De pandemie heeft van ons allemaal debaters gemaakt. We hebben met vrienden, familie en online vreemden gediscussieerd over waarom we meer of minder beperkingen nodig hebben. We hebben onze vuisten geschud uit ergernis tegen de mensen in het kamp van de tegenstander, die mensen die het gewoon niet snappen …
De argumenten gaan meestal nergens heen. Dat komt omdat we het niet echt over volksgezondheid of wetenschap hebben. We maken ruzie over verschillende manieren om de wereld te zien.
Sta me toe om Vania en Zeke voor te stellen, twee personages die hebben gevochten om ruimte in mijn hoofd, om het punt duidelijk te maken. In de afgelopen twee jaar hebben Vania en Zeke allebei hun gedachten over het Covid-beleid verstevigd. Laten we ze volgen naar een coffeeshop, waar ze elkaar voor het eerst ontmoeten na een paar weken sms’en. Hun date begint veelbelovend – totdat het gesprek over de pandemie gaat.
— Vania: Het is zo jammer. Als mensen bij elkaar waren gekomen en als een gemeenschap hadden gehandeld, hadden we dit ding nu kunnen verslaan. In plaats daarvan worden we bijna twee jaar later nog steeds geconfronteerd met beperkingen.
— Zeke: Waarom zou je verwachten dat bijna acht miljard mensen op dezelfde manier denken en handelen?
— Vania: Het is een pandemie. We moeten samenwerken als we dit willen oplossen.
— Zeke: Elke strategie die volledige naleving vereist, is gedoemd te mislukken. Mensen zijn verschillend, met andere prioriteiten.
— Vania: Soms moeten we onze individuele prioriteiten opzij zetten en het juiste doen.
— Zeke: Wie mag beslissen wat het juiste is?
— Denk je niet dat het beschermen van de gezondheid van mensen het juiste is?
— Vindt u het beschermen van democratische vrijheden niet de juiste keuze?
— Jouw vrijheid eindigt waar mijn veiligheid begint. Niemand heeft de vrijheid om anderen te besmetten.
— Leven brengt een inherent risico met zich mee. Neem alle voorzorgsmaatregelen die je wilt, maar verwacht niet dat de wereld stopt voordat alle risico’s zijn verdwenen.
– Wees niet dramatisch. Het dragen van een masker en sociale afstand houden de wereld niet tegen.
– Ik ben het er niet mee eens. Socialiseren is een menselijke behoefte, geen franje.
— We kunnen onze sociale interacties aanpassen tijdens een noodsituatie. Hadden we maar de discipline…
— Ah ja, Zoom roept. Of wil je de sociale bubbels terugbrengen? Vergeef me als ik een pas neem.
— Zelfs als het uw dierbaren beschermt?
— Er is redelijke bescherming en onredelijke bescherming.
– Wees gewoon eerlijk en zeg dat je niets om levens geeft.
— Het maakt je niet uit wat het leven de moeite waard maakt.
— Om een goed leven te hebben, moet je in de eerste plaats leven.
— De overgrote meerderheid van de mensen zal het virus overleven, maar beperkingen maken het leven voor zowat ons allemaal erger.
— Dat geldt ook voor lange Covid.
— Lang of kort, Covid gaat niet weg.
— Dat betekent niet dat we gewoon onze handen in de lucht steken en het opgeven. Als er brand is, probeer je het te blussen.
— Wanneer zult u zich veilig genoeg voelen om normaal te leven?
– Wanneer gevallen en sterfgevallen ver beneden zijn.
– Wat is er aan de hand?
— Ik kan je geen nummer geven. Laag genoeg dat het virus geen bedreiging meer vormt.
— Wat als het vijf jaar duurt? Of vijfentwintig?
– Koste wat het kost.
— Dus kosten en baten zeggen u niets.
— Nog een eufemisme voor het niet om mensen geven.
– Je hebt waanideeën.
— Je bent een ongeduldig kind.
— Nieuwsflits, het leven eindigt voor ons allemaal. Morgen is nooit beloofd.
– Je rationaliseert gewoon je egoïsme.
— Vind je het niet egoïstisch om iedereen voor onbepaalde tijd aan Covid vast te houden?
– We kunnen ons aanpassen. Daar zijn mensen goed in.
— Hoe zit het met het aanpassen aan een iets hoger risico?
– Begrepen. Je geeft niet om mensen.
— Ik geef om de vrijheid van mensen.
— Jij bent de sociopaat hiernaast.
— Jij bent de tiran die het leven van ons allemaal verpest.
— Ik betaal mijn eigen koffie en zie mezelf eruit.
— Beste idee dat je de hele middag hebt gehad.
Er is geen wetenschap ter wereld die deze impasse kan oplossen – geen reproductiewaarde of onderzoek naar de werkzaamheid van vaccins. Het echte debat, dat onder de bergen gegevens die we hebben verzameld, is niet wetenschappelijk. Het gaat over wat twee verschillende mensen het kostbaarst in het leven vinden. Zoals Yuval Harari, auteur van de internationale bestseller Sapiens, opmerkte in een Covid-opiniestuk in de Financial Times: “Als we over beleid moeten beslissen, moeten we rekening houden met veel belangen en waarden, en aangezien er geen wetenschappelijke manier is om bepalen welke belangen en waarden belangrijker zijn, er is geen wetenschappelijke manier om te beslissen wat we moeten doen.”
Het is het gesprek achter het gesprek, de gedachtebubbels die zweven boven de gemeenplaatsen die Annie en Alvy in die beroemde Annie Hall – scène uitspreken. Het is de ideologische kloof die de Britse schrijver Paul Kingsnorth heeft vastgelegd in een essay over de maatschappelijke reactie op Covid. Achter alle argumenten over maskers en schoolsluitingen, achter de peer-reviewed artikelen over overdracht en morbiditeit, “glijdt iets ouder, dieper, langzamer: iets met alle tijd van de wereld”, schrijft Kingsnorth. “Een geweldige geest wiens werk het is om deze gebroken tijden te gebruiken om ons allemaal te onthullen wat we moeten zien: dingen die verborgen zijn sinds de oprichting van de moderne wereld.”
Als je meer op Vania lijkt, zullen haar argumenten je aanspreken en zul je jezelf gespannen voelen als Zeke zijn punten naar voren brengt. Je zult aangetrokken worden tot andere Vania’s en de onverantwoordelijke Zekes van de wereld afwijzen. Als je instinct je naar Zeke trekt, rol je met je ogen naar Vania. Je gaat met andere Zekes om en klaagt dat de Vania’s van de wereld de vreugde uit het leven zuigen.
Daniel Hadas, een in Londen gevestigde academische schrijver, komt tot de kern van deze kloof in een artikel over lockdown-centristen zoals hijzelf: “Elke kant appelleert aan een model van de menselijke natuur, dat het als vanzelfsprekend beschouwt, en dat de andere kant verwerpt. Debat wordt een dialoog van doven, precies omdat elke partij het paradigma van de ander verwerpt.”
Het is een oorlog tussen twee fundamenteel verschillende wereldbeelden, gespeeld op een wereldwijd canvas, en er zijn geen generaals op aarde die hem kunnen winnen. Het beste wat we kunnen doen, is erkennen dat niet iedereen de wereld op dezelfde manier ziet als wij.