Rechts radicalisme : Douanebeambte geeft adres journalist door aan neonazi

Een neonazi vraagt ​​een douanebeambte in een chatgroep naar het adres van een journalist die onderzoek doet naar rechtsradicale structuren. De agent geeft het adres door, maar wordt later het doelwit van een onderzoek.

Een douanebeambte uit Neder-Franken gebruikte zijn officiële status om de privégegevens van een journalist door te geven aan een neonazi. De officier heeft nu een strafbeschikking gekregen en is veroordeeld tot 90 dagtarieven wegens “schending van het ambtsgeheim in twee zaken waarbij het merendeel van de overtredingen betrokken was”. Hij heeft nog steeds dienst, meldt Bayerischer Rundfunk (BR).

De getroffen journalist Timo Büchner is een rechts-extremistische deskundige . Vanwege zijn werk voor de Stichting Amadeu Antonio, die regelmatig in het vizier ligt van rechts-extremisten, zei hij dat hij zijn adres bij het bewonersregistratiekantoor had laten blokkeren vanwege “gevaar voor het leven, de gezondheid en de persoonlijke vrijheid”.

Opgepakt na huiszoeking

Büchners onderzoek naar neonazi’s in Baden-Württemberg voor de foutreporter van Zeit Online had in het verleden geleid tot een huiszoeking bij verschillende neonazi’s. De politie trof op een in beslag genomen mobiele telefoon een gesprek aan tussen de douanebeambte en de neonazi.

Volgens Bayerischer Rundfunk (BR) vroeg de rechtsextremist in een gesprek met rechtse ultravoetbalfans de douanier om informatie over Büchner. De officier gaf vervolgens het adres en de huidige woonplaats van Büchner door aan de neonazi. In een ander geval had de ambtenaar het adres van een rivaliserende ultrafan uitgekozen en doorgegeven.

Na de vondst begon de politie die onderzoek deed naar de neonazi ook een onderzoek naar de douanebeambte en doorzocht zijn appartement en werkplek in Schweinfurt.

Datamisbruik is geen nieuw probleem

De betrokken journalist is boos dat er geen ernstige gevolgen zijn geweest. Omdat de dwangbevel niet meer dan 90 dagtarieven omvatte, heeft de douanebeambte geen strafblad . “Het vonnis is een schandaal, een tastbaar gerechtelijk schandaal”, zei de journalist tegen BR.

De Beierse Journalistenvereniging (BJV) roept nu op tot betere veiligheidsmaatregelen. “Gewelddadige rechtsextremisten bedreigen regelmatig journalisten die hun scene onderzoeken”, vertelde BJV-directeur Dennis Amour desgevraagd aan BR.

Illegale toegang tot databases bij veiligheidsautoriteiten is een bekend probleem . Het doorgeven van informatie van het politie- en veiligheidsapparaat aan rechtse radicalen staat ook niet op zichzelf, zoals alleen al de gebeurtenissen in Zwickau , Greifswald , Berlijn , Leipzig en Frankfurt laten zien.

Het kan gevaarlijk zijn voor de getroffenen als gevoelige gegevens van de computers van de autoriteiten bij derden terechtkomen. Dit is wat er in Neder-Franken gebeurde. Het begon allemaal in januari 2021. De freelance journalist Timo Büchner berichtte voor nieuwsportaal Zeit Online over de rechts-extremistische scene in het noordoosten van Baden-Württemberg, aan de grens met Beieren. 

Daar voerden neonazi’s propagandacampagnes rond de groepen Nord Württemberg Sturm (NWS) en Junge Revolution (JR). In een intern rapport beoordeelde de recherche van het hoofdbureau van politie in Heilbronn beide groepen als “rechts-extremistische, neo-nationaal-socialistische” organisaties. Dit blijkt uit de interne bestanden van de Kripo, die BR24 heeft kunnen inzien.

Na meldingen volgden huiszoekingen

Nadat de tekst van Büchner was gepubliceerd, werden huizen van neonazi’s doorzocht, onder wie Simon H. (naam gewijzigd). De twintigjarige is al enkele jaren actief in de rechts-extremistische scene. De politie heeft onder meer de mobiele telefoon van H. in beslag genomen en onderzocht. Omdat de neonazi volgens onderzoekers tot de hooliganscene van Schweinfurter FC behoort, was hij lid van een gecodeerde chatgroep van de messenger-provider Threema.

 Volgens BR-onderzoek telt de groep “Green Boyz” veertien leden. Deze wordt door de veiligheidsautoriteiten geclassificeerd als een “gewelddadig georiënteerde ultrafangroep van 1. FC Schweinfurt”. Dat blijkt uit interne documenten van de recherche, die Bayerischer Rundfunk heeft kunnen inzien. Naast Simon H., de Nederfrankische douanebeambte Andreas M. (naam gewijzigd)actief geweest in de groep. De inmiddels overleden 20-jarige wordt door de politie ook toegeschreven aan de “Groene Boyz”.

Douanebeambte gebruikt officieel systeem voor gegevensquery

Al in september 2020 schreef de douanebeambte aan de Green Boyz-groep: “Ik ben er net achter gekomen dat ik alleen de achternaam en voornaam nodig heb om het adres op te vragen als hij geen gewone naam heeft zoals Meier, Müller, Schmidt ”, merkten de onderzoekers op. 

Volgens de dossiers heeft de neonazi Simon H. na de huiszoeking in een privéchat aan douanebeambte Andreas M. gevraagd of hij voor hem het adres van de journalist Büchner uit het systeem van de autoriteiten kon achterhalen. Simon H. vroeg in een chat aan de douanebeambte: “Ahoy Andreas, kun je misschien iets over een persoon voor mij te weten komen als ik je een naam geef?”

Ook gegevens van rivaliserende Ultra-supporters werden doorgegeven

De douanebeambte antwoordde: “normaal, ja”. De neonazi gaf vervolgens de naam van de journalist door, zijn oorspronkelijke woonplaats en een eerder adres van Büchner. De agent zocht vervolgens op de overheidscomputer het huidige adres en de exacte geboortedatum van de journalist op en gaf deze informatie door aan de neonazi. Volgens deze bestanden heeft de douanebeambte ook een ander adres van een jongeman uit Würzburg opgezocht in de database van de autoriteiten en zijn gegevens doorgestuurd naar Simon H..

 Het is het privéadres van een jongeman die door de autoriteiten wordt aangemerkt als aanhanger van de ultrafanscene van de Würzburger Kickers. De ultragroepen uit Würzburg en Schweinfurt zijn vijanden.

Onderzoeker: De douanebeambte wist dat de neonazi bereid was geweld te gebruiken

De douanebeambte was vermoedelijk “op de hoogte van de bereidheid van Simon H. om geweld te gebruiken”, constateert de recherche in een intern rapport. Volgens onderzoeken wist de neonazi op zijn beurt dat Andreas M. “douanebeambte is en toegang heeft tot de relevante informatiesystemen.” 

Nadat de rechercheurs deze chatgeschiedenis op de smartphone van de neonazi hadden aangetroffen, startte de politie een onderzoek tegen Andreas M. en doorzocht het appartement en het douanekantoor in de wijk Kitzingen, dat behoort tot het hoofddouanekantoor in Schweinfurt en waar Andreas M. werkte als ambtenaar in de middendienst.

Douanebeambte tegen inspecteurs: “Dat was stom”

De douanebeambte verklaarde later tijdens zijn verhoor dat hij zelf niet kon verklaren waarom hij het adres van de journalist aan de neonazi had doorgegeven: “Eigenlijk wilde ik dat niet doen”, aldus het rapport van de recherche. in Würzburg, die de leiding had over de vastgestelde zaak. 

BR24 heeft deze documenten ook kunnen inzien. Hij ‘wilde waarschijnlijk erkenning’, vervolgde de douanebeambte en zei toen: ‘Dat was stom.’ Zelf heeft hij een politiek neutrale houding, staat “aan de kant van de regering” en heeft geen contact met rechts-extremistische groeperingen – met uitzondering van de neonazi Simon H. – die hij “van het voetbal” kent.

Rechts-extremist maakte naam met zijn contact met de douane

Neonazi Simon H. was eerder opgetogen over zijn contact met de douane binnen de extreemrechtse scene. Toen een andere neonazi uit de omgeving van Schwäbisch Hall hem vroeg of hij een politieagent kende die “query’s in het systeem” kon uitvoeren, antwoordde Simon H. volgens de documenten van de recherche: “Nee, geen politieagent, maar iemand van de douane die dit nu voor mij kan doen.”

Wat ook explosief is aan het proces is dat journalist Timo Büchner onderzoek doet naar rechts-extremisme. Volgens hem is zijn adres bovendien geblokkeerd vanwege zijn activiteiten voor de Stichting Amadeu Antonio. De stichting wil het maatschappelijk middenveld in Duitsland versterken tegen antisemitisme, racisme en rechts-extremisme. Dit betekent dat de registratieautoriteiten het privéwoonadres van de journalist niet aan derden mogen doorgeven. 

Alleen als er sprake is van een “bedreiging voor het leven, de gezondheid en de persoonlijke vrijheid” kun je volgens de Federal Registration Act een aanvraag indienen bij de registratiekantoren van de bewoners om informatie te blokkeren.

Journalist: ‘Vertrouwen in veiligheidsautoriteiten is gedaald’

De journalist Büchner, die er in eerste instantie commentaar op wilde geven, noemt het incident een “verreikende ervaring”. In eerste instantie was hij geschokt, zei hij toen BR24 hem ernaar vroeg. Later werd hem duidelijk: “Dit is schokkend, maar geen alleenstaand geval. De veiligheidsautoriteiten, blijkbaar ook de douane, hebben een probleem. Ik moet denken aan de ‘NSU 2.0’ en racistische, nazi-verheerlijkende politiechats.” zei in een interview met BR24. Hoewel hij zich ‘grotendeels veilig’ voelt, is zijn ‘vertrouwen in de veiligheidsautoriteiten helaas afgenomen’.

Het openbare proces tegen Andreas M. zou eigenlijk medio juni van dit jaar plaatsvinden bij de rechtbank Kitzingen. Omdat douanier Andreas M. echter een dwangbevel accepteerde, werd het proces geannuleerd. De douanebeambte werd wettelijk veroordeeld tot 90 dagtarieven “wegens het schenden van het ambtsgeheim in twee gevallen.” Het Openbaar Ministerie van Würzburg bevestigde dit op verzoek aan BR24. 

De man, eind twintig, kon ternauwernood een strafrechtelijke veroordeling ontlopen. “Als een douanebeambte de handlanger wordt van een militante neonazi, zijn er duidelijke consequenties vereist”, zei Büchner in een commentaar op het vonnis. Volgens hem waren er geen duidelijke gevolgen. “Het vonnis is een schandaal, een echt gerechtelijk schandaal”, stelt de journalist vol ongeloof.

Het controlemechanisme is bedoeld om illegale dataquery’s te voorkomen

Als functionarissen van de veiligheidsautoriteiten gedeblokkeerde en geblokkeerde adressen doorgeven en doorgeven aan militante neonazi’s en dus geen officiële geheimen bewaren, dan ligt de fout duidelijk in het systeem. Omdat dergelijke gebeurtenissen geen geïsoleerde gevallen zijn. 

In Hessen bijvoorbeeld werd volgens de Frankfurter Rundschau na een concert van popzangeres Helene Fischer ruim tachtig keer haar privé-huisadres op de politiecomputer opgevraagd. De hoofdcommissaris van de staatspolitie trok vervolgens conclusies. In Hessen moet nu bij elke 200ste bevraging van het politie-informatiesysteem de reden van de bevraging worden ingevuld.

Volgens de douane zijn er ook controlemechanismen aanwezig. Zodra dergelijke gevoelige gegevens toegankelijk zijn via de interne informatiesystemen van de douane, moeten douanebeambten “regelmatig de reden en/of het doel van de zoekopdracht documenteren”. De informatie wordt regelmatig gecontroleerd door de verantwoordelijke functionaris voor gegevensbescherming.

Gevolgen: Van tuchtprocedure tot ontslag

Maar hoe denkt de douane het misbruik van staatsgeheimen in de toekomst te voorkomen? Het hoofddouanekantoor in Schweinfurt wil geen commentaar geven op het specifieke geval. Volgens het hoofddouanekantoor zal er, als overtredingen van officiële plichten worden bewezen, een tuchtprocedure tegen de ambtenaar worden geopend. Afhankelijk van de ernst van het wangedrag kunnen disciplinaire maatregelen variëren van een boete, een verlaging van het salaris tot ontslag uit het ambtenarenapparaat. Volgens informatie van BR24 heeft douanebeambte Andreas M. nog steeds dienst.

De Beierse Journalistenvereniging (BJV) is verontrust over de zaak. “Gewelddadige rechtsextremisten bedreigen regelmatig journalisten die onderzoek doen in hun scene”, vertelde BJV-directeur Dennis Amour desgevraagd aan BR24.

Journalistenvereniging roept op tot verdere veiligheidsmaatregelen

Iedereen die de huisadressen van journalisten aan neonazi’s geeft, begaat geen triviale daad: “Hij brengt het werk en de gezondheid van verslaggevers in gevaar of dwingt hen te verhuizen”, aldus Amour. Een informatieblok op het bewonersregistratiekantoor moet zorgen voor een betere bescherming van mensen die aan gevaar worden blootgesteld.

 “Wanneer douanebeambten echter hun privileges gebruiken om journalistieke gegevens illegaal door te geven aan neonazi’s, vernietigen ze het vertrouwen in de staat”, zegt Amour en eist: “Zo iemand zou niet langer mogen werken in een positie die toegang mogelijk maakt aan het rapporteren van gegevens. Het moet voor alle functionarissen duidelijk zijn dat er in een dergelijk geval ernstige gevolgen zullen zijn.”

De BJV pleit daarom voor aanvullende beveiligingsmechanismen: “Er zou bijvoorbeeld sprake kunnen zijn van een vierogenprincipe of autorisatie van leidinggevenden bij het opvragen van de adresgegevens van bijzonder kwetsbare mensen.” Dit betekent dat één enkele agent geen grotere schade kan toebrengen aan de getroffenen, zegt Amour.