De regering van Teheran heeft de arrestatie aangekondigd van zeventien Iraanse burgers die zijn betrapt op spionage voor het Amerikaanse Central Intelligence Agency (CIA). Sommige gearresteerden zijn al ter dood veroordeeld. Het is de derde grote groep CIA-agenten in Iran waarvan ik weet dat het voor het eerst plaatsvond in 1991 met 20 Amerikaanse agenten. De tweede aflevering in 2011 leidde tot de arrestatie van 30 spionnen. De eerdere arrestaties zouden naar verluidt de volledige netwerken van Amerikaanse agenten die binnen Iran opereren hebben geëlimineerd en er wordt aangenomen dat de recente arrestaties dezelfde impact zullen hebben.
De Iraniërs presenteerden een aanzienlijke hoeveelheid bewijsmateriaal, waaronder foto’s en visitekaartjes van Amerikaanse regeringsfunctionarissen, ter ondersteuning van hun claim van Amerikaanse spionage, maar president Trump verwierp het rapport als “volkomen onjuist” en “gewoon meer leugens en propaganda” – terwijl secretaris van Staat Mike Pompeo zei : “Ik zou met een aanzienlijke korrel zout elke Iraanse bewering nemen over acties die zij hebben ondernomen.”
Het persbericht van Iran over de arrestaties, samen met een briefing door een functionaris van de inlichtingendienst, aangevuld met berichtgeving in de lokale media, gaf enkele details. De zeventien hadden naar verluidt een “geavanceerde training”, maar degenen die sabotagemissies hadden, slaagden niet. Andere doelstellingen waren “informatie verzamelen bij de faciliteiten waar ze werkten, technische en inlichtingenactiviteiten uitvoeren en bewakingsapparatuur overdragen en installeren.”
Naar verluidt waren sommige agenten aangeworven door te vallen in wat door de CIA wordt aangeduid als een ‘visumval’ voor Iraniërs die naar de VS willen reizen. Dit is al lang het favoriete hulpmiddel voor het werven van Iraanse agenten. De inlichtingenfunctionaris deelde een CD uit met een video-opname van een vermeende CIA-officier die sprak tegen een Iraans doelwit, dat vermoedelijk in het geheim werd opgenomen. De video toont een blonde vrouw die Perzisch spreekt met een Amerikaans accent. De schijf bevatte ook namen van verschillende Amerikaanse ambassadepersoneel in Dubai, Turkije, India, Zimbabwe en Oostenrijk, die volgens Iran betrokken waren bij de werving en training van de Iraanse spionnen.
Hoe hebben de wervingen precies plaatsgevonden omdat er geen Amerikaanse ambassade in Teheran is en er weinig Amerikanen in het land wonen? Veel van de Iraniërs waren het doelwit toen ze een Amerikaanse ambassade binnenliepen in een land waar ze vrij naar toe konden reizen, waaronder Turkije en Dubai. In de woorden van de Iraanse inlichtingenfunctionaris: “Sommigen werden benaderd toen ze een visum aanvroegen, terwijl anderen een visum van vroeger hadden en onder druk van de CIA stonden om ze te vernieuwen.”
Anderen waren het doelwit en werden aangeworven als spionnen tijdens het bijwonen van wetenschappelijke conferenties over de hele wereld. De gerekruteerden ontvingen beloften van geld, eventuele hervestiging en een baan in de VS of medische hulp. Om contact te houden met haar agenten in Iran, zou de CIA naar verluidt spyware en instructies verbergen in containers die op rotsen lijken, die in stadsparken of op het platteland zouden worden geplant. De Iraanse agenten zouden dan het materiaal terughalen, inclusief valse identificatiedocumenten. Opgemerkt moet worden dat neprotsen een standaard spionagegereedschap zijn. Ze zijn uitgehold om spionage en communicatie te verbergen. Nadat ze zijn geplaatst, wordt een signaal gegeven om de agent te waarschuwen dat er iets klaar staat om opgehaald te worden. In de handel worden ze “dode druppels” genoemd.
Waarom blijven de Verenigde Staten Iran met zo’n wreedheid bespioneren? De Mullahs werden een belangrijk inlichtingendoelwit voor Washington in de nasleep van de gijzelingcrisis in 1979 door de Amerikaanse ambassade, waarin tweeënvijftig Amerikaanse diplomaten en inlichtingenofficieren 444 dagen werden vastgehouden. De CIA heeft een grote inlichtingenoperatie opgezet vanuit Europa die een breed scala aan informatie heeft verzameld over de Iraanse regering en, in toenemende mate, over haar technische mogelijkheden, waaronder een vermoedelijk nucleair ontwikkelingsprogramma. In 2015 heeft de CIA onder president Barack Obama en directeur John Brennan de inzamelingsinspanningen tegen Iran opgevoerd als onderdeel van het verificatieproces voor het Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA). Meer recent, Mike Pompeo, toen CIA Director, verdere inspanningen tegen Iran toen de Trump-regering zich terugtrok uit die overeenkomst in de overtuiging dat Iran een schurkenstaat was en een bedreiging voor de belangen en bondgenoten van de Verenigde Staten. In werkelijkheid is er natuurlijk geen echt Amerikaans vitaal belang met betrekking tot Iran en Trump heeft gehandeld namens Israël en Saoedi-Arabië, die beide vijandig staan tegenover Iran als regionale rivaal.
Maar het uitvoeren van inlichtingenoperaties in een land zonder een Amerikaanse ambassade om te dienen als basis voor spionnen bleek moeilijk. Veel spionnen zijn gevangen, volgens een Iraanse schatting, 290 agenten gearresteerd in de afgelopen jaren. Meestal is de blootstelling van de spionnen te wijten aan menselijke fouten of technische problemen in de communicatie. Iran heeft geprofiteerd van het opscheppen van die arrestaties en heeft al lang zijn vermogen gepromoot om Amerikaanse spionnenringen in het land te ontdekken. Zoals de New York Times meldt, heeft Iran onlangs een documentaire uitgezonden met inspanningen om het land te ontmaskeren van de CIA-agenten die daar werken.
Een recent geproduceerde en zeer populaire Iraanse fictieve televisieserie genaamd “Gando” heeft ook het verhaal van een eeuwigdurende strijd tegen Amerikaanse spionnen geïntroduceerd in de populaire cultuur van het land. De show toont dappere Iraanse inlichtingenfunctionarissen die een Amerikaanse spion najagen die zich voordoet als journalist.
Volgens een onderzoek van Yahoo News was Iran in 2009 woedend door berichten dat de CIA mogelijk in zijn nucleaire programma was doorgedrongen en zijn contra-inlichtingenagenten onmiddellijk op jacht gingen naar mollen. Tegen 2011 hadden Iraanse functionarissen een netwerk van 30 CIA-bronnen ontdekt en gearresteerd, een feit dat Amerikaanse functionarissen later bevestigden. Sommige van de beschuldigde informanten werden geëxecuteerd. De Iraanse regering was in staat om de agenten te vinden vanwege fouten in de systemen en technieken die de CIA-agenten gebruikten om met de agenten te communiceren. Zodra een fout in de communicatie wordt gedetecteerd, is het mogelijk om die te gebruiken, zodat men achterover kan leunen en wachten tot al diegenen die verbonden zijn met het netwerk zichzelf onthullen.
Je zou kunnen zien dat de voortdurende massale Amerikaanse “maximale druk” spionage tegen Iran een beetje een anachronisme is. Bijna alle waarnemers zijn het erover eens dat Iran geen kernwapenprogramma heeft en er waarschijnlijk niet aan begint. De sancties die unilateraal door de VS tegen het land zijn ingesteld, kunnen geen populaire opstand veroorzaken die het regime ten val zal brengen, maar ze hebben wel degelijk de economie van het land zwaar getroffen en de mensen lijden. Het leger van Iran kan het niet opnemen tegen zijn buren, veel minder tegen de Verenigde Staten, en zijn vermogen om zich te bemoeien met de zaken van zijn buren is uiterst beperkt.
Dus het is waarschijnlijk net zo goed dat Iran de meeste Amerikaanse spionnen in het land opnieuw heeft opgerold, hoewel het een tragedie zal zijn voor de betrokken mannen en vrouwen. Veel critici van het Agentschap hebben betoogd dat de CIA is vergeten hoe ze een tijdperk van drones en elektronisch toezicht kan bespioneren, wat misschien waar is. Zeker, het CIA-record met betrekking tot Iran is niets om over op te scheppen.