Provocerend gedrag

De commandant is ‘het gezicht van de eenheid – of kort gesteld de commandant – is de eenheid’, is een ongeschreven wet binnen de militaire wereld. Nu Frau Von der Leyen als een ware Feldfrau de  Oekraïense gevechtsruimtes betreden heeft en hoofdschuddend ach en wee in Boetsja heeft geroepen, heeft ze zich voor de buitenwereld gepresenteerd als de enige echte leider van de EU.

Het gezicht van Europa dus. In haar grenzeloze enthousiasme overhandigde ze Zelensky een bundeltje papieren en verzon ter plekke dat Kiev binnen een paar weken als kandidaat lid van de EU met Brusselse veren mocht gaan pronken. Ik vroeg me op 28 februari af wat haar bezielde om dit te doen een dag na de Russische aankondiging dat de inzet van tactische kernwapens niet meer uitgesloten kon en mocht worden en Poetin herhaaldelijk heeft verklaard dat Oekraïne neutraal moest zijn en blijven. De EU nog dichter bij Moskou brengen? Waarom de man in het Kremlin provoceren? Was het haar eigen idee of werd ze door de EU als brenger van het goede nieuws naar Kiev gestuurd? Hoe dan ook, handig was het niet.

Een geur van nepotisme

Bij nader inzien mag die scheve schaats van de Feldfrau niemand verbazen, want in haar rijke politieke loopbaan is ze meer dan eens in een wak gestapt. De Beräteraffaire was de eerste keer dat haar naam prominent in de media kwam. Nader onderzoek bevestigde dat er een cultuur van nepotisme en normvervaging bestond bij de aanbesteding van grote Defensiecontracten. Zo kreeg McKinsey een opdracht van € 390 miljoen zonder toestemming van haar Beheerraad. Er volgde een parlementair onderzoek naar het inhuren van bevriende adviseurs en hoewel nepotisme werd bevestigd, vloeide er weinig bloed uit. Een andere uitglijder was de beschuldiging van plagiaat. De onderzoekscommissie van de betrokken universiteit erkende dat er inderdaad sprake was van plagiaat, maar stelde vergoelijkend dat het hier ‘slechts’ om fouten ging en niet om kwade opzet. Zij mocht dus haar dokterstitel behouden. De term “vriendjespolitiek” klonk nadrukkelijk door het gebouw van de Bundestag.

Vervolgens werd ze met tien paarden het gebouw van de EU binnen getrokken. Het moest diverser en inclusiever worden in dat Brusselse gebouw en dus kreeg ze op de een of andere manier de voorkeur boven de topkandidaat Manfred Weber. In dat Brusselse gebouw ging de Feldfrau dapper verder met het rijden van scheve schaatsen. Zo viel haar dikke vriendschap met Bourla, de CEO van Pfizer op. Opgetrokken wenkbrauwen. Zeker toen Pfizer een bestelorder van een kleine miljard doses in de schoot geworpen kreeg om de bescherming van de Europese bevolking te optimaliseren. Het werd ergens in een achterkamertje geregeld. Bovendien blonk ze tijdens de twee jaar dat het COVID-19 virus het leven van de doorsnee Europeaan beheerste, niet echt uit in standvastig en doortastend leiderschap en liet ze de moeilijke zaken over aan Eurocommissaris Stella Kyriakides.

Geen proces dat in dagen afgerond wordt

Dan het drama in Kiev. Landen die lid willen worden van de EU kunnen niet zomaar even door de president van de EU-commissie naar binnen gewoven worden. Als een staat lid wil worden van de Brusselse old boys club dan kan die bij de Raad van Ministers – waarin alle lidstaten vertegenwoordigd zijn – een verzoek indienen. Het Europees Parlement moet instemmen met het openen van de onderhandelingen, en de Europese Commissie moet worden geraadpleegd. Vervolgens moeten alle lidstaten van de EU instemmen om het proces van toetreding te starten. Als dat allemaal lukt en dat is meestal een proces van jaren, dan pas is de betreffende staat kandidaat-lid. Daar houdt het nog niet mee op. Het kandidaat-lid moet aan de criteria van Kopenhagen voldoen die zich uitstrekken van integriteit en stabiliteit op het gebied van democratie via rechtsstaat en mensenrechten tot economie. Het kandidaat-lid moet ook wet- en regelgeving van de EU overnemen. Vervolgens moeten alle landen die al lid zijn instemmen met het toelaten van het nieuwe lid. Ook dit proces duurt jaren.

Criteria van Kopenhagen

Wanneer een kandidaat-lid verlost wil worden van het predicaat kandidaat, zal die aan de volgende criteria moeten beantwoorden:

• Bevestigen te beschikken over goed functionerende corruptievrije instituten die democratie, rechtsstaat, eerbiediging van de mensenrechten en respect voor minderheden waarborgen;
• Hebben van een goed draaiende markteconomie die concurrerend is met die van de EU;
• Opnemen van de verplichtingen van het lidmaatschap zoals het overnemen en implementeren van de gemeenschappelijke wet- en regelgeving van de EU en ondersteunen van de verschillende doelstellingen van de Europese Unie;
• Toetreding mag het effectief functioneren en de verdere ontwikkeling van de EU niet onder druk zetten.

Oekraïne is in oorlog en dus is het laatste criterium zeker relevant, maar dat criterium niet alleen. In meer en mindere mate is die vaststelling voor bijna alle criteria valide. Denk aan de voorwaarden van corruptievrije instituten en een goed draaiende markteconomie. Maar dit alles voorkwam niet dat Feldfrau Von der Leyen haar nepotistisch hart liet spreken en desondanks beloofde dat de status van kandidaat-lid voor Oekraïne een kwestie van weken zou zijn.

Karakterisering

Het is altijd lastig om vast te stellen of politici iets uit domheid, onhandigheid of uit een goed hart doen. Dat kan van toepassing op het aanbod van Von der Leyen aan Zelensky. Haar onhandigheid zit niet alleen in het feit dat zij bij de overhandiging van die invulpapieren Zelensky beloofde dat de Oekraïne over een paar weken met de tekst kandidaat-lid op de rug mag en kan rondlopen. Tot nu toe heb ik niets uit Brussel gehoord waardoor die belofte wordt teniet gedaan. Er is in Brussel niemand op de rem gaan staan noch werd aan de handrem getrokken.

Nee de onhandigheid zit in  het spreekwoord “belofte maakt schuld”; een belofte die voor draaiende camera’s is gedaan en dus kan Kiev nadrukkelijk wijzen op dat spreekwoord. Het is maar te hopen dat ergens in die procedure de weerstand groeit tegen het opnemen van de Oekraïne en een aantal landen zich niet gaat vestigen in het dal der tranen. Kortom; een of meerdere landen moeten een toetreding van de Oekraïne blokkeren. Blijkbaar sorteren ze in Londen al voor op die belofte en sluiten ontplooiing van Britse troepen op Oekraïens grondgebied niet meer uit.

Von der Leyen ligt al een tijd onder vuur en wat ze in Kiev heeft gedaan heeft de stemmen in Brussel niet doen verstommen, maar luider doen klinken. Ze kan weleens in haar eigen zwaard gevallen zijn.