Langzaam maar zeker beginnen er barstjes te komen in kritiekloze aandacht voor microkredieten, microverzekeringen en micropensioen. Hier schreven we al eerder over de twijfel en nadelen van deze microkredieten en microverzekeringen. Een aantal Nederlandse bedrijven hebben dit “ontwikkelingsinstrument” omarmt en, samen met Prinses Maxima, maken ze er een goede sier mee. Soms terecht maar de praktijk is weerbarstig.

Voornamelijke verzekeringsmaatschappijen zoals Interpolis en Achmea, maar ook ASN bank en Triodos stapten in de wondere “50 miljard” wereld die microfinancieringen heet. Nu heeft ook een enkele journalist in Nederland gevoeld dat er ergens iets grondigst mis is met veel projecten.

Kritiek hebben op microkredieten en microverzekeringen maakt je niet populair. Met onze prinses Maxima als boegbeeld voor microkredieten valt het lastig op te boksen tegen het enthousiasme van organisaties die bezig zijn met het helpen van de allerarmste mensen. In Nederland zijn er een aantal bedrijven en instituten bezig met microkredieten en verzekeringen; Achmea, ASN, Triodos, Cordaid, RABO.

De microkredieten en microverzekeringen industrie is echter een branche waar misstanden steeds vaker naar de oppervlakte komen. Toch durft bijna niemand de stem te verheffen in deze lucratieve financiële markt. De cijfers zijn dan ook indrukwekkend; meer dan 200 miljoen mensen zijn microkrediethouders in een branche waar globaal 50 miljard euro in omgaat. Oftewel, honderden miljoenen allerarmsten in de wereld die zich, gezien hun inkomen, tot over hun oren in de schulden hebben gestoken.

De achterliggende, nobele gedachte is dat het krediet gebruikt wordt om een kleine onderneming te starten. Oftewel een Afrikaanse vrouw die investeert in een naaimachine, een Indiase boer die een paar koeien koopt of een Albanese man die een kraam koopt om op de markt neer te zetten. Helaas blijkt de praktijk weerbarstiger. Men schat dat 90% van al dat geld helemaal niet gebruikt wordt voor investeringen maar gewoon voor consumptie. Waar is de Autoriteit Financiële Markten als je ze nodig hebt?

Micro financieringen bestaan uit drie pijlers. Spaarprojecten, kredieten en verzekeringen. Die laatste staat nog in de kinderschoenen maar verschillende partijen zijn er inmiddels mee aan de slag gegaan. Hoofdzakelijk op 2 verzekeringsgebieden: gezondheidszorg en overlijden. Het blijft echter de vraag waarom het instrument “verzekeringen” wordt gebruikt vanwege de beperkte dekking voor alleen die specifieke risico’s. Een goed systeem van microkredieten lijkt veel breder en effectiever.

Oordeel zelf

Máxima-bank vraagt ‘woekerrentes’ voor micro-kredieten

Dit blijkt uit onderzoek van Martin Delta, een bedrijf dat ondernemers aan een microkrediet helpt om voor zichzelf te beginnen.

’Deze ondernemers hebben het vaak vreselijk moeilijk. Die moeten krom liggen en dan vraagt Qcredits woekerrentes van bijna 10%’, zegt directeur Martin Zuurhout tegen Quote.

Zuurhout is directeur van Martin Delta, een financiële dienstverlening die ondernemers via een zogeheten bbz-regeling aan kredieten helpt. Martin Delta concurreert met Qcredits, de Almelose bank die microkredieten verstrekt aan mensen met een uitkering of een handicap. Zuurhout vergeleek de voorwaarden van Qcredits met de BBZ-tarieven. BBZ is een regeling waarbij mensen die een uitkering ontvangen tegen een laag rentetarief geld kunnen lenen bij gemeentes om voor zichzelf te beginnen.

Qcredits vraagt gemiddeld 9,75% rente aan een startende ondernemer. Dat is 1,75 procentpunt meer dan de 8% die het kost om geld te lenen bij een BBZ-loket. Bovendien moeten ondernemers bij Q-credits gemiddeld €500 betalen aan afsluitkosten en vaak extra zekerheden afgeven.

Zuurhout stoort zich aan de hoge tarieven en de inschrijfkosten. ’Qcredits is een commercieel bedrijf, maar begeeft zich op een markt waar ook bbz-ondernemers opereren. De micro-kredieten zouden toegankelijk moeten zijn voor de onderkant van de markt, maar dat gebeurt niet, ook omdat Qcredits veel aanvragen afwijst. Daarnaast worden er veel zekerheden gevraagd. Ik heb meegemaakt dat de familie van iemand die een olijf- en pasta-importbedrijf wilde beginnen, moest meetekenen en het huis als onderpand moest afgeven. Dan is die 9,75% rijkelijk veel.’

Qcredits is een snelgroeiende kredietverstrekker die aanvankelijk begon als een stichting die microkredieten ter beschikking stelt aan entrepreneurs die bij andere banken werden afgewezen. Koningin Máxima is promotor van de bank en komt met enige regelmaat langs om zich te laten informeren en peptalks te houden.

Qcredits stelt voor deze ondernemers, vaak komend uit een uitkering, microkredieten ter beschikking tot een bedrag van €50.000. Naast de microkredieten kunnen bij banken geweigerde MKB-ers ook terecht voor leningen tot €250.000. De tarieven voor deze in potentie succesvollere entrepreneurs liggen lager dan voor de mindere gevallen: 9,75 % tegen 8,75%.

Zuurhout verbaast zich over dat verschil: ’Qcredits haalt de krenten uit de pap. Heel triest dat een groot deel van de ondernemers, die het juist hard nodig heeft, nul op het rekest krijgt.’

In 2011 constateerde het Rotterdamse onderzoekskantoor Ecorys dat de hoge rentepercentages en dure afsluitprovisies de overlevingskansen van een startende onderneming verkleint. ’Elk procentpunt meer of minder marge leidt tot een verhoging of verlaging van het acceptabele defaultpercentage (kans op een faillissement, red) met een procentpunt’, waarschuwen de onderzoekers in opdracht van het ministerie van Economische Zaken.

Gerard Freund, directeur bij FBA-adviesgroep – een bedrijf dat bbz-ondernemers helpt – onderschrijft de lezing van Zuurhout. De directeur denkt dat Qcredits weinig starters op weg helpt door hoge tarieven te vragen. ’Ik begrijp niet dat je dergelijke ondernemers zulke percentages op hun bord smijt. Als je ondernemerschap wilt stimuleren voor mensen met een minder vette portemonnee, denk ik dat je op deze wijze je doel voorbijschiet.’

Ook Erik Friedeberg, directeur van Bzz-adviesloket Friedeberg Advisering, meent dat een rentepercentage van 10 % ’veel geld’ is voor startende MKB-ers. ’Als je naar tarieven voor crowdfunding kijkt, kun je – afhankelijk van het risicoprofiel – tussen de 8 % en 12 % geld lenen. Dat kan profitabeler zijn.’

Zuurhout probeert zich in te zetten voor mindervermogenden, maar stuit op veel concurrentie. ’FBA en ook Friedeberg hebben goede contacten bij de gemeentes. Die hebben de markt in bezit. Qcredits heeft goede banden met het ministerie en heeft Máxima aan zich verbonden. Dat is twee handen op een buik. Ze hebben hele goede betrekkingen met mensen die invloed hebben.’

Hij vreest dat kleine middenstanders kapot zullen worden gespeeld. ’Het is zo jammer dat het zo moet. In Nederland blijven straks de multinationals over, het hele middenkader verdwijnt. Bij de banken barst het van bedrijven die bij bijzonder beheer zitten. 80.000 bedrijven inmiddels. Dat moet toch tot nadenken stemmen?’

‘Máxima is Scheringa van de Oranjes’

Ook hoge afsluitprovisies zullen gepaard gaan met meer economisch onheil ‘Voor elk procentpunt extra provisie kan een 0,4 procent hogere default worden geaccepteerd’, beweren ze.

Ondernemer Jacob Gelt Dekker, criticus van micro-kredieten, veert op als hij deze feiten hoort: ‘Ik heb hier geen goed woord voor over. Het is een vals model’, spreekt hij vanuit Florida waar hij herstelt van een zesvoudige botbreuk in zijn been.

‘Schijnheilig’

‘Een schijnheilige vertoning is het, onder het mom van woekerrentes. En niemand grijpt in. De Nederlandsche bank niet, de Raad van State niet. Je vraagt om ellende, want Maxima wordt straks de deurwaarder.’

Dit klinkt bijna naar Scheringa-praktijken, waarbij kredieten werden verstrekt aan stakkerds die het juist niet konden terugbetalen. ‘Ja, in dat opzicht is Máxima de Scheringa van de Oranjes. Dit is niet vol te houden.’

Scheringa

Friedeberg: ‘Zo ver wil ik niet gaan, want Maxima heeft goede bedoelingen. Als beschermvrouw is het heel moeilijk dat ze de waarheid te horen krijgt. Mensen zullen niet snel kritisch zijn tegen de prinses en hardop zeggen dat continuïteit van het project op de duur gevaar loopt. Dat is best ernstig.’

Een medewerker van Q-credits die Maxima onlangs ontmoette op een werkbezoek denkt dat ze zelf ook wel weet dat ze balanceert tussen charitas en graaizucht: ‘Ze is idealistisch en een commercieel tegelijk.’

Op de vraag of Maxima beschermvrouw blijft van qcredits, laat  de RVD weten dat de kroonprinses ‘in beginsel’ geen afstand doet van haar nevenfuncties als ze wordt gekroond tot koningin,