Speculeren over een ‘alternatieve geschiedenis’ heeft geen praktisch nut

Wat nou als iemand ruim voor de Tweede Wereldoorlog uitbrak Hitler had omgelegd? Of, alternatief, hoe had de wereld er uit gezien als de Sovjets, Engeland en Frankrijk de handen ineen hadden geslagen om Hitler te stoppen nadat hij Duitsland en Oostenrijk had verenigd, en Tsjechië van de kaart had geveegd op zoek naar ‘Lebensraum’? En zo kun je over elk scenario je gedachten laten gaan, maar wie weet hoe het dan toch allemaal alsnog in tranen geëindigd zou zijn?

Mijn eigen gewetensnood op dit moment komt voort uit de wijze waarop we collectief zijn omgesprongen met ‘MH-17’, en hoe ik zelf wellicht nog meer had kunnen doen om herhaling te voorkomen. Mijn insteek hier is consequent geweest dat het luchtruim boven dat oostelijke gedeelte van Oekraïne gesloten had moeten worden, nadat bekend werd dat er met scherp geschoten werd, waarbij ook luchtafweer actief was waarmee vliegtuigen die op grote hoogte vlogen uit de lucht konden worden geschoten. Zowel Oekraïne, als Nederland, waren daarvan op de hoogte, evenals verscheidene andere NAVO-landen. Sommigen instrueerden hun maatschappijen dat luchtruim te mijden, anderen niet.

Als het JIT die conclusie ook had getrokken, en ermee aan de slag was gegaan, had het kunnen leiden tot een wereldomspannende organisatie, onder de hoede van ICAO, gevoed door veiligheidsdiensten, die luchtvaartmaatschappijen over de hele wereld op de hoogte had kunnen houden van risico’s voor de vliegveiligheid, voortvloeiend uit (dreiging met) oorlog. Ergens in een voetnoot stelde het JIT wel dat Oekraïne hierin wellicht meer had kunnen doen, terwijl Nederland geheel buiten beeld bleef, maar geen van de landen in het JIT, op Maleisië na, wilde daar iets mee doen.

Had ik zelf méér kunnen doen om die bewustwording vleugels te geven? Ik zou niet weten hoe. En ook na deze nieuwe ramp boven Iran wil ‘men’ in ons deel van de wereld niet die kant op van preventie. Daarover klagen is zinloos. Maar hoe nu verder in deze perverse wereld?

Tegelijkertijd moet ik zelf ook zo realistisch zijn om in te zien dat er geen enkele garantie is dat als het JIT wél tot dezelfde slotsom was gekomen als ik, én er inmiddels een internationale organisatie was geweest zoals ik mij die voorstel, dat ongeluk met het toestel van de Oekraïense nationale luchtvaartmaatschappij dan honderd procent zeker voorkomen zou zijn. We leven in een wereld waar steeds meer landen direct betrokken raken bij de olie-oorlogen die zich de eerste twintig jaar van deze eeuw als een olievlek uitbreiden over de wereld. En zo’n internationale organisatie zoals ik mij die voorstel zou moeten kunnen vertrouwen op de informatie van de aangesloten veiligheidsdiensten. Zoals de vlag er nu bij hangt, is het véél te verleidelijk voor een land om het luchtruim van een ander land aan te merken als ‘gevaarlijk’, om dat land langs die weg te isoleren door vliegverkeer van en naar, en over dat land praktisch onmogelijk te maken.

In 2014 lagen de kaarten nog anders. De Sanctie- en Handelsoorlogen stonden nog in de kinderschoenen. Het was al behoorlijk instabiel in de wereld, maar in die tijd was het nog ondenkbaar dat de Verenigde Staten een land zou dreigen met het vernietigen van tweeënvijftig separate doelen, waaronder cultureel erfgoed, als dat land de moord op een diplomatieke vertegenwoordiger en hoge legerofficier zou vergelden. In dit geopolitieke klimaat zullen we er rekening mee moeten houden dat de burgerluchtvaart, en burgers wereldwijd, vaker onbedoeld de prijs betalen voor de ambities van de ‘Hoge Heren’ en ‘Hoge Dames’, zo valt te vrezen. Het is voor calculerende politici de Kip die de Gouden Eieren legt. Het breekijzer waarmee ‘Regime Change’ geforceerd kan worden in ‘achterlijke’ landen die nog drijven op moralisme en ethiek.

Voor de ‘Onderzoekscommissie’ die de ramp met dat vliegtuig uit Oekraïne gaat ‘onderzoeken’ heb ik geen adviezen meer. Niemand, behalve frequente luchtreizigers en bemanningen, is nog serieus geïnteresseerd in het voorkomen van dit soort calamiteiten. Het gaat om Geopolitieke ‘Leverage’, en het uitbuiten van zo’n ramp als ‘Talking Point’, zodat niemand het meer heeft over je ‘BlackFace’-escapades, je ‘Belastingontwijking’, de ‘Bosbranden’, of de ‘Brexit’, terwijl je je gratuit profileert als de kampioen van de slachtoffers door ‘compensatie’ te eisen en ‘gerechtigheid’. Maar nog een paar van dit soort gruwelijke gebeurtenissen, en het wordt net zo gaapverwekkend als wéér een terreuraanslag. Een klein kadertje op pagina vier over een ‘verwarde’ persoon en een handjevol doden. ‘Onderzoek’ moet uitwijzen of de dader ‘geradicaliseerd’ is, of dat hij geïnspireerd was door het voorbeeld van de Amerikanen in Irak en elders, en alleen maar voor ‘eigen rechter’ speelde.