellen dat alles geweldig is, niets te zien hier.
Een mooi recent voorbeeld van dit magische wensdenken is dat als de voorzitter van de Amerikaanse Federal Reserve, Jerome Powell, en de Amerikaanse minister van Financiën Steve Mnuchin vanmorgen telefoneren met de andere G7-ministers van Financiën en de gouverneurs van de centrale bank, ze de groep kunnen verleiden of dwingen om renteverlagingen of fiscale prikkels aan te kondigen, en daardoor proberen dat aandelenmarkten niet verder dalen en dat het bbp van de landen niet verder krimpt. (Voor hoe dit eerder uitpakte, raden we het briljante boek van Nomi Prins: “Collusion: How Central Bankers Rigged the World” aan.)
Helaas vechten de Fed-voorzitter en de Amerikaanse minister van Financiën een laatste veldslag in een niet te winnen oorlog, net als tijdens de financiële crisis van 2008, toen meerdere renteverlagingen voldoende waren om de geesten op Wall Street te stimuleren en fiscale uitgaven de economische groei stimuleerden. Maar de rente zweeft al op of nabij historische dieptepunten in een groot deel van de ontwikkelde wereld. Verdere renteverlagingen zouden waarschijnlijk lijken op wat Amerikanen noemen “pushing on a string“.
Meer daarover zometeen.
Maar in tegenstelling tot 2008 is dit een gloednieuwe oorlog waarbij Amerikaanse consumenten, die meer dan tweederde van het BBP in het land vertegenwoordigen, niet worden gestimuleerd om te consumeren, omdat bijna elk soort van consumptie een potentiële bedreiging vormt voor hun gezondheid en de gezondheid van hun families.
Om zichzelf te beschermen tegen het coronavirus COVID-19 beveelt de Wereldgezondheidsorganisatie “sociale afstand” aan, dat wil zeggen “minimaal 1 meter afstand houden tussen uzelf en iedereen die hoest of niest”. Andere deskundigen adviseren een afstand van 2 meter. Dat is onmogelijk te doen in vliegtuigen, in overvolle supermarkten, in bioscopen, op cruiseschepen, in restaurants, in warenhuizen en op vele andere plaatsen waar consumenten hun geld uitgeven en de economie daarmee helpen groeien.
Het Rode Kruis beveelt desinfectie aan van “deurknoppen, schakelaars, handgrepen, computers, telefoons, nachtkastjes, wastafels in de badkamer, toiletten, balies, speelgoed en andere oppervlakken die vaak thuis of op de werkplek worden aangeraakt.” Die aanbeveling is omdat wetenschappers nog niet weten hoe lang het coronavirus op oppervlakken actief blijft. Dat is een bijkomende stimulans voor consumenten om plaatsen als hotels en resorts te mijden.
De enige manier om het vertrouwen van de consument te herstellen en de consument opnieuw te stimuleren om hun geld uit te geven, is om het coronavirus onder controle te krijgen. Tenzij alle centrale bankiers over de hele wereld worden vervangen door wetenschappers op het gebied van infectieziekten, zullen ze niet veel nut hebben in deze crisis. En ja, het is een crisis.
Wat de centrale bankiers op dit moment zouden doen door de rentetarieven te verlagen (de Fed heeft zojuist elke geloofwaardigheid verloren door weer een renteverlaging aan te kondigen, terwijl de Amerikaanse economie in februari nog “sterk” werd genoemd – geen reden dus voor een renteverlaging, maar kennelijk wel nadat in een week tijd 15% van de andelenkoersen verloren ging), wordt “pushing on a string” genoemd. Je kunt op verschillende manieren proberen een touw door te snijden: snij een stuk touw van ongeveer 6 centimeter lang. Plaats het op een harde ondergrond. Gebruik je vinger aan het ene uiteinde van het touw om te proberen dat van je af te duwen te duwen. Je zult het zien wiebelen. Je zult het een beetje zien opkroppen. Maar je zult niet zien dat het materiaal van je af beweegt beweegt.
Investopedia definieert “pushing on a string” op deze manier: “Als de kernvraag er niet is om mensen ertoe te bewegen afstand te doen van hun geld, kan dit niet worden afgedwongen door monetair beleid. Als je dit probeert, is het hetzelfde als proberen “aan een touwtje te duwen”.
De vraag van de kant van de consument wordt op dit moment verder verergerd omdat in door corona getroffen sectoren werknemers (die ook consumenten zijn) terecht ontslag of banenverlies vrezen en willen sparen voor die mogelijke gebeurtenis. Grote industrieën in de VS ondervinden vertraging in omzet en winst omdat het coronavirus ze van hun klanten heeft gescheiden. Zoals we eerder hebben gemeld verloren vier grote Amerikaanse luchtvaartmaatschappijen $ 22 miljard aan marktwaarde in de voorafgaande zeven handelssessies. In de VS waren er al winkels in financiële problemen en kondigden winkelsluitingen aan vóórdat het coronavirus toesloeg en de virusuitbraak het banenverlies alleen maar zou verergeren. Hotels hebben niet alleen te lijden onder vakantiegangers die niet graag reizen, maar ook door bedrijven die zakenreizen annuleren en in plaats daarvan teleconferenties gebruiken.
Internationaal lijkt er een onverklaarbaar gebrek te zijn aan testkits sinds de eerste gevallen in januari werden gediagnosticeerd, en velen hebben weinig vertrouwen in overheidsinstanties die naar hun mening de risico’s voor de nationale gezondheid bijzonder onderschatten. Daarnaast blijkt dat binnen de EU en de VS de afzonderlijke staten het maar op eigen houtje moeten zien op te knappen. Zo moeten de 50 Amerikaanse staten en gebieden hun eigen coronavirus-taskforce vormen en wekelijkse gesprekken met elkaar houden om essentiële informatie te delen over wat werkt en wat niet om het virus onder controle te krijgen.
En wat de EU betreft: de Europese Commissie kwam eergisteren bijeen in de “war room” van het crisisresponscentrum in Brussel om het coronavirus te bespreken. Maar in plaats van concrete maatregelen, kwamen er alleen maar weer vage aankondigingen. Er was eigenlijk maar één nieuwtje: het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding (ECDC) heeft het risiconiveau bepaald van “gemiddeld tot hoog”, aldus Ursula von der Leyen.
Toerisme, transport en toeleveringsketens worden beïnvloed door de verspreiding van het virus, zei Economisch Commissaris Gentiloni. Het is nu “tijd om te handelen”. Vandaag komt onze regering in crisisberaad bijeen en hetzelfde doet de Eurogroep (via videoconferentie). Het feit dat deze crisisbijeenkomsten zelfs nodig zijn, laat zien hoe slecht het met het gemeenschappelijk gezondheidsbeleid staat – de EU loopt achter op de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, die al vroegtijdig alarm sloegen.
Het laat ook zien dat de EU langzaam wakker wordt na een lange bagatellisatie van de risico’s van het coronavirus (en dat terwijl Gezondheidscommissaris Stella Kyriakides eind januari had gezegd dat de EU voorbereid was op de verspreiding van het coronavirus).
Maar er werden door de EC geen nieuwe maatregelen aangekondigd. Er waren zelfs geen duidelijke aankondigingen voor EU-toppen en andere belangrijke evenementen. Moeten grote evenementen worden geannuleerd – of niet? Waarom zijn er in ons land andere (lees: minder strenge) regels dan in Duitsland, Frankrijk of Italië? Ieder land neemt zijn eigen maatregelen (of bij ons: bijna niet), en een gemeenschappelijke Europese strategie ontbreekt volledig. Moet het Schengen-akkoord niet eens worden opgeschort om grenscontroles mogelijk te maken?
Van de Europese Commissie hoeven we geen antwoorden te verwachten – zoals het geval was in voorgaande weken. Zogenaamd omdat het alleen een coördinerende rol speelt – anders dan op andere politieke terreinen wil (en kan) het niet zelf beslissen en handelen.
PS. Ten aanzien van de repomarkt zien we dat de Federal Reserve $ 120 miljard heeft geaccepteerd! Er bestond een vraag naar $ 180 miljard.
