De toekomst van een door de VS gedomineerde wereld is al voorbij. Dit wordt steeds duidelijker door de manier waarop de wereld, met name de voormalige bondgenoten van de VS in Europa en Azië, steeds meer naar China kantelt, waardoor de VS alleen blijven in hun ‘handelskoude oorlog’ met de laatste. Om deze reden is het onwaarschijnlijk dat de Amerikaanse ‘handelsoorlog’ met China echt een ‘koude oorlog’ wordt van het soort dat de wereld zag tussen de VS en de Sovjet-Unie. Hoewel dit het beste past bij de Amerikaanse belangen, is er een algemeen verzet onder een aantal belangrijke staten tegen pogingen van de VS om de wereld in blokken te verdelen of hen te dwingen deze zelfs in haar voetsporen te treden ten aanzien van belangrijke kwesties, zoals de Iraanse nucleaire programma en de deal, die van invloed zijn op de wereldpolitiek, toont wel aan dat er werkelijk grote veranderingen plaatsvinden die de VS grotendeels niet hebben weten te stoppen. De meest recente zitting van de VN-Veiligheidsraad over embargo’s met Iran illustreerde de zeer afnemende invloed van de VS wat betreft haar vermogen om eenzijdige besluiten op te leggen. Voor de regering-Trump betekent deze achteruitgang ook een sterke mislukking van haar beleid van “maximale druk” op Iran,
Dit beleid kreeg een kille reactie van de traditionele vijanden van de VS – Rusland en China – en nieuwe vijanden – zowel Duitsland als Frankrijk -. Het debat dat tijdens die sessie plaatsvond, zorgde er met name voor dat Duitsland niet alleen Washington de schuld gaf van een schending van het internationaal recht door zich terug te trekken uit het nucleaire pact, maar zich ook steeds meer aansloot bij de bewering van China dat de VS niet het recht heeft de VN-sancties tegen Iran opnieuw in te stellen. De Russische VN-ambassadeur, Vassily Nebenzia, was bijzonder vernietigend toen hij de Amerikaanse sancties tegen Iran vergeleek met de moord op George Floyd en zei dat ze verwant waren aan ‘een knie om de nek leggen’.
Terwijl de betrekkingen van de VS met Rusland en China om voor de hand liggende redenen slecht blijven, zijn het de Amerikaanse bondgenoten in Europa die niet alleen de cruciale behoefte hebben gevoeld om een onafhankelijk beleid te voeren, maar zich ook hebben gerealiseerd dat de keizer “geen kleren heeft”. Hun toenemende minachting voor en een beleid om zich los te maken van de VS, is diep geworteld in hun beoordeling van de manier waarop de wereld verandert. Van een bipolaire wereld in de dagen van de Col War toen Europa zwak was en sterk op de VS moest vertrouwen, is de wereld grotendeels van het eenzijdige systeem na de Koude Oorlog overgestapt naar een multipolaire wereld, waar Europa niet alleen niet meer zwak is en niet volledig afhankelijk van de VS, maar het is ook een van de belangrijkste ‘polen’ van deze multipolaire wereld waar het over kwesties beslist op basis van zijn eigen belangen.
Dit blijkt uit de manier waarop Europa het beleid ten aanzien van Rusland en China heeft aangenomen. Waar Europa zich aanzienlijk heeft opengesteld voor China , blijven de Europese machten zich verzetten tegen de terugkeer van Rusland naar de G-7. Tegelijkertijd ziet Duitsland, in tegenstelling tot de VS, geen problemen bij het afronden van het Nord Stream-2-project met Rusland. Evenzo verheugt de EU zich, in tegenstelling tot de Amerikaanse ‘handelsoorlog’ met China, op een investeringsovereenkomst op lange termijn met China. Nu Duitsland volgende maand het EU-voorzitterschap overneemt, zal Merkel, die in toenemende mate wordt gezien als een ‘multilateralist’, in het najaar speciale aandacht besteden aan de top EU-China in Leipzig.
Met andere woorden, nu de VS en de EU de wereld steeds meer op opvallend verschillende manieren definiëren, is het niet langer ondenkbaar dat een onopvallende ‘Koude Oorlog’ binnen de Transatlantische alliantie uiteindelijk volledig aan de oppervlakte komt.
Terwijl men zou denken dat de verschillen tussen de VS en de EU zouden verdwijnen met de nederlaag van Trump bij de verkiezingen van 2020 en dat een overwinning van Biden de zaken terug zou brengen naar de tijd van Obama, waarschuwden Europese functionarissen, geciteerd door de westerse media, steeds vaker tegen zo’n rechtlijnig denken, met het argument dat er geen garantie is dat zelfs Biden over vier jaar niet zou worden vervangen door iemand die zelfs ‘radicaler is dan Trump’. Voor Europa is een spil naar China dus niet alleen een gevolg van het presidentschap van Trump; het is meer een resultaat van de manier – en waar – het zich wil positioneren in de hedendaagse multipolaire wereld.
Tegelijkertijd, als Donald Trump verkiezingen zou winnen in 2020, zal deze onopvallende Koude Oorlog intenser worden. Hij heeft zijn ogen al op Europa gericht als zijn volgende ‘handelsoorlogdoel’. Zo is Trump ook van plan Europa te ‘straffen’ voor diens toenemende assertieve diplomatieke positie ten aanzien van Iran, China en zelfs Rusland en de G-7. De afgelopen maanden heeft Trump herhaaldelijk gesproken over verhoogde tarieven met 25 procent voor auto’s die in Europa worden gemaakt. Daarom, als Trump autotarieven op Europa toepast, is er een reëel gevoel dat de politieke calculus in Europa radicaal zal veranderen, waardoor een economie van gelijke grootte wordt gedwongen om wraak te nemen en zo deel te nemen aan een uitgebreide ‘handelsoorlog’.
Dit zal zeker ook gevolgen hebben voor de NAVO; want het zal de bilaterale worsteling grotendeels institutionaliseren en het weghalen van de ‘botsing van persoonlijkheden’. Het is voor een groot deel al geïnstitutionaliseerd in Europa, en een verandering van presidentschap in de VS zal weinig invloed hebben op de manier – en waar – Europa zich positioneert in de multipolaire wereld. Met andere woorden, zelfs als Biden slaagt, zou zijn overwinning vrijwel geen invloed hebben op de onafhankelijke opmars van de wereld naar multipolariteit of op hoe Europa daarop reageert.