President van Oekraïne tekent bevel om de Krim met geweld in te nemen – Derde Wereldoorlog dreigt

Terwijl er nog vredesonderhandelingen plaatsvinden in o.a. de Oekraïnse Donbass regio, keurt de president van dat land de nieuwe strategie goed om de Krim te “herstellen” en dreigt het land met een totale oorlog met Rusland. Dat kan de aanleiding zijn voor een Derde Wereldoorlog.

Het regime van Volodymyr Zelensky in Kiev bevindt zich nu in dezelfde strategisch kwetsbare positie als het regime van Petro Porosjenko na de presidentsverkiezingen van mei 2014. Beiden werden geconfronteerd met binnenlandse vervreemding en gewapende oppositie, die om verschillende redenen in het oosten van het land en in het westen onmogelijk door de presidenten overwonnen konden worden, samen te stellen of te coördineren. Beiden hebben berekend dat ze een militaire confrontatie in de Donbass zouden moeten uitlokken om de Amerikaanse regering en de NAVO-bondgenoten ertoe te brengen een combinatie van vers geld Kiev binnen te brengen en wapens te leveren aan de grens in het oosten.

Het neerschieten van vlucht MH17 van Malaysia Airlines op 17 juli 2014 heeft veel weg van een provocatie die was gepland om directe militaire interventie van de NAVO op de grond uit te lokken. Eenmaal realiteit was de berging van de lichamen van de MH17-slachtoffers en de zwarte dozen van het vliegtuig zowel dekmantel als camouflage. Maar het plan, bedacht door de Amerikaanse en Oekraïense geheime diensten en aangenomen door Poroshenko, kreeg na het neerhalen de volle medewerking van de Nederlandse en Australische regering – maar mislukte. Tot op heden stelt de Nederlandse regering alles in het werk de eigen stoep schoon te houden – wat een stuk gemakkelijker geworden is nadat het CDA-kamerlid Pieter Omtzigt destijds door fractieleider Sybrand Buma (op bevel van premier Mark Rutte) van dit “lastige” dossier werd afgehaald.

De huidige situatie in de Donbass wordt in Rusland door de generale staf, het ministerie van Buitenlandse Zaken, de inlichtingendiensten en het Kremlin zorgwekkend bekeken. Ze begrijpen ook wat er sinds medio 2014 is veranderd. Het politieke vermogen van de Duitsers om de dwaasheid van de VS te weerstaan, is uitgehold door de door het Westen opgeblazen zaak van de “oppositieleider” Navalny sinds augustus vorig jaar en door gerommel binnen haar eigen partij om Angela Merkel en haar regering bij de verkiezingen van 26 september te vervangen; Duitsland is dus veel zwakker dan zeven jaar geleden. Ons land, waar Mark Rutte de verkiezingswinst heeft binnengesleept en het showproces van de MH17 dat stapvoets wordt voortgezet, is ten aanzien van Oekraïne precies waar het toen was. Alle anderen in Europa, ook de Britten, zijn onzekerde dan voorheen. Joe Biden was toen Kiev’s belangrijkste bondgenoot in Washington; nu is hij mentaal minder in staat om de dreigende situatie in te schatten.

Een ongewoon gedetailleerde presentatie van de Russische standpunten, evenals de Russische interpretatie van de standpunten van de andere partijen in het conflict, werd deze week in Kommersant gepubliceerd. Verslaggever Vladimir Soloviev heeft getranscribeerd wat zijn bron, de belangrijkste Russische onderhandelaar Dmitry Kozak (foto, rechts), plaatsvervangend hoofd van de presidentiële administratie, mondeling en in documenten aan informatie heeft verstrekt.

De Russische tekst van Kozaks briefing is als volgt (onze vertaling, onverkort en onbewerkt):

Onderhandelingen over Donbass worden omgezet in een vredesdecreet.

Kommersant heeft de vredesinitiatieven bestudeerd en ontdekt waarom er niet één plan is gemaakt.
Dmitry Kozak, die toezicht houdt op de onderhandelingen over de Donbass, is verplicht de activiteiten van zijn collega’s in het ‘Normandy Format’ (Wikipedia hier) nauwlettend in de gaten te houden, zodat het vredesplan niets overbodigs bevat.

De regeling van het conflict in de Donbass is in een impasse geraakt en is tegelijkertijd overwoekerd door vredesinitiatieven van meerdere pagina’s van zowel de strijdende partijen als de bemiddelaars die hen helpen om tot overeenstemming te komen. Ter beschikking van Kommersant stonden de zogenaamde clusters voor de uitvoering van de Minsk-akkoorden, die sinds eind vorig jaar in het Normandy Format worden besproken. Van hen wordt duidelijk waarom het niet mogelijk is om een verenigd vredesplan op te stellen.

Het zien van de kaarten van de spelers.
Moskou, Kiev en de niet-erkende republieken van Donbass erkennen dat de oplossing van het conflict in een impasse verkeert. We kunnen zeggen dat dit het enige punt is waarop ieders standpunten volledig samenvallen. Iedereen legt op zijn eigen manier de redenen voor de bevriezing uit. Rusland en de DPR / LPR [Volksrepubliek Donetsk / Volksrepubliek Loehansk] beschuldigen de Oekraïense autoriteiten van onwil om de overeenkomsten van Minsk uit te voeren. Kiev geeft Moskou van precies hetzelfde de schuld.

Ondertussen, zoals Kommersant heeft ontdekt, is er geen tekort aan vredesinitiatieven, ook niet in de Trilaterale Contactgroep (TCG) [bestaande uit Oekraïne, Rusland en de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa, OVSE] om de situatie in Oost-Oekraïne, noch in het Normandy Format (Duitsland, Rusland, Oekraïne, Frankrijk) op te lossen. Deze twee platformen bestaan om, ten eerste om de oorlog te stoppen, en ten tweede, om de Oekraïense staat aan elkaar te hechten en bepaalde gebieden van de Donetsk en Luhansk [Lugansk] regio’s (ORDLO) terug te laten keren naar zijn originele samenstelling.

In oktober vorig jaar stuurden de zelfbenoemde DPR en LPR hun routekaart – het ‘Actieplan voor het oplossen van het conflict in bepaalde gebieden van de regio’s Donetsk en Loehansk in Oekraïne in overeenstemming met de overeenkomsten van Minsk’ – naar de TCG. Oekraïne weigert het te overwegen. Voormalig president Leonid Kravchuk, die Kiev vertegenwoordigt in de TCG, bood volgens een bron van Kommersant zelfs aan om het als niet-bestaand te behandelen. Vervolgens stelde Kiev op 2 november zijn ‘Plan van gezamenlijke stappen van de deelnemers van de Trilaterale Contactgroep voor de uitvoering van de Overeenkomsten van Minsk’ voor.

Van links naar rechts: Denis Pushilin, hoofd van de Volksrepubliek Donetsk; Leonid Pasechnik, hoofd van de Volksrepubliek Loehansk; Leonid Kravchuk, vertegenwoordiger van Kiev bij de Trilaterale Contactgroep.

Dit is al bekritiseerd door vertegenwoordigers van de Donbass, die zeiden dat het plan voor 78% in strijd is met de overeenkomsten van Minsk. In het plan (in het dossier bij Kommersant) zijn er inderdaad eigenaardigheden. Er staat bijvoorbeeld dat op 10 december de strijdkrachten van Oekraïne zouden terugkeren naar hun permanente locaties in de Donbass, en op 15 december zou de uitwisseling van gevangenen beginnen. Zelfs over de titel van het document zijn er vragen geweest. Officieel is het zo dat de ‘gezamenlijke stappen’ worden uitgevoerd door de deelnemers van de TCG. Dit is geen toeval: Kiev gaat uit van het feit dat de contractpartijen in de groep Oekraïne en Rusland, dat in oorlog is met Oekraïne, zijn en de OVSE [Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa] is de bemiddelaar.

Kiev roept op vriendelijke toon op om te stoppen met schieten in Oost-Oekraïne.
Moskou, en daarmee de Donbass, verwerpen deze interpretatie. Telkens wanneer Oekraïense zijde tijdens de besprekingen verklaart dat het zich verzet tegen Rusland in het oosten, herinnert Moskou iedereen aan Resolutie nr. 2202 van de VN-Veiligheidsraad van 17 februari 2015. Daarin werd het ‘Pakket van maatregelen voor de uitvoering van de overeenkomsten van Minsk’ goedgekeurd, en het benadrukte dat Kiev moet onderhandelen met de ORDLO. Oekraïne is vooral om de beschreven reden ontevreden over de akkoorden van Minsk. Maar pogingen om ze te herzien stuiten op een argument over de VN-resolutie.

Waar kwamen de clusters vandaan.
De onwil van Kiev om als partij bij het conflict met de ORDLO om te gaan, leidde tot de impasse bij de onderhandelingen in de TCG. Uiteindelijk namen Frankrijk en Duitsland het initiatief. Ze stelden voor om de overeenkomsten op te splitsen in zogenaamde clusters. Het idee, zoals uitgelegd door een gesprekspartner van de ‘Normandy Four’-onderhandelingen, is om overeenstemming te bereiken over de volgorde van acties voor de partijen om het ‘Pakket van maatregelen …’ te implementeren; en, wanneer dit gebeurt, om de clusters over te dragen aan de TCG in de vorm van aanbevelingen voor de ontwikkeling van een ‘road map’ om daar te komen. Aangenomen wordt dat dit het definitieve vredesplan zou zijn voor de oplossing van het conflict in overeenstemming met de akkoorden van Minsk.

Op 12 november 2020 presenteerden de adviseurs van de president van Frankrijk en de Duitse bondskanselier, Emmanuel Bonne en Jan Hecker, het eerste ontwerp van de ‘Sleutelclusters voor de uitvoering van de overeenkomsten van Minsk’ aan hun collega’s in het Normany Format – plaatsvervangend hoofd van de Kremlin-administratie Dmitry Kozak en hoofd van het kabinet van de president van Oekraïne Andriy Yermak (rechts).

Vanaf dat moment begon een nieuwe fase van de onderhandelingsmarathon in de Normandy Four. Op 13 november hielden de adviseurs een videoconferentie en besloten ze dat de ‘sleutelclusters’ gebaseerd zouden zijn op de overeenkomsten van Minsk en aanbevelingen zouden zijn voor de TCG. Op 20 november verduidelijkten Berlijn en Parijs de conceptclusters en op 25 november presenteerde Moskou zijn eigen versie ervan. Op 1 december werden de Oekraïense clusters door Yermak overgebracht naar de Normandy Four. Op 14 december heeft hij ze bijgewerkt en later opnieuw verfijnd.

Het hoofd van het kantoor van de president van Oekraïne, Andriy Yermak, kan Moskou niet overtuigen om zijn project van ‘vreedzame clusters’ voor de Donbass te aanvaarden.
Nu liggen er drie hoofddocumenten op tafel van de deelnemers aan het Normandy Format (Kommersant heeft ze allemaal gelezen): de Oekraïense clusterdocumentatie van 19 januari; het bijgewerkte Franse en Duitse ontwerp, ingediend op 8 februari; en de Russische amendementen op het Frans-Duitse ontwerp van 16 februari. Vertegenwoordigers van de ORDLO sloten zich ook indirect aan bij het werk aan de clusters – op verzoek van Russische zijde. Hun opmerkingen over het Oekraïense document werden door Dmitry Kozak aan de adviseurs Bonne en Hecker doorgegeven.

Nadat Moskou op 16 februari zijn opmerkingen had gemaakt, viel er een pauze in de diplomatieke pingpong. Dit was te wijten aan het uitblijven van een reactie van Kiev op het Frans-Duitse ontwerp en de Russische wijzigingen daarop.

Wat staat er in de documenten.
Het Frans-Duitse project is het kortste en meest algemene: elf clusters beslaan drie pagina’s. De preambule benadrukt dat “om discrepanties te voorkomen” de toekomstige routekaart – die Oekraïne en Donbass gezamenlijk zouden moeten ontwikkelen in de TCG – “geen declaratieve en vage bepalingen mag bevatten”. “Acties en maatregelen die in tegenspraak zijn met de overeenkomsten van Minsk zullen niet worden opgenomen. Het tijdschema voor actie en implementatie van alle overeengekomen maatregelen moet realistisch zijn.”

De clusters zijn gelabeld met letters van het Latijnse alfabet van A tot K. Dit is een tabel die is verdeeld in twee kolommen: ‘Veiligheid / Humanitair’ en ‘Politiek / Economisch’. Maatregelen om de veiligheid in het conflictgebied te waarborgen worden afgewisseld met politieke stappen.

Cluster A bevat zeven punten die gewijd zijn aan veiligheid en humanitaire kwesties: een volledig staakt-het-vuren, mijnopruiming, terugtrekking van zware wapens, terugtrekking van troepen in nieuwe secties van de contactlijn, opening van extra controleposten, vrijlating en uitwisseling van gedetineerden, veilige en betrouwbare toegang van de speciale waarnemingsmissie van de OVSE (SMM) in heel Oekraïne.

In de politieke en economische cluster van vier punten – de ‘Steinmeier-formule’ ([onderhandeld door de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Frank-Walter Steinmeier] werd dit in oktober 2019 goedgekeurd door de contactgroep; het definieert het mechanisme voor de inwerkingtreding van de wet op de speciale procedure voor lokaal zelfbestuur in bepaalde delen van de regio’s Donetsk en Loehansk) is opgenomen in de Oekraïense wetgeving. Vervolgens zouden de leiders van de vier Normandy Four de routekaart goedkeuren; daarna zou Kiev met de ORDLO in de contactgroep alle wettelijke bepalingen met betrekking tot deze regio’s van Donbass coördineren.

De laatste alinea van de cluster verwijst naar de constitutionele hervorming van Oekraïne, waarbij decentralisatie een sleutelelement is en de goedkeuring van de volgende wetten: over de speciale status van de ORDLO, over lokale verkiezingen, over amnestie en over een speciale economische zone. Elke stap van de paragraaf is voorzien van een verwijzing naar de overeenkomstige bepaling van het ‘Pakket van maatregelen voor de uitvoering van de overeenkomsten van Minsk’.

Cluster C over beveiliging bevat slechts twee items: “Het begin van de terugtrekking van alle buitenlandse gewapende groepen, militair materieel en huurlingen uit de ORDLO” en “het begin van de ontwapening van alle illegale groepen in de ORDLO, met uitzondering van de Volksmilitie”.

Hetzelfde aantal punten bevindt zich in de volgende politieke cluster D. In dit stadium voert Oekraïne tijdelijk een constitutionele hervorming uit die decentralisatie inhoudt, en begint het tijdelijk wetten in te voeren inzake lokale verkiezingen in ORDLO en de speciale economische zone daar.

Cluster E beschrijft de voltooiing van de terugtrekking van buitenlandse militaire eenheden en het ontwapeningsproces zoals beschreven in blok C, en voegt bepalingen toe dat de veiligheid in ORDLO moet worden gehandhaafd door gezamenlijke patrouilles van de Oekraïense politie en de lokale volksmilitie, met deelname en bemiddeling van de OVSE SMM. Het verwijst ook naar de uitbreiding van een internationale aanwezigheid langs de grens met Oekraïne ten koste van de OVSE.

Politieke cluster F in het kort: inwerkingtreding van de wet op lokale verkiezingen voor onbepaalde tijd. Volgens de Overeenkomsten van Minsk moet hierbij rekening worden gehouden met de bijzondere omstandigheden van de ORDLO. Daarna zullen, volgens Cluster G, lokale verkiezingen worden gehouden in de Donbass, en om 20.00 uur op de dag van de stemming zal de wet van Oekraïne ‘On the Temporary Order of Local Self-Government in ORDLO’ in werking treden.

Vervolgens, zegt cluster H van de veiligheidssectie, zou Oekraïne de volledige controle over zijn grens beginnen terug te krijgen – het deel ervan dat Kiev sinds 2014 niet meer heeft gecontroleerd vanwege het conflict. Daarna staat in Cluster I geschreven dat de amnestiewet tijdelijk in werking treedt (deelnemers van gebeurtenissen in het oosten van Oekraïne moeten eronder vallen). Daarna moet volgens Cluster J het herstel van de controle over de grens door Oekraïne worden voltooid.

De laatste Cluster K stelt dat de constitutionele hervorming, evenals de wetten over de speciale status van de ORDLO, amnestie en de speciale economische zone permanent in werking zullen treden, op voorwaarde dat de lokale regeringsverkiezingen in deze gebieden “in het algemeen gebeuren in overeenstemming met de OVSE-normen”. ​

Foto: links, Jan Hecker (Duitsland); rechts, Emmanuel Bonne (Frankrijk)

In de begeleidende brief bij het document spelen Hecker en Bonne open kaart – dit is de kern waarop compromisvoorstellen zullen worden gebaseerd. Dit verklaart de beknoptheid ervan.

Cluster versus Cluster.
De Oekraïense en Russische ontwerpen die op 19 januari en 16 februari van dit jaar zijn voorgesteld, zijn gebaseerd op het Frans-Duitse document, maar zijn gedetailleerder. Tegelijkertijd verschillen ze niet alleen in het aantal punten in de clusters en de volgorde van stappen. Er zijn verschillende benaderingen, zelfs wat betreft de delen om het eens te worden over aanbevelingen voor het voorgestelde vredesplan.

Kiev nodigt iedereen uit om zijn volledige voorstel goed te keuren. “We rekenen op uw steun voor dit project”, merkt Andriy Yermak op in de begeleidende brief.
Kozak dringt aan op goedkeuring voor elk blok, artikel voor artikel schriftelijk goedgekeurd. Hij suggereert dat Oekraïne, Duitsland en Frankrijk de door Rusland voorgestelde formulering aanvaarden of verwerpen, door het woord ‘akkoord’ of ‘afwijzen’ in de overeenkomstige kolom te schrappen. Het doel van deze benadering is om compromisclusters goed te keuren, ze terzijde te schuiven en verder te focussen op de clusters waar nog steeds tegenstrijdigheden bestaan.

Kozak heeft geprobeerd de praktijk van het vastleggen van overeenkomsten en zelfs weglatingen op papier te introduceren en ze met initialen te ondertekenen sinds hij Vladislav Surkov meer dan een jaar geleden verving als de belangrijkste Russische onderhandelaar in het Normandy Format. Hij heeft herhaaldelijk aangeboden om de onderhandelingen openbaar te maken en de resultaten van de bijeenkomsten te publiceren. Dit wordt echter tegengewerkt door zowel de Europese collega’s van Kozak als de vertegenwoordiger van Oekraïne.

Er zijn veel verschillen in de Oekraïense en Russische versies.
Ze komen ook voor in de namen van documenten. De Oekraïense is getiteld: ‘Sleutelclusters voor de uitvoering van de overeenkomsten van Minsk’. De Russische versie luidt als volgt: ‘De lijst en volgorde van implementatie van de belangrijkste maatregelen om het conflict in de ORDLO van Oekraïne op te lossen in overeenstemming met de overeenkomsten van Minsk (aanbevelingen van de Normandy Four over de ontwikkeling door de TCG van een routekaart voor de oplossing van het conflict)’.

Oekraïens clusterproject van 19 januari 2021.
Het voorstel van Rusland herhaalt dus zijn ongewijzigde standpunt: in de akkoorden van Minsk is vastgesteld dat de oorlog in de Donbass een interne Oekraïense aangelegenheid is, en dat de aanbevelingen van de Normandy die worden ontwikkeld de hulp van bemiddelaars weerspiegelen bij de vreedzame oplossing van de situatie in het oosten van Oekraïne door de partijen bij het conflict. Wanneer Kiev bij de besprekingen aanbiedt de situatie te bekijken vanuit het oogpunt van de ‘fundamentele oorzaken van het conflict’, antwoordt de Russische delegatie dat de discussie over deze redenen zes jaar geleden is beëindigd met de ondertekening van de akkoorden van Minsk. Moskou is bereid ze te bespreken, maar hierdoor zal het onderhandelingsproces zes jaar in tijd terugvallen.

Zowel Kiev als Moskou breidden in hun projecten enerzijds de punten van de clusters van de Frans-Duitse versie uit, en anderzijds veranderden ze het aantal maatregelen en hun volgorde.

Dat laatste is essentieel: hier worden de bedoelingen van de partijen onthuld. Rusland houdt zich strikt aan het ritme dat is uiteengezet in het ‘Pakket van maatregelen voor de uitvoering van de overeenkomsten van Minsk’. Oekraïne, dat herhaaldelijk publiekelijk heeft verklaard niet tevreden te zijn met dit document, gebruikt niettemin de formulering in de preambule dat “acties en maatregelen die in strijd zijn met de overeenkomsten van Minsk niet mogen worden opgenomen”. Maar dan suggereert het clusters, die in de commentaren van ORDLO tegengesteld aan “Minsk” worden genoemd.

Opmerkingen van de republieken van Donbass over het Oekraïense clusterproject van 22 januari 2021.
In Cluster A van de sectie Veiligheid / Humanitair, dat zich bezighoudt met een volledig en definitief staakt-het-vuren, richt Rusland zich op de garanties van een regime van ‘stilte’. Hier voegde Kozak een zin toe over de noodzaak van een “transparant en betrouwbaar mechanisme” voor het verifiëren van [de afwezigheid van] schendingen van dit regime “met de hulp van het Gemeenschappelijk Centrum voor Controle en Coördinatie. En in het tweede punt van dit cluster stelt Moskou voor om “de eliminatie van geverifieerde schendingen van de terugtrekkingslijn begaan door Oekraïne en / of ORDLO” te corrigeren.

Paragraaf 3 van het ‘Pakket van maatregelen voor de uitvoering van de akkoorden van Minsk’ begint met de verificatie van het staakt-het-vuren-regime. De Oekraïense versie van dit cluster verwijst naar een volledig en alomvattend staakt-het-vuren, maar vermeldt geen verificatie en het uitbannen van schendingen.

De benaderingen van de partijen passen niet bij elkaar in het politieke deel van Cluster B. Kiev suggereert dat de routekaart, opgesteld op basis van de aanbevelingen van de ‘Normandiërs’, alleen in de TCG moet worden besproken en binnen de Normandy Four, waarna een top met de leiders van Duitsland, Rusland, Oekraïne en Frankrijk zou moeten worden gehouden, zodat ze het definitieve vredesplan kunnen goedkeuren.

Vertegenwoordigers van de ORDLO wijzen erop dat de goedkeuring van de routekaart zonder hun toestemming verder gaat dan de bevoegdheid van de “Normandiërs” en in tegenspraak is met de overeenkomsten van Minsk, die Donetsk en Luhansk het recht geven om maatregelen te coördineren en uit te voeren om het conflict op te lossen. Moskou benadrukt ook dat de coördinatie en goedkeuring van de kaart in het Normandy Format zonder de deelname van de ORDLO een schending zou zijn van de rechten en bevoegdheden van de Donbass, waarin Minsk en de resolutie van de VN-Veiligheidsraad voorzien.

Het standpunt van de Russische Federatie is dat de aanbevelingen van de “Normandiërs” in de vorm van overeengekomen clusters naar de TCG gestuurd moeten worden, waar de onderhandelaars uit Kiev en ORDLO een routekaart zullen opstellen, die enerzijds goedgekeurd dient te worden door de Verchovna Rada en de president van Oekraïne, en aan de andere kant door de de facto autoriteiten van de republieken van Donbass.

Aanzienlijke verschillen benadrukken het diplomatieke spel.
Kiev probeert de onderhandelingen over de Donbass naar het Normandy Format te brengen, waar Moskou is, maar er is geen ORDLO, zodat het conflict officieel als een Oekraïens-Russisch probleem wordt beschouwd. Rusland is het, zoals blijkt uit zijn voorstellen, niet eens met deze benadering. Moskou verzet zich hiertegen en vertrouwt op het feit dat de akkoorden van Minsk zijn bevestigd door een unaniem goedgekeurde resolutie van de VN-Veiligheidsraad, die niemand heeft herroepen.

Er is een soortgelijk verhaal met het politieke cluster, waarin we het hebben over de goedkeuring van een pakket speciale wetten door Oekraïne. In de Oekraïense versie is dit gemarkeerd met de letter C en bestaat het uit een enkele alinea met de wetswijzigingen. Dit zijn de goedkeuring van de wet ‘On the special order of local self-government in ORDLO’; implementatie van de ‘Steinmeier-formule’; goedkeuring door de Rada van de wetten ‘Over de eigenaardigheden van lokale verkiezingen’; ‘On Amnesty’, over de totstandbrenging van een speciale economische zone op het grondgebied van de huidige DPR en LPR, en wijzigingen van de grondwet van Oekraïne in termen van decentralisatie. Vertegenwoordigers van de DPR en LPR, Natalia Nikonorova (foto, rechts) en Vladislav Deinego (foto, links), zijn van mening dat deze paragraaf in deze vorm ook in tegenspraak is met Minsk, aangezien de voorgestelde wijzigingen van de grondwet “niet aangeven dat er rekening moet worden gehouden met de kenmerken van de ORDLO”.

In de Oekraïense clusters komt de term ‘speciale status’, die in de overeenkomsten van Minsk met betrekking tot de ORDLO wordt gebruikt, in principe niet voor. Tegelijkertijd wordt in de Russische versie bij het opsommen van speciale wetten benadrukt dat ze ervoor moeten zorgen dat “de speciale status permanent functioneert”. Moskou noemt ook de intrekking of wijziging van de Oekraïense wetten ‘Over onderwijs’, ‘Over het waarborgen van de werking van de Oekraïense taal als de staatstaal’, ‘Over de specifieke kenmerken van het staatsbeleid om de staatssoevereiniteit van Oekraïne over de tijdelijk bezette gebieden in de regio’s Donetsk en Luhansk en andere wetten “volgens de lijst die is overeengekomen met de ORDLO.”

Deze en andere tegenstrijdigheden die al aan het licht zijn gekomen, zullen waarschijnlijk niet snel worden verholpen – als dat überhaupt mogelijk is. Op de laatste videoconferentie van de adviseurs van de staatshoofden van de Normandy Four, die plaatsvond op 18 maart, beloofde Yermak zijn reactie op de Russische commentaren van 16 februari op dezelfde dag te sturen. Dat is nog steeds niet gebeurd.

Maar zelfs als Moskou en Kiev tot een compromis komen in het Normandy Format, is het niet zeker dat de bereikte overeenkomsten standhouden.

Eén van de meest recente voorbeelden zijn de op 22 juli 2020 overeengekomen ‘Maatregelen ter versterking van het staakt-het-vurenregime’. Het document bepaalt onder meer dat de Oekraïense zijde en de veiligheidstroepen van de twee niet-erkende republieken van Donbass bevelen uitvaardigen volgens welke retourvuur alleen kan worden geopend op bevel van de leiding van de strijdkrachten van Oekraïne en de leiding van de gewapende formaties van de ORDLO. Over deze formulering waren, volgens Kommersant, Kozak en Yermak het eens tijdens een videoverbinding met de deelname van de OVSE-vertegenwoordiger in de TCG, de Zwitserse diplomaat Heidi Grau (rechts).

Daarna hebben de DPR en LPR hun orders uitgevaardigd en openbaar gemaakt, waarin de daarin bereikte afspraken volledig werden uiteengezet. Het ministerie van Defensie van Oekraïne heeft ook een verklaring afgegeven. Het zegt dat “in het geval van schending door de vijand van het regime van ‘stilte’ [staakt-het-vuren] en het creëren van een bedreiging voor de levens van Oekraïense militairen, de strijdkrachten van Oekraïne het recht hebben om te reageren op vijandige aanvallen.”  De overeengekomen zin dat dit alleen mogelijk is op bevel van de legerleiding is om onbekende redenen niet in de tekst opgenomen. In Moskou wordt aangenomen dat op deze manier de beslissing om vergeldingsvuur al dan niet te openen aan het oordeel van het veldpersoneel zou worden overgelaten, en dat zou tot voortdurende schermutselingen leiden.

Vladimir Zelensky wacht op een top op de Donbass, die niemand voorbereidt.
Tijdens de laatste videoconferentie van de “Noormandiërs” op 18 maart bracht Kozak de kwestie aan de orde om de verklaring van het Oekraïense ministerie van Defensie in overeenstemming te brengen met de overeenkomsten van 22 juli. Hecker, Bonne en Yermak gingen het bespreken van dit onderwerp uit de weg.
“De schietpartijen zouden vandaag moeten stoppen, en daarmee de verbale evenwichtsoefening”, zei Kozak tegen Kommersant. “Schermutselingen, georganiseerd of chaotisch, op bevel van het Oekraïense ministerie van Defensie gaan door. Met alle trieste gevolgen van dien voor beide partijen. Zoals blijkt uit de laatste onderhandelingen in het Normandy Format op 18 maart, zijn de vertegenwoordigers van Duitsland en Frankrijk niet erg ontmoedigd. Ze maken zich er niet druk over.”

De Krim – aanleiding voor de Derde Wereldoorlog?
De internationale gemeenschap zou zich echter beter wèl druk kunnen maken over de situatie in Oekraïne. Dreigender dan wat we hierboven hebben beschreven (een fraai inkijkje in onderhandelingen tussen twee landen) is de situatie rond de Krim. De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Kuleba maakte deze week bekend dat de Nationale Veiligheids- en Defensieraad van het land een strategie heeft goedgekeurd die erop gericht is de Krim te heroveren en het strategisch belangrijke schiereiland opnieuw te integreren.

Kuleba kondigde de strategiewijziging aan op Twitter en schreef: “Het signaal is duidelijk: we roepen niet alleen de wereld op om ons te helpen de Krim terug te brengen, Oekraïne doet zijn eigen toegewijde en systemische inspanningen onder het leiderschap van president [Volodymyr] Zelensky.” Als onderdeel van zijn “3 pijlers”-strategie om Oekraïne te heroveren, verklaarde Kuleba met name dat de regering van Zelensky “volledige Oekraïense soevereiniteit” zocht over niet alleen de Krim, maar ook die van de havenstad Sebastopol, die dienst doet als de thuisbasis van de Zwarte Zeevloot van de Russische marine.

Naar aanleiding van de opmerkingen van Kuleba kondigde de Oekraïense president Zelensky via Twitter de oprichting aan van een Crimean Platform Initiative dat de Oekraïense regering omschreef als “een nieuw advies- en coördinatieformat dat door Oekraïne is geïnitieerd om de efficiëntie van de internationale reactie op de bezetting van de Krim te verbeteren, het verhogen van de internationale druk op Rusland, het voorkómen van verdere schendingen van de mensenrechten, het beschermen van slachtoffers van de bezettingsmacht en het ongedaan maken van de bezetting van de Krim en de terugkeer naar Oekraïne.”

De eerste top van de nieuw opgerichte groep is gepland voor augustus en Zelensky meldde dat hij al met de EU, Canada, het Verenigd Koninkrijk en Turkije had gesproken over de oprichting van de groep.

Na de stalinistische ontbinding van de Sovjet-Unie was de haven van Sebastopol door verschillende opeenvolgende Oekraïense regeringen aan Rusland verhuurd. Het potentiële verlies ervan na de door de VS (met $ 4 miljard) gesteunde afzetting van de democratisch gekozen president Viktor Janoekovitsj in 2014 werd algemeen gezien als een van de belangrijkste drijfveren in Rusland om te bewerkstelligen dat het militair strategische schiereiland weer door Moederje Rusland zou kunnen worden omarmd.

Kiev is zich er terdege van bewust dat elke poging om zijn “volledige soevereiniteit” op te leggen over één van de belangrijkste warmwaterhavens van de Russische marine aan de Zwarte Zee zou resulteren in een grootschalige oorlog die kan uitmonden in een derde wereldoorlog. Maandag hekelde de woordvoerster van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken Maria Zakharova de opmerkingen van Zelensky als een nauwelijks verhulde oorlogsdreiging over de Krim.

Ondertussen blijft de Oekraïense president Volodymyr Zelensky olie op het vuur gooien: hij heeft eergisteren decreet nr. 117/2021 ondertekend, waarmee het Oekraïense leger in staat van paraatheid wordt gebracht om de autonome regio van de Krim en de stad Sebastopol te heroveren en te herenigen. Informatie over de ondertekening werd onthuld na een ontmoeting met de Nationale Veiligheids- en Defensieraad.

De kaart hierbij toont de Krim, het schiereiland aan de zuidkant van Oekraïne. Het is nu verbonden met Rusland door de brug over de Straat van Kertsj aan de oostkant van het schiereiland:

Historici houden er rekening mee dat het presidentiële besluit wel eens de geschiedenis in kan gaan als het officiële begin van de Derde Wereldoorlog.

Het militaire plan waarnaar wordt verwezen in het presidentieel decreet beschrijft het gebruik van “hybride oorlogsvoering” om de Krim en Sebastopol te heroveren, en het militaire plan erkent expliciet dat deze acties openlijk tot oorlog zullen leiden tegen Rusland! Erger nog, de Kerch-brug is nu een doelwit en we zouden wel eens Russische acties kunnen zien om de verbindingsweg met Rusland te beschermen.

De brug overspant de Straat van Kertsj tussen het vasteland van Rusland en de Krim. Het is een technisch wonder, gebouwd door Rusland nadat de bevolking van de Krim in 2011 in een referendum overweldigend vóór stemde om Oekraïne te verlaten en terug te keren naar Rusland.

Oekraïne (en de westerse wereld) weigert dat referendum te erkennen en beweert dat de stemming “vervalst” was. Zevenennegentig procent (97%) van de stemgerechtigden koos ervoor om terug te keren naar Rusland, waar de Krim driehonderd jaar lang deel van uitmaakte, voordat de toenmalige Sovjetleider Nikita Kroetsjev het schiereiland ongeveer 50 jaar geleden in een dronken bui aan Oekraïne ‘gaf’.

Vertrouwelijke informatie van binnenuit het Russische leger maakt duidelijk dat als Oekraïne zijn Russisch sprekende bevolking in Loehansk of Donetsk aanvalt, Rusland die mensen zàl verdedigen. Verder zullen de Russische inspanningen niet beperkt blijven tot het verdedigen van Luhansk en Donetsk – er zàl een ‘gewelddadige tegenaanval’ door Rusland plaatsvinden waarbij ze waarschijnlijk de volgende regio’s binnen Oekraïne zullen ‘veroveren’:

In afwachting van een gewapend conflict in de Donbass, de regio in Oost-Oekraïne die de oblasten (staten) Loehansk en Donetsk omvat, heeft het Russische leger met spoed militair materieel overgebracht naar de grenzen van die staten, ter voorbereiding op de verdediging van de bevolking van die twee staten tegen een verwachte aanval door het Oekraïense leger. Volgens voorlopige informatie zijn ook de nieuwste Russische pantservoertuigen “Tiger” en andere wapens verplaatst.

Afgelopen zondag had NAVO’s top militair US Air Force General Philip Breedlove al gezegd dat het Westen Oekraïne te hulp moet schieten. Volgens waarnemingen van omwonenden is het aantal buitenlandse militairen in Mariupol sterk toegenomen. Onder hen zijn voornamelijk engelssprekenden, maar ook Polen en vertegenwoordigers van de Baltische staten zijn gesignaleerd. Ze begonnen de afgelopen week vaker in de stad te verschijnen, zowel in uniform als in burgerkleding.

Breedlove (die na al die jaren nog steeds niet in de gaten heeft dat hij onderdeel uitmaakt van een grote westerse propagandamachine) is met zijn NAVO verantwoordelijk voor de grofste agressie in Europa na de val van de Sovjet-Unie, mede door het tegen de gegarandeerde afspraken in uitbreiden van dit agressieve bondgenootschap, richting Russische grens. Oekraïne heeft een groot gedeelte van die grens tussen West-Europa en Rusland. Langs de rest van deze grens, op het deel van Oekraïne en een ander klein stuk na, heeft de NAVO nu militaire bases ingericht, en heeft de NAVO daar een groot aantal raketbases geplaatst, zogenaamd tegen Iraanse raketten…….
Inderdaad, en we hebben het vaker gezegd: de VS wil graag oorlog voeren tegen Rusland – maar dan wel ver van huis, op Europees grondgebied, met ook strijdkrachten uit de EU. En het is een gegeven dat in het verleden bij een zeer grote crisis een oorlog hèt middel was om daar weer uit te krabbelen. Mix alle ingrediënten hier genoemd met de wapenlobby uit de VS door elkaar en je krijgt letterlijk en figuurlijk een uitermate explosief mengsel.

Op dit moment heeft Oekraïne iets meer dan negentigduizend (90.000) troepen, 450 tanks, 800 stukken artillerie en andere wapens verzameld langs de grenzen van Loehansk, Donetsk en zelfs de Krim. Het uitbreken van vijandelijkheden wordt over het algemeen zeer binnenkort verwacht en wanneer die vijandelijkheden beginnen, zal dit conflict zeer snel een flinke oorlog in Oost-Europa worden.

De nieuwe strategie van de Oekraïense regering volgt op een reeks anti-Russische politiek hardhandige optredens en militaire opbouw die de dreiging van een grootschalige oorlog hebben verergerd. In februari sloot de regering-Zelensky op ondemocratische wijze drie populaire televisiestations van de pro-Moskou-oppositieleider en oligarch Viktor Medvedchuk, op grond van ‘nationale veiligheid’. Medvedchuk werd later bestraft en Kiev is doorgegaan met het beschuldigen van oppositiepolitici en verslaggevers van “verraad” voor het steunen van een  regeling met Moskou over de door separatisten gecontroleerde regio’s van Oost-Oekraïne.

Het harde optreden werd voorspelbaar veroordeeld door het Kremlin, dat beweerde dat het aantoont dat Kiev probeerdt “het probleem [van Donbass in Oost-Oekraïne] met geweld op te lossen”.  Terwijl Zelensky aanvankelijk in 2019 werd gekozen op basis van een afwijzing van het extreemrechtse militaristische nationalisme dat door zijn voorganger Petro Poroshenko werd omarmd, volgt Zelensky nu een potentieel nog roekelozer strategie. Veel wijst er op dat hij hierin wordt gesteund door de Verenigde Staten.

Vorige week suggereerde een opiniestuk in de Washington Post dat Zelensky wanhopig op zoek is naar een telefoontje van de Amerikaanse president Joe Biden, maar er nog geen heeft gekregen. Het opiniestuk steunde het recente politieke optreden van Zelensky en drong er bij hem op aan nog agressiever op te treden tegen Rusland. “Dhr. Zelensky heeft nu de mogelijkheid om een partnerschap aan te gaan met de mr. Biden dat een beslissende stap zou kunnen zetten in de poging van Oekraïne om zich los te maken van Rusland en zich bij het democratische Westen aan te sluiten. Hij zou het moeten grijpen,” drong de redactie van de krant aan.

Oekraïne is sterk afhankelijk van militaire hulp en steun van de VS in zijn confrontatie met Rusland. Maandag kondigde het Pentagon een militair hulppakket van 125 miljoen dollar aan voor Oekraïne, de eerste verdeling van hulp aan Oekraïne onder de regering van Biden. Hoewel Biden dus nog met Zelensky moet spreken, heeft het Witte Huis op de zevende verjaardag van de Russische hereniging met de Krim een verklaring vrijgegeven waarin hij Oekraïne steunt in het geschil, waarin staat dat “de VS Oekraïne zal steunen tegen de agressieve daden van Rusland.”  IJzervreter Stoltenberg van de NAVO staat al jaren te trappelen om het door en door corrupte Oekraïne – waar het nazisme nog hoogtij viert – onderdeel te laten uitmaken van het transatlantische (?) bondgenootschap.

In haar roekeloze militaire escalatie wordt de regering-Zelensky ook gedreven door een diepe sociale en politieke crisis in Oekraïne zelf. De politieke steun is sterk afgenomen nu de economie en de gezondheidszorg van het land zijn verwoest door COVID-19, zonder dat er een significante vaccinatie-inspanning in zicht is. Er bestaat een reëel gevaar dat de Oekraïense heersende klasse, gedreven door een diepere binnenlandse crisis, probeert deze interne spanningen naar buiten af te leiden, wat resulteert in een oorlog die het leven van miljoenen mensen zou bedreigen.

Gezien de troepenopbouw van Oekraïne met tanks, artillerie en zware bepantsering zou Poetin tot het inzicht kunnen komen dat een gevecht onvermijdelijk is, en zou hij ervoor kunnen kiezen om als eerste toe te slaan. Meer dan eens heeft de Russische president gezegd dat hij toen hij opgroeide in Moskou hij leerde dat als een gevecht onvermijdelijk is, het altijd het beste is om als eerste toe te slaan.  ​ ​ ​

Maar misschien hoopt het Westen dat ook?  Dan zouden de VS en de NAVO eindelijk het excuus hebben gevonden om te vechten tegen Rusland, iets dat ze momenteel nog niet lijken te hebben. En in dat geval zullen de gevolgen catastrofaal zijn: niet alleen voor de regio, maar ook voor de wereldwijde economie en, niet te vergeten, de internationale financiële markten. Kan de nieuwe crash tòch nog sneller plaatsvinden dan verwacht.