Als dit strafbaar racisme is, geldt dat ook voor diverse acties van Black Lives Matter

Tijdens de jaarwisseling 2022-2023 werden op de Erasmusbrug in Rotterdam in elk geval vier leuzen geprojecteerd. De NOS noemde het racistische teksten. Het Openbaar Ministerie heeft de politie een strafrechtelijk onderzoek laten starten in verband met een vermoeden van het aanzetten tot discriminatie tegen mensen wegens hun ras: ‘Op basis van de context waarin de uitlatingen zijn gedaan en de samenhang daarvan meent het OM dat er sprake is van discriminatie.’

RTL Nieuws liet echter een aantal juristen aan het woord die menen dat vervolging erg complex is. Bart Collard betoogt dat de leuzen op de brug waarschijnlijk inderdaad niet strafbaar zijn. Als ze moreel gezien als discriminatie worden beoordeeld, dan geldt dat ook voor allerlei uitspraken en acties van Black Lives Matter-activisten.

Vier racistische leuzen?

Het is belangrijk eerst scherp te hebben welke leuzen er precies op de Erasmusbrug zijn geprojecteerd. RTL Nieuws somt de projecties op:

1. Vrolijk blank 2023.
2. White lives matter.
3. Zwarte Piet deed niets verkeerd.
4. We must secure the existence of our people and a future for white children.

1. Vrolijk blank 2023?

De eerste tekst, ‘vrolijk blank 2023’, doet direct vragen rijzen. De ondertoon klinkt misschien onvriendelijk naar niet-blanken, maar wat is een blank 2023? Er gaat geen duidelijke actie uit van deze vreemde nieuwjaarsgroet. Willen de projectoren met elkaar vieren dat ze blank zijn? Zijn ze trots op de huidskleur die ze bij geboorte hebben gekregen?

Willen ze anderen bewust maken van de door hen gepercipieerde dreiging dat Nederland van huidskleur verandert? Willen ze dat blanken daarom meer kinderen maken – met andere blanken? Willen ze niet-blanken uitzetten of vermoorden? Of is het een vreemde manier van kritiek uiten op het migratiebeleid van de regering? Het is allemaal gissen.

2. White Lives Matter?

De tweede tekst, White Lives Matter (WLM), is het blanke equivalent van Black Lives Matter (BLM) en is ontstaan als reactie op BLM. Als zwarte levens ertoe doen, doen blanke levens dat ook, zo lijkt het idee te zijn. Juridisch gezien zetten de teksten echter nergens toe aan, dus van het overtreden van artikel 137d van het Wetboek van Strafrecht kan geen sprake zijn.

Wat voor WLM geldt, geldt ook voor BLM. De beweging BLM kan moreel gezien als racistisch worden geclassificeerd, omdat er een onderscheid wordt gemaakt op basis van huidskleur; tekstueel klopt het echter dat zwarte of blanke levens ertoe doen, waardoor die uitspraken niet strafbaar zijn. De mensen die de BLM bedachten hadden overigens kunnen kiezen voor (All) Lives Matter of Black Lives Matter Too. Maar er is gekozen voor Black Lives Matter, een exclusieve term die op racisme duidt. WLM is een provocerende reactie daarop.

3. Zwarte Piet deed niets verkeerd?

De derde tekst, Zwarte Piet deed niets verkeerd, is een mening. Of u nou voor of tegen Zwarte Piet bent – of moe van de discussie – ik kan me niet zoveel bedenken wat Zwarte Piet verkeerd zou hebben gedaan. En waarom die stelling racistisch zou zijn. Wellicht dreigde hij in de ogen van hedendaagse opvoeders van kinderen te vaak met de roe, of met het meenemen van kinderen in de zak? Maar ook dat staat los van huidskleur.

4. De fourteen words?

De vierde tekst vereist meer uitleg. ‘We must secure the existence of our people and a future for white children’ is een zin van veertien woorden (‘fourteen words’) die afkomstig is van de in 2007 overleden rechtsextremist David Eden Lane. In sommige rechtsextremistische bewegingen komt ‘14 / 88’ met enige regelmaat voor op vlaggen, in graffiti of als tatoeages. Het cijfer 14 staat dan voor de veertien woorden van Lane; het cijfer 88 staat dan voor Heil Hitler (de H is de achtste letter van het alfabet).

De juridische complexiteit bij de projectie op de Erasmusbrug zit erin dat de combinatie met het nazisme hier ontbreekt. Wat overblijft is een zin die pleit voor het veiligstellen van de toekomst voor een blank volk. Die zin is – ongeacht wat u en ik daarvan vinden – op allerlei niet strafbare manieren uit te leggen. Ook roept de zin op zichzelf geenszins op tot het aanzetten van discriminatie of het plegen van geweld.

Wordt hier wellicht gepleit voor een isolement van blanken om hun huidskleur te beschermen? Zo’n pleidooi klinkt wat gestoord, ongemakkelijk of ongepast, maar zelfisolatie is niet strafbaar. Is het meer discriminerend dan de uitspraak ‘white lives matter’? Tekstueel gezien niet want het komt op hetzelfde neer. De intentie van degene die de leuzen projecteerde, of de context waarin deze persoon zich begeeft, zou tot een ander antwoord op die vraag kunnen leiden; vooralsnog is daarover echter niets bekend.

Het is overigens belangrijk om als overheid enigszins in contact te blijven met zelf-isolerende groepen in de samenleving, omdat radicalisering snel kan verlopen in zulke groepen en omdat er binnen sektes regelmatig allerlei verborgen interne strafbare feiten plaatsvinden – vrouwenrechten zijn er regelmatig slechter geborgd. Ook in de context van de eerste drie stellingen wordt de vierde stelling overigens niet verzwaard. Die vierde stelling is wellicht nog de meest specifieke leus.

En Black Lives Matter dan?

In 2020 werd de crimineel George Floyd gedood door een agent tijdens zijn arrestatie. Floyd had een donkere huidskleur, de agent een blanke. Het resulteerde in massale protesten onder de vlag Black Lives Matter, vooral in Amerika. Daarbij staken linksextremisten het matras en overige bezittingen van een dakloze in brand, werden allerlei mensen in elkaar geslagen, werd een interveniërende gepensioneerde agent doodgeschoten en probeerde iemand van Antifa een aanvalsgeweer te roven. Zwarte mensen vroegen blanke mensen voor hen te knielen en om excuses aan te bieden voor hun ‘witte privileges’. Ik schreef er eerder over bij The Post Online.

In Nederland reageerde Mitchell Esajas van The Black Archives op de Amerikaanse situatie door te spreken van een opstand, in plaats van rellen. ‘In zijn ogen is het een legitieme manier om in verzet te komen, zelfs als het leidt tot vernieling en brandstichting’, aldus de NOS. Publicist Hidde Boersma schreef: ‘verzet mag gewelddadig zijn’.

Activist Jerry Afriyie van Kick Out Zwarte Piet schreef: ‘I don’t see rioters I see revolutionaries.’ Op De Dam in Amsterdam sprak rapper Akwasi een groot publiek toe: ‘Op het moment, dat in november, dat ik een Zwarte Piet zie: ik trap hoogstpersoonlijk op zijn gezicht.’ Bij1 plaatste vervolgens op haar website een lovende tekst over Akwasi door Stijn van Tatenhove onder de titel Waarom huil ik als een klein kind als ik de toespraak van Akwasi hoor?

Noemenswaardig is ook een demonstratie in Utrecht op 5 juni 2020. Sylvana Simons van Bij1 sprak uit dat haar tegenstanders stellen dat ‘all lives matter’ en reageerde met het opsteken van haar middelvinger. Andere levens dan zwarte levens telden kennelijk niet voor Simons.

Partijideoloog Anousha Nzume stelt in haar boek Hallo witte mensen nationaliteit en huidskleur op één lijn wanneer zij spreekt van ‘Hollanders, oftewel de witte mensen’. Zij wil dat we overal om ons heen huidskleuren zien en dat, als gevolg daarvan, blanke mensen ‘iets vaker zelf op de achtergrond verdwijnen’.

Gloria Wekker, ook partijideoloog van Bij1, omschrijft het Nederlandse migratiebeleid als een ‘afgeslankt disciplinair regime’. Ze wil Nederland niet ‘bouwen op een fundament van gedeelde waarden’, zoals ‘het aanvaarden van homoseksualiteit en de gelijkheid van vrouwen, en het beëindigen van gedwongen huwelijken’; ogenschijnlijk omdat de migrant dan wellicht gedwongen wordt een stuk van de eigen cultuur op te geven.

Ook Wekker is tegen ‘kleurenblindheid’ en gaat in haar boek Witte Onschuld zelfs zo ver dat ze tegen ‘adoptie van zwarte kinderen door witte homostellen’ is. Wekker bekritiseert Jet Bussemaker die als minister de Mosse-lezing gaf in 2013 en stelde ‘wat iemands ideeën of levensstijl ook zijn, gelijke rechten en gelijke behandeling van mensen gaan boven diversiteit’. Door diversiteit boven gelijke rechten en behandeling te plaatsen pleit Wekker voor het maken van onderscheid.

BLM en WLM zijn racistisch

Ik heb het al vaker geschreven, maar Black Lives Matter is een discriminerende, of specifieker, racistische beweging die een onderscheid aanbrengt op grond van huidskleur. Zij wil dat ‘mensen van kleur’ anders – met privileges – worden behandeld dan mensen die niet ‘van kleur’ zijn. Dat is racisme. Het is daarom opmerkelijk dat deze beweging in de media, door de overheid en allerlei organisaties werd omarmd. Nog opmerkelijker is dat White Lives Matter als de tegenpool van BLM wél wordt bekritiseerd in de media en in de politiek. Die kritiek op WLM is een goede zaak, maar dient consequent te gebeuren.

Niet slechts blanke, niet slechts zwarte levens doen ertoe. Waarom zou je de morele cirkel trekken rondom een huidskleur? De achttiende-eeuwse filosoof Jeremy Bentham leerde ons dat het erom gaat of een individu plezier kan hebben of kan lijden. Huidskleur, ras of soort is irrelevant voor die bescherming.

De leuzen op de Erasmusbrug zijn waarschijnlijk niet strafbaar, maar bewegingen als Black Lives Matter en White Lives Matter zijn racistisch van aard. Wat geldt voor WLM moet ook gelden voor BLM. Beide bewegingen moeten op morele gronden worden bestreden.