Rutte op ramkoers en dreigt met stemming over asielmaatregelen: ‘Kabinet kan vanavond al vallen’

Het kabinet dreigt vanavond al te vallen over strengere asielregels. VVD-leider en premier Mark Rutte heeft woensdagavond in een overleg met de andere regeringspartijen het machtswoord uitgesproken, bevestigen meerdere bronnen.

Caroline van der Plas ontvangt zo VVD-staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) om te spreken over de dwangwet en migratie ⤵️ pic.twitter.com/6PpfIVZzU1

— Mike Muller (@_MikeMuller) July 6, 2023

Asiel De VVD is ontevreden over de gesprekken die al maanden lopen over strengere regels om ‘grip te krijgen op migratie’, zoals in het regeerakkoord is afgesproken. De partij eist dat er strengere regels komen voor gezinshereniging. D66 en ChristenUnie willen wel regels aanscherpen, maar niet zo ver als de VVD wil.

Onverwacht heeft Rutte woensdagavond tijdens crisisoverleg op het ministerie van Algemene Zaken aangegeven de voorstellen in stemming te willen brengen tijdens de ministerraad van vrijdag. D66 en ChristenUnie willen het daar niet op aan laten komen. Volgens bronnen rond het kabinet is de kans reëel dat het kabinet donderdagavond valt tijdens een nieuw overleg op Algemene Zaken. Dat staat gepland om 21 uur.

Net geblokkeerd door Caroline van der Plas die net doet alsof zij en #BBB iets gaan doen tegen de #asielinstroom…. Trap er niet in mensen! pic.twitter.com/KQ2Ot74qoz

— Eelco Van Hoecke (@EelcoHoecke) June 30, 2023

,,Wij krijgen dit door de strot geduwd,’’ klaagt een betrokkene. Er zou al een compromis op tafel hebben gelegen, waarvan de VVD onverwacht zou hebben gezegd dat het onvoldoende is. ,,Waar is Rutte mee bezig? Dit is politiek theater voor de overleving van de VVD.’’ Maar in het andere kamp klinken heel andere geluiden: ,,We zijn al vijf maanden bezig. Ondertussen is er een tekort aan woningen, aan fatsoenlijke plekken voor mensen die je wel wilt ontvangen in Nederland. Er gebeurt nu niets! Tijd rekken, tijd rekken. Het is een keer klaar.’’

De VVD is ongeduldig omdat de onderhandelingen al maanden voortslepen. Fractievoorzitter Sophie Hermans heeft het kabinet eerder gewaarschuwd dat haar geduld op is. Betrokkenen rond het overleg zijn pessimistisch dat de vier partijen er nog uitkomen. Al geven alle vier de partijen aan dat er nog een kans is dat er vanavond een akkoord komt over strengere regels, zodat het niet op een stemming in de ministerraad hoeft aan te komen.

Als het kabinet valt, is de @BoerBurgerB klaar voor nieuwe verkiezingen, zegt Caroline van der Plas (@lientje1967). "We gaan er eigenlijk iedere dag vanuit dat het kabinet kan vallen. We zijn ook ver in de voorbereidingen voor de Europese verkiezingen." #WNL pic.twitter.com/I7nmJ5MJlZ

— Sven op 1 (@Sven_op_1) June 30, 2023

Einde

Stemmen in de ministerraad gebeurt eigenlijk nooit. In coalitieregeringen proberen de regeringspartijen altijd tot een compromis te komen waarin iedereen zich kan vinden. Als er een voorstel in stemming wordt gebracht, betekent dit dat het vertrouwen om er samen nog uit te komen is verdwenen. Een stemming over zo’n principieel onderwerp als asiel, waarbij de ene partij wel zijn zin krijgt en de ander niet, zou dan ook direct een eind van de samenwerking betekenen. Zo kwam in 2010 het kabinet Balkenende-4 ten val na een stemming over een nieuwe militaire missie naar de Afghaanse provincie Uruzgan.

Al tijdens de formatie van het kabinet was asiel een heikel thema. Regeringspartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie denken daar principieel anders over. Vorige zomer werd al een tussentijds akkoord gesloten om het hoge aantal asielzoekers dat zich meldde bij aanmeldcentrum Ter Apel te kunnen opvangen. Zo werd afgesproken dat statushouders (asielzoekers die een verblijfsvergunning hebben gekregen) hun familie de komende maanden niet mochten laten overkomen omdat er te weinig huisvesting was. Dat werd al snel door de rechter van tafel geveegd. Ook werd afgesproken dat gemeenten kunnen worden gedwongen om asielzoekers tijdelijk op te vangen. Een wet die dat moet regelen is echter nog steeds niet door het parlement behandeld.