Indignatie redactie 
Het is niet mogelijk om vertrouwelijk te chatten via Facebook Messenger. Een rechtszaak van de Society for Freedom Rights moet daar verandering in brengen. – Alle rechten voorbehouden IMAGO / Pond5
Facebook screent de niet-versleutelde berichten van zijn gebruikers om mogelijk misbruik te ontdekken. In de toekomst zou dit zelfs in de hele EU verplicht kunnen worden en zelfs versleutelde berichten zouden dan niet meer veilig zijn. De Society for Freedom Rights klaagt hier nu tegen aan.
Facebook – Berichten die onversleuteld op internet worden verzonden, werden tot nu toe als eerlijk spel beschouwd, of het nu voor reclamebedrijven, geheime diensten of verveelde netwerkbeheerders was. Lees bij twijfel even mee. In feite is de praktijk in grote mate legaal, hoewel privéberichten, net als traditionele telefoontjes, in feite beschermd zijn.
Aanbieders als Microsoft of Facebook scannen al jaren massa’s niet-versleutelde berichten en inhoud van hun gebruikers. Niet alleen de dingen die ze openbaar plaatsen, maar ook wat ze naar anderen sturen als zogenaamd privéberichten. U kunt dit doen om te zoeken naar kinderpornografisch materiaal. Dit maakt een uitzondering mogelijk op de e-privacyrichtlijn , die selectief de in de grondrechten verankerde bescherming van de persoonlijke levenssfeer ondermijnt.
De Society for Freedom Rights (GFF) onderneemt nu actie tegen Meta Facebook. Samen met een getroffen gebruiker stapt de niet-gouvernementele organisatie naar de rechtbank van Passau. Enerzijds gaat het om het concrete geval: je wilt dat de communicatie van die ene eiser op Facebook in de toekomst niet meer automatisch wordt gescand. Aan de andere kant willen ze een rechter laten bepalen buiten het concrete geval om dat het geautomatiseerd scannen van berichten in strijd is met de toepasselijke wetgeving, namelijk de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) en het fundamentele recht om over de eigen gegevens te beschikken.
Surveillance zonder reden
Het GFF positioneert zich dus om een van de meest controversiële netwerkbeleidsprojecten uit het recente verleden aan te vallen. Met de zogenaamde chatcontrole is de EU-commissie niet alleen van plan om de momenteel geldende tussenoplossing permanent te verankeren. Ook wil ze onlinediensten verplichten om de inhoud van hun gebruikers massaal uit te lezen – niet alleen onversleuteld, maar ook wat versleuteld wordt verzonden. Er moet onder andere worden gezocht naar beledigende inhoud. Wat voorheen vrijwillig werd gedaan, zou nu verplicht worden.
De geplande verordening bevindt zich momenteel midden in het wetgevingsproces van de EU . Hoe het EU-parlement en de EU-landen in de Raad van Ministers zich zullen opstellen over het voorstel van de Commissie is nog niet definitief opgehelderd.
Vanuit het standpunt van de eisers moeten gebruikers erop kunnen vertrouwen dat privécommunicatie vertrouwelijk blijft. Dat is momenteel niet het geval, zegt Jürgen Bering, procedurecoördinator en advocaat bij het GFF: “Weinig mensen zijn zich ervan bewust dat hun communicatie via messenger al kan worden afgeluisterd zonder dat ze daar aanleiding toe hebben gegeven.” netwerken delen we snel onze meest intieme gedachten, zegt Bering: “Je moet veilig zijn voor de ogen van derden.”
Het GFF eist dat deze kloof wordt gedicht. Zo is de eiser, wiens identiteit geheim blijft, slachtoffer van seksueel geweld. “Ik hoopte dat Facebook een plek voor mij zou zijn om in contact te komen met mensen die soortgelijke ervaringen meemaakten”, zegt hij. “Maar hoe moet dat werken als privéberichten te allen tijde worden gelezen?”
“Onaanvaardbaar in een rechtsstaat”
Vreemd genoeg kunnen dergelijke chats zelfs de kans vergroten dat ze het doelwit zijn van autoriteiten. Omdat de geautomatiseerde evaluatie van inhoud momenteel verre van betrouwbaar werkt . Zelfs een latere menselijke controle zou hoogstens strafrechtelijk onderzoek voorkomen, maar niet de schending van de privacy die al heeft plaatsgevonden. Dit geldt ook in gevallen waarin het systeem naaktfoto’s die met wederzijds goedvinden zijn gedeeld, onjuist classificeert.
Maar ook personen die onder het beroepsgeheim vallen, zoals advocaten, worden getroffen. “Met de geplande regeling zou de geheimhouding van het mandaat op veel gebieden worden opgeheven”, zeggen de advocaten David Albrecht en Lisa Engelbrecht, die de eiser vertegenwoordigen in de rechtbank. Als bijvoorbeeld gegevens die per e-mail of via cloudservers worden verzonden, worden doorzocht op vermeend verdachte inhoud, is vertrouwelijke communicatie met hun juridisch adviseur niet langer mogelijk, vooral niet voor degenen die het slachtoffer zijn van misbruik en beklaagden. “Dat is onaanvaardbaar in een rechtsstaat”, klagen de advocaten.
In ieder geval woedt er al maanden een verhitte discussie of de EU-verordening überhaupt verenigbaar zou zijn met de huidige wetgeving. Onder meer de juridische dienst van de EU-ministerraad , de wetenschappelijke diensten van de Bondsdag en de Europese functionarissen voor gegevensbescherming uitten hun ernstige zorgen . Ze gaan er allemaal min of meer van uit dat zo’n wet zal mislukken voor het Europese Hof van Justitie (HvJ). Ook de strategische rechtszaak van het GFF zou hieraan kunnen bijdragen.
