Indignatie redactie 
De voetballer Pelé stierf in het Albert Einstein-ziekenhuis in São Paulo, waar hij een maand in het ziekenhuis had gelegen.
Pelé, de perfecte voetballer, de enige die drie wereldbekers won, de eerste van planetaire roem, stierf deze donderdag op 82-jarige leeftijd in het Albert Einstein-ziekenhuis in São Paulo, zoals bevestigd door zijn dochter Kely Nascimento. “Alles wat we zijn is dankzij jou, we houden oneindig veel van je. Rust zacht”, schreef hij op zijn Instagram-account. Met hem komt er een einde aan een tijdperk in de voetbalgeschiedenis en in Brazilië .
Degenen die het voorrecht hadden Pelé live te zien spelen of hem op video hebben gezien, herinneren zich nog precies dat kopdoelpunt waarmee hij de score opende in zijn derde WK. De 4-1 finale tegen Italië in Mexico 70. Een moment dat samen met legendarische acties en doelpunten in het collectieve geheugen is uitgekristalliseerd als de maximale uiting van mooi, effectief en oneerbiedig voetbal. ‘Opgetogen, ik ben Ronald Reagan, president van de Verenigde Staten. Je hoeft jezelf niet voor te stellen, want iedereen weet wie Pele is’, vertelde zijn gastheer hem tijdens een van zijn eerste bezoeken aan het Witte Huis.
Edson Arantes do Nascimento werd geboren op 23 oktober 1940 in Tres Corações, een klein stadje in Minas Gerais. Zoon van profvoetballer João Ramos, Dondinho en huisvrouw Celeste, ze noemden hem Edson ter ere van de vader van de gloeilamp. Dankzij zijn gave voor voetbal was hij op tienjarige leeftijd al een lokale beroemdheid. Op 15-jarige leeftijd markeerde zijn eerste reis naar de kustplaats Santos twee mijlpalen in zijn leven. Hij vervulde zijn droom om de zee te zien en tekende bij de club die hij altijd trouw was, Santos, een team dat trofeeën verzamelde. Hij begon een briljante carrière die ertoe leidde dat hij werd ingewijd als de beste atleet van de 20e eeuw.
Hij debuteerde het gele shirt van de Canarinha in de 58 World Cup, in Zweden. Met 17 jaar en 10 jaar achter zich eindigde hij de finale tegen de gastheer huilend als een kind na een meesterlijke prestatie. Geen enkele andere voetballer heeft drie bekers opgehaald, tot trots van de Brazilianen. Pelé keerde terug naar huis met die van Zweden ’58, Chili ’62 en Mexico ’70 nadat hij een wereldwijd publiek in vervoering had gebracht. In Engeland was 66 jagen op Pelé bijna een norm in het veld. Na zijn eerste WK verwierf de tiener een ongekende roem. O Rei werd geboren. Naast het winnen van drie van de vier Wereldbekers waarin hij speelde, won hij 10 competities, twee intercontinentale bekers, nog eens twee Libertadores en vijf uit Brazilië.
Er zijn net zoveel definities van Pelé als er fans zijn. Hier die van een rivaal en die van een filmmaker. “De grootste voetballer in de geschiedenis was Di Stefano. Ik weiger Pelé als speler te classificeren. Hij stond daarboven’, zei Real Madrid-speler Puskas. “Als de bal de voeten van Pelé bereikt, wordt voetbal poëzie”, zei Pier Paolo Pasolini.
De Braziliaan bereikte uitmuntendheid in een sport die door de rijken werd gecreëerd en die arme mensen zoals hij – hij was een schoenpoetser – omarmden en veranderden in een massafenomeen. Het talent op het veld van die zwarte man, altijd vrolijk, die graag met de bal danste, viel samen met de komst van een nieuw apparaat in huizen over de hele wereld. De popularisering van televisie katapulteerde hem naar planetaire roem in zwart-wit; dan in kleur. Brazilië was een even gigantisch als veelbelovend land en had pas aan het einde van de 19e eeuw de slavernij afgeschaft.
Ondanks zijn ontelbare triomfen, zijn internationale prestige en sappige aanbiedingen uit Europa, bleef hij twee decennia trouw aan het Santos-shirt (zwart-witte strepen), tot aan zijn eerste pensionering in 1970. Na een paar jaar niet professioneel te hebben gespeeld en vele maanden onderhandelen , zei hij ja tegen een andere club. Henry Kissinger – een voetbalfanaat – had hem ervan overtuigd zijn laarzen weer aan te trekken, maar wel met een nieuw shirt, in een land dat niet het zijne was. De transfer naar de New York Cosmos maakte hem tot een van de best betaalde atleten ter wereld. Zijn missie, om voetbal populair te maken in de Verenigde Staten.
Tegen de tijd dat hij voorgoed stopte, had hij 1.281 doelpunten gemaakt, bijna één per wedstrijd, waaronder 77 voor Brazilië.
Hij nam uiteindelijk afscheid van de rechtbanken op 1 oktober 1977 in een vriendschappelijke wedstrijd in New York tussen zijn twee clubs. Altijd verzoenend, speelde hij een tijd met Santos en een andere met de Cosmos. Meer dan een spel, dat was een geweldig televisie-evenement. Wellicht het embryo van de huidige voetbalshow.
Zijn ontmoetingen met Muhammad Ali, Frank Sinatra, Queen Elizabeth II, Andy Warhol… Of zijn eerste bezoeken aan de presidenten van de Verenigde Staten stammen ook uit die tijd. Toen Nelson Mandela haar in 2000 de eerste Laureus Lifetime Achievement Award uitreikte, prees hij haar moed, vreugde en doorzettingsvermogen. Onder zijn heldendaden met Santos bereikte hij een kort staakt-het-vuren in de Biafra-oorlog, afgekondigd ter gelegenheid van de vriendschappelijke wedstrijd die ze in 1969 in Nigeria speelden.
O Rei had altijd een gereserveerde box in het stadion in de havenstad Santos, dat een museum heeft gewijd aan het team en een ander aan zijn meest verafgoodde buurman. In het stadionmuseum tonen ze trots hun kassa en de brancard waarop Pelé lag te concentreren voor wedstrijden. Zijn laatste jaren bracht hij door in een appartement met uitzicht op zee in het nabijgelegen Guarujá. De kwaaltjes en de quarantaine als gevolg van het coronavirus, waardoor hij in oktober 2020 zijn 80ste verjaardag niet publiekelijk kon vieren, vormden geen belemmering om door te gaan met het plannen van reizen en publieke evenementen. In september 2021 is een darmtumor verwijderd.
Hij liet het laatste woord over zichzelf achter in de documentaire Pelé, uitgebracht in 2021 en waarin hij ermee instemt zijn kwetsbaarheid te tonen door in een rolstoel te verschijnen. Natuurlijk grapte hij met zijn voormalige teamgenoten in zijn leven.
De overwinningen van de koning van het voetbal hebben zijn land op de kaart gezet. Pelé en Brazilië waren synoniemen . Historica Diana Mendes, die coördinator was van het Voetbalmuseum in São Paulo, legt uit dat hun successen “samenvallen met de wens van Brazilië om de wereld te vertellen ‘we zijn een nieuw land, met een toekomst, en we hebben een aantal iconen om dat te laten zien, zoals de bossa nova of Pelé’, veranderde in de belichaming van uitmuntendheid voor de wereld na de 58″ cup.
De onderzoeker benadrukt dat voor zwarten in Brazilië en de rest van de wereld hun overwinningen en de bewondering die ze opwekten een nog diepere betekenis hebben. Ze beginnen te geloven dat “als hij de Olympus zou kunnen halen, wij dat ook kunnen”. Een krachtige boodschap in een land dat zich presenteerde als een rassenonverschillige democratie, wat het nooit is geweest. “Deze internationale projectie van Brazilië door middel van Pelé dialogen met wat de rest van de wereld wilde zien, werd werkelijkheid omdat in de VS de discussie nog ging over de burgerrechten van zwarten”, details de historicus Mendes.
Pelé wist hoe hij zijn carrière buiten het veld op intelligente wijze vorm moest geven, zichzelf opnieuw moest uitvinden. Hij studeerde, was sportcommentator, zakenman en zelfs minister van Sport. Maar gedurende deze decennia was hij vooral een levende legende. “Ik ben niet op zoek naar mensen die goed over me praten als ik sterf”, zei hij in 2014 tegen El País Semanal, kort voordat hij de aftrap gaf van het WK dat in zijn thuisland werd gehouden.
Hij hield er nooit van commentaar te geven op de politiek. Hij werd ervan beschuldigd lauw te staan tegenover de endemische problemen in Brazilië en de dictatuur (1964-1985). Tijdens de jaren van leiding, waarin hij zijn meest oogverblindende voetbal toonde, omhelsde hij de dictator Emílio Garrastazu Médici en stond hij onverschillig tegenover de repressie. Toen hem in de documentaire uit 2021 naar die tijd werd gevraagd, antwoordde hij: “Voetbal is hetzelfde gebleven. Ik merkte geen verschil.”
Hij slaagde erin een grens te trekken tussen zijn gedenkwaardige sportcarrière en zijn persoonlijke leven, bewaard voor de schijnwerpers. Als vader van vier dochters en drie zonen had hij veel vriendinnen, waaronder de televisiester Xuxa. Hij trouwde in 2016 met zijn derde vrouw. ‘Niemand is geïnteresseerd om veel over Edson te weten,’ zei O Rei altijd. Hij wist dat de speler de fans nooit in de steek liet, hij wilde niet dat de man ze in de steek liet.
