Rechtse oppositie sluit militaire staatsgreep tegen progressieve Spaanse regering niet uit

In een EU-lidstaat komen stemmen openlijk op voor een militaire staatsgreep. Een gepensioneerde generaal vindt een staatsgreep tegen de linkse regering van Spanje nodig. Hij is niet de enige, meerdere rechtse politici verlangen naar het tijdperk van dictator Franco. “Links heeft vandaag de regering, maar niet de macht. De echte macht blijft in handen van steeds diezelfden die al het mogelijke zullen doen om deze coalitieregering ten val te brengen, een regering die ze als ‘onwettelijk’ beschouwen omdat ze niet aan hun belangen beantwoordt.” Sven Tuytens analyseert de situatie vanuit zijn woonplaats Madrid.

De Spaanse journalist, auteur van politieke bestsellers en bekende opinieleider Federico Jiménez Losantos schrijft in Libertad Digital dat “de regering een kleine 23-F nodig heeft”. Met “23-F” verwijst hij naar de poging tot militaire staatsgreep door Guardia Civil kolonel Antonio Tejero van 23 februari 1981 (de democratie was pas vier jaar eerder hersteld na 36 jaar militaire dictatuur van Franco).

Met zijn artikel roept hij de Guardia Civil (1) op om tegen de regering in opstand te komen. Losantos geeft blijk van zijn diepe aversie voor de regering Sánchez (2) en zoals heel wat andere aartsconservatieve Spanjaarden vindt hij dat alle middelen gewettigd zijn om deze linkse regering zo snel mogelijk uit het zadel te lichten.

Dat is ook wat conservatief Spanje dacht in 1936: als het via de democratische weg niet lukt om aan de macht te komen, gebruik dan maar geweld. Het resultaat was een drie jaar durende burgeroorlog en een half miljoen doden.

Als dit soort praat uit de mond van Latijns-Amerikaanse generaals komt, is dat geen verrassing. Maar wanneer in een belangrijke EU-lidstaat vooraanstaande journalisten zoiets schrijven is dat niet alleen onverantwoord maar tegelijk bijzonder verontrustend.

Gebrek aan vertrouwen

Losantos betwist in zijn artikel de beslissing van minister van Binnenlandse Zaken Fernando Grande Marlaska (PSOE) die onlangs Guardia Civil kolonel Diego Pérez de los Cobos heeft ontslagen. Wie zich de gewelddadige beelden van 1 oktober 2017 tijdens het verboden referendum in Catalonië herinnert moet weten dat het deze kolonel was die als operationele chef dat referendum moest verhinderen.

De officiële reden van zijn ontslag is ‘het gebrek aan vertrouwen’, maar bronnen binnen de Guardia Civil melden dat zijn ontslag te maken heeft met de betoging 8-M van de Internationale Vrouwendag op 8 maart. Kolonel Diego Pérez de los Cobos zou de minister nooit hebben geïnformeerd over een onderzoek op bevel van een rechtbank in Madrid.

Volgens het rapport van de Guardia Civil zou Fernando Simón, de directeur van het coördinatiecentrum voor gezondheidswaarschuwingen en noodsituaties van het ministerie van Volksgezondheid, op 8 maart al op de hoogte zijn geweest van het gevaar van besmetting door het coronavirus. Door toestemming te geven voor de 8-M-betoging zou de regering bijgedragen hebben aan de snelle verspreiding van het virus in en rond Madrid.

De kop van de minister

De Spaanse rechtse oppositiepartijen Partido Popular (PP) en Vox (3), die de vrouwenbeweging als een bedreiging zien voor de goede gang van zaken in de Spaanse (patriarchale) samenleving, gebruikten dit rapport om het onmiddellijke ontslag van minister Fernando Grande-Marlaska te eisen vanwege zijn bemoeienis met het onderzoek.

Het gebrek aan vertrouwen bij de regering is begrijpelijk want in het rapport van de Guardia Civil staat onjuiste informatie, wat doet vermoeden dat het rapport deel uitmaakt van de lastercampagne van de PP-Vox oppositie met als doel de regering Sánchez in diskrediet te brengen. Dit roept natuurlijk de vraag op in welke mate deze regering wel kan rekenen op de loyauteit van de Guardia Civil, een korps dat bij veel oudere Spanjaarden heel wat nare herinneringen uit de Franco-dictatuur oproept.

Vox die met de PP wedijvert als partij die de zuiverste vorm van Spaans nationalisme incarneert, telt in haar rangen heel wat oud-militairen die van hun autoritaire en ondemocratische intenties geen geheim maken en door hun goede connecties in de staatsinstellingen een grote kopzorg voor de regering-Sánchez zijn.

In december 2019 zorgde generaal op rust Fulgencio Coll nog voor ophef toen hij zonder aarzelen stelde dat hij voorstander is van een militaire staatsgreep om de regering-Sánchez uit de weg te ruimen. Coll is woordvoerder van Vox in het gemeentebestuur van Palma de Mallorca en was een topmilitair aan het hoofd van de Spaanse troepen in Irak. Tussen 2008 en 2012, tijdens de regeerperiode van premier Luis Rodríguez Zapatero (PSOE) was hij stafchef van de landmacht (JEME).

Zoon van een terrorist

De haat van conservatief Spanje richt zich vooral tot vice-premier Pablo Iglesias (Unidas Podemos) die smalend “coletas” (paardenstaart) genoemd wordt. In het parlement werd hij door de woordvoerster van de PP Cayetana Álvarez de Toledo, uitgescholden voor “zoon van een terrorist”. Het zal de dame een rechtszaak kosten want meteen daarna legde de vader van Iglesias klacht neer bij het gerecht.

Iglesias moet brede schouders hebben, want rond zijn woning in Galapagar wordt al weken dagelijks betoogd. Zijn familie moet dag en nacht beschermd worden door de Guardia Civil die heel wat middelen moet inzetten om kwade burgers uit de buurt van zijn huis te houden.
Iglesias is van oordeel dat er een ware destabiliseringsstrategie bestaat omdat de PP en Vox tot de conclusie zijn gekomen dat ze enkel aan de macht kunnen komen door de coalitieregering te doen vallen.

Vorige week haalde Iglesias in het parlement zwaar uit naar Pablo Casado, de leider van de PP: “U weet dat de PP, Vox en Ciudadanos (4) samen nooit genoeg stemmen zullen behalen en uw strategie legt die trieste gewaarwording bloot. U zal nooit regeringsleider zijn.”

Regering beticht van doodslag

De regering Sánchez wordt aangevallen door een bijzonder virulente oppositie waarmee de socialistische premier José Luis Zapatero tijdens zijn eerste mandaat (2004-2008) ook al te maken kreeg. Premier Pedro Sánchez herhaalde de voorbije weken verschillende malen dat de ambtstermijn van deze regering vier jaar zal duren.

De scheldpartijen en leugens die in volle noodtoestand door het parlement slingeren zijn beschamend, zeker op momenten wanneer in hospitalen en rusthuizen duizenden Spanjaarden het leven lieten. De oppositie vond er niet beter op dan betogingen te organiseren waarbij de richtlijnen van social distancing flagrant met de voeten werden getreden.

Plots was het patriottisme van Vox helemaal weg. In het Spaanse parlement vonden zware interpellaties plaats waarbij de regering beticht werd verantwoordelijk te zijn voor de dood van duizenden bejaarden in rusthuizen. Ook Pablo Iglesias is daarbij zijn boekje te buiten gegaan door als vice-premier Vox uit te dagen door te zeggen “dat ze het niet durven om een staatsgreep te plegen”.

Sociaal vangnet

Minister van Consumptie en coördinator van Izquierda Unida (IU) Alberto Garzón zei vorige week in een interview aan de Spaanse televisie (TVE) dat de cohesie binnen de coalitieregering sterk is en dat er werk wordt gemaakt van het toepassen van een hele reeks sociale maatregelen.

Eén van de opvallendste resultaten van het coalitieakkoord tussen de PSOE en Unidas Podemos is zonder twijfel de nieuwe wet voor het basisinkomen voor de allerarmsten dat vanaf deze maand juni betaald zal worden aan meer dan 850.000 huishoudens of 2,3 miljoen personen die in een situatie van extreme armoede verkeren. Deze ‘Ingreso Mínimo Vital’ is vooral bedoeld voor gezinnen. 20 procent van de Spaanse huishoudens heeft te maken met deze extreme armoede en tussen de 21 en 40 procent met een gemiddelde armoede.

Op dit moment zijn er meer dan 1 miljoen huishoudens waarin elk familielid werkloos is, waarvan ongeveer 600.000 huishoudens geen enkele vorm van inkomsten hebben, dus ook geen uitkeringen. De corona-crisis heeft er toe geleid dat er meer werklozen bij zijn gekomen en er ook meer armoede is ontstaan.

De leider van Vox Santiago Abascal had meteen kritiek op deze maatregel. Hij vindt dat Spanjaarden geen aalmoes nodig hebben en waarschuwde via Twitter dat iedereen die met een bootje de zee oversteekt vanaf nu ook recht heeft op de ‘Ingreso Mínimo Vital’. Het is een zoveelste verzinsel dat de ronde doet en spijtig genoeg als grote ‘waarheid’ een eigen leven gaat leven.

Onwettelijke regering

Net zoals de extreemrechtse Trump-supporters in de VS, vinden Vox-aanhangers dat de regering hen met de noodtoestand onterecht van hun vrijheid heeft beroofd. De maatregelen om de COVID-19-pandemie in te dijken zijn volgens hen voorwendsels van een linkse regering die van Spanje een soort Venezuela of rode dictatuur willen maken.

Daarom dromen oud-militairen en Franco-nostalgici van marsmuziek op de publieke radio, pantservoertuigen voor het Spaanse parlement en een in de boeien geslagen Iglesias. Gelukkig is de kans bijzonder klein dat zoiets ook in werkelijkheid kan gebeuren.

Voor journalist Ignacio Escolar is de huidige politieke spanning geen verrassing. In eldiario.es schrijft hij: “Niet voor het eerst blijkt dat er een staat binnen de staat is die niet afgestemd is op het democratische mandaat, die uiterst reactionair is en die aan elke controle ontsnapt (…) Links heeft vandaag de regering maar niet de macht. De echte macht blijft in handen van steeds diezelfden die al het mogelijke zullen doen om deze coalitieregering ten val te brengen, een regering die ze als ‘onwettelijk’ beschouwen omdat ze niet aan hun belangen beantwoordt.”

Noten:

(1) De Guardia Civil (‘burgerwacht’) is in tegenstelling tot zijn naam een militair politieapparaat, vergelijkbaar met de vroegere Rijkswacht in België en de Koninklijke Marechaussee in Nederland. Agenten van de Guardia Civil worden nooit in eigen streek, stad of dorp geplaatst. Ze wonen bovendien geïsoleerd van de bevolking in eigen woonkazernes. Een agent die huwt met iemand in zijn werkgebied moet muteren naar een andere politiezone.
(2) De regering Sánchez-II is een coalitie van de PSOE, de traditionele sociaal-democraten, met Unidas Podemos (‘samen kunnen we’), een alliantie van partijen links van de PSOE onder leiding van Pablo Iglesias en enkele kleine partijen, de Izquierda Unida (verenigd links) en Catalunya en Comú (Catalonië samen), een kleine links-nationalistische partij.
(3) Partido Popular (PP) is de traditionele rechtse machtspartij, die afwisselend met de PSOE tot voor de regeringen van Sánchez, de regering leidde sinds de afschaffing van de fascistische dictatuur van Franco. Vox is een extreemrechtse afscheuring van de PP.
(4) Ciudadanos (‘burgers’) is een nieuwe neoliberale partij die zich profileert als de moderne, hippe versie van de PP.

Dit stuk verscheen eerder op De Wereld Morgen