Pfizer vraagt goedkeuring voor derde dosis: hebben we die echt nodig? Of wil farmareus gewoon langs de kassa passeren?

Farmabedrijf Pfizer zal aan de Amerikaanse en Europese geneesmiddelenagentschappen toestemming vragen voor het toedienen van een derde dosis van zijn coronavaccin. Maar was ons onlangs niet verteld dat twee dosissen afdoende beschermen, ook tegen de deltavariant? Moeten we dan straks allemaal een derde keer langs het vaccinatiecentrum, of is die derde ronde voorbehouden voor risicogroepen? Ons land werkt alvast aan een plan rond prik drie.

Onderzoek van Pfizer zelf, moet het beste doen vermoeden: een derde dosis van hun coronavaccin verhoogt het aantal antilichamen tegen het virus met vijf tot tien keer. Dus zal de producent binnenkort aan het Amerikaanse geneesmiddelenagentschap FDA en aan zijn Europese tegenhanger EMA de toestemming vragen voor het gebruik daarvan. Voor de goede orde: het gaat om een derde dosis van het oorspronkelijke vaccin. Er loopt ook al onderzoek naar een aan de deltavariant aangepaste versie, maar dat staat nog minder ver.

“Nu is in de bijsluiter vastgelegd dat de producent de goedkeuring heeft voor de toediening van twee dosissen, met een tussentijd van een bepaald aantal maanden”, zegt viroloog en vaccinontwikkelaar Johan Neyts van de KU Leuven. “Wil je daarin zetten dat na een aantal maanden nog een derde dosis moet volgen, dan moet je studies hebben om dat te onderbouwen, en heb je die toestemming nodig.”

Eerst de rest van de wereld

Nog maar een week geleden bevestigde dat EMA dat twee dosissen van elk van de bestaande vaccins afdoende bescherming bieden tegen het coronavirus, ook tegen de deltavariant. Dus stelt zich de vraag: hebben we die derde prik nodig? “Het is op dit moment moeilijk te zeggen hoe zinvol die is”, zegt vaccinoloog Isabel Leroux-Roels (UZ Gent). “Het is in elk geval goed dat de studies lopen en dat de aanvraag gedaan wordt, zodat we klaarstaan. Dan kunnen we, in functie van de epidemiologische toestand, bekijken: wie heeft een derde dosis nodig, wanneer moet die toegediend worden? Dat moet gebeuren op basis van de algemene cijfers, maar ook van de profielen van wie wordt opgenomen. Gaat het om mensen bij wie het vaccin nooit heeft aangeslagen? Of mensen die ondanks vaccinatie toch besmet raken en ernstig ziek worden? Zijn het ouderen? Mensen met een onderliggende aandoening? Op dit moment kan je vooral zeggen dat het geruststellend is dat twee dosissen van een vaccin dat is ontwikkeld op basis van de originele Wuhan-stam van het virus, ook tegen de deltavariant een goede bescherming van 80 procent en meer bieden.”

“We moeten niet noodzakelijk iedereen een derde dosis gaan toedienen”, is ook de inschatting van Neyts. “Wel de risicogroepen. Ouderen. Mensen wiens immuunsysteem verzwakt is na kanker en chemotherapie, of na een orgaantransplantatie. Dat is de richting die we uit moeten.” Overigens is er nog een belangrijke reden om niet iedereen die derde prik te geven, zegt hij. “We hebben die vaccins nodig om mensen in andere delen van de wereld te vaccineren. Kijk naar Afrika, waar nog quasi niemand is ingeënt. We moeten dat doen uit welbegrepen eigenbelang, om het ontstaan van nieuwe, nog besmettelijkere, varianten tegen te gaan. Maar nog meer uit diepe menselijkheid.”

Plan ligt klaar

Pfizer is de eerste met zijn aanvraag voor een derde dosis, maar we mogen hetzelfde verwachten van de andere vaccinontwikkelaars, zegt Leroux-Roels. “De meeste zijn vergevorderd in hun studies naar vaccins die zijn aangepast aan de betavariant, de eerste studies naar de deltavariant lopen ook al.” Willen die farmabedrijven niet vooral een derde keer langs de kassa passeren? Het mag duidelijk zijn dat zij veel geld verdienen aan de vaccinatiecampagnes, zeggen zowel Leroux-Roels als Neyts. Maar vaccinoloog Pierre Van Damme (UAntwerpen) voegt er dit aan toe. “Binnen de vaccinologie zijn zulke boosterstudies niet uitzonderlijk. Je ziet dat ook bij andere vaccins. Men gaat kijken: hoe lang geeft het bescherming, hoeveel bijkomende bescherming geeft een booster? Dus puur wetenschappelijk gezien, is het een logisch evolutie. Vervolgens is het aan ons om te beslissen of zo’n derde prik noodzakelijk is. En die beslissing zal niet commercieel ingegeven zijn, maar wel strategisch epidemiologisch.”

In elk geval ligt er een plan klaar met betrekking tot die derde ronde, zegt Van Damme. “Voor wanneer de noodzaak zich aandient. Dan zal er een advies komen van de Hoge Gezondheidsraad. En nu al denkt de Taskforce Vaccinatie erover na: hoe gaan we dat aanpakken? Loopt het via de vaccinatiecentra of via de reguliere gezondheidszorg? Kijken we naar bepaalde risicogroepen, of naar een grotere groep mensen? Een ding is zeker: we zullen klaarstaan op het moment dat het nodig is.”