Trumps tarieven: vriendjeskapitalisme en de nieuwe economie van gehoorzaamheid

Deze tarieven worden misschien als populistisch gezien, maar ze fungeren als een soort sluis voor de overdracht van welvaart van de werkende klasse en de middenklasse naar de ultrarijken.

Donald Trumps laatste spervuur ​​van tarieven, geheven op importen uit China, de EU, Mexico, Canada en het VK, heeft een wereldwijde paniekgolf veroorzaakt. Aandelenmarkten storten in, handelsrelaties raken uit elkaar en de dreiging van een recessie achtervolgt de wereldeconomie opnieuw. JPMorgan verhoogde onlangs de waarschijnlijkheid van een recessie in de VS naar 60%, terwijl de BBC opmerkt dat Amerikaanse consumenten al te maken hebben met hogere prijzen voor auto’s, elektronica en alledaagse goederen.

Britse zakengroepen hebben gewaarschuwd dat de tarieven ” onnoemelijke schade ” aan de export en banen zullen toebrengen. Marktwaarnemers beschrijven de stemming als ” bloedbad “, met Wall Street die keldert en valuta’s in vrije val. Economen, verbijsterd door de zelf toegebrachte schade, stellen de logica ter discussie. Zoals The Guardian het bondig verwoordde: “In economische termen slaan Trumps tarieven helemaal nergens op.”

Maar misschien is het wel zo dat we ze helemaal niet meer als economisch beleid moeten beschouwen.

Achter de officiële retoriek schuilt een nog verontrustender patroon: het inzetten van de wereldeconomie als wapen om allianties te hervormen, de oppositie te verzwakken en de controle van de elite te consolideren.

In plaats daarvan zijn we getuige van een verschuiving in de manier waarop politieke en economische macht wordt uitgeoefend. Trumps tarieven gaan minder over economisch voordeel dan over “macht”. Ze zijn de instrumenten van een breder autoritair project, een project dat economische dwang niet als laatste redmiddel gebruikt, maar als eerste principe.

De regering van Trump heeft deze crisis gepresenteerd als een verdediging van de “nationale soevereiniteit” en heeft de noodtoestand uitgeroepen om nieuwe, ingrijpende handelsbeperkingen op te leggen. Maar achter de officiële retoriek schuilt een verontrustender patroon: de wapenisering van de wereldeconomie om allianties te hervormen, de oppositie te verzwakken en de controle van de elite te consolideren.

Vriendjeskapitalisme vermomd als protectionisme

Trumps tarieven zijn geen willekeurige daden van economische agressie. Het zijn zorgvuldig geplaatste instrumenten van politieke invloed, bedoeld om afwijkende meningen te straffen en gehoorzaamheid te belonen. Wilt u dat de export van uw land een verpletterende heffing vermijdt? Stem dan uw buitenlandse beleid af op Trumps visie. Wilt u dat uw fabriek gespaard blijft van straffe staaltarieven? Toon loyaliteit, sluit een deal, doe een donatie.

Dit is geen vrijemarktkapitalisme. Het is feodalisme met een corporate glans, waarbij vrijstellingen van tarieven en handelsdeals niet op basis van verdienste worden verleend, maar op basis van loyaliteit. Sterker nog, zelfs vóór de aankondiging begonnen bedrijven met de juiste connecties in Washington al een gunstige behandeling te krijgen. De boodschap is duidelijk: als je in deze economie wilt overleven, is loyaliteit aan de troon geen optie, maar het bedrijfsmodel.

Dit is niet alleen Trumps strategie. Het is de strategie van een opkomende kapitalistische klasse die gedijt in het donker.

Dit markeert een gevaarlijke transformatie. Trump gebruikt tarieven niet alleen om “banen naar huis te halen”; hij bouwt een nieuwe wereldorde waarin macht wordt gecentraliseerd rond zijn persona, en economische toegang een vorm van eerbetoon wordt. Er wordt niet onderhandeld met bondgenoten, ze worden gerekruteerd. Er wordt niet met vijanden geconcurreerd, ze worden tot onderwerping gedwongen.

Landen als Mexico en Canada worden gedwongen om opnieuw te onderhandelen over deals die Trumps binnenlandse basis bevoordelen. China heeft ondertussen gereageerd met zijn eigen vergeldingstarieven en beschuldigingen van “economische pesterijen”. Het wereldwijde handelssysteem is niet langer gebaseerd op regels, maar op relaties, en Trump is de poortwachter.

Deze dynamiek heeft een naam – wat ik de opkomst van het “autoritair-financiële complex” noem : een hybride van autocratie en kapitaal, waarin markten niet langer neutrale platforms van uitwisseling zijn, maar slagvelden van loyaliteit en overheersing. Staatsmacht wordt niet gebruikt om het algemeen belang te dienen, maar om een ​​loyale elite te verrijken door middel van dwingende economische instrumenten en gefabriceerde crises. Het markeert een verschuiving van een imperialistisch, door de markt aangestuurd, wereldwijd kapitalistisch systeem naar een nieuw tijdperk waarin autoritarisme zelf winstgevend wordt – een industrie van controle die staatsrepressie, economische chaos en politieke loyaliteit omzet in inkomstenstromen voor de heersende elite.

Productiecrisis als investeringskans

Als de tarieven irrationeel lijken door de lens van de traditionele economie, zijn ze volkomen logisch als ze worden bekeken door de lens van crisiskapitalisme. Dit is het draaiboek: creëer een verstoring, creëer volatiliteit en laat de goed gepositioneerde profiteren van de gevolgen.

Dit is niet nieuw. Neoliberale elites gebruiken crises — of ze nu natuurlijk, financieel of geopolitiek zijn — al lang als kansen om economieën in hun voordeel te herstructureren. Het doel is niet om crises te voorkomen, maar om ze te bezitten, om sociale en economische catastrofes om te zetten in een reeks geprivatiseerde winsten.

Tijdens de COVID-19-pandemie was dit model volop te zien. Private equity en hedgefondsen kochten onevenredig veel noodlijdende huizen, zorgbedrijven en worstelende kleine bedrijven op, en consolideerden enorme macht onder het mom van ‘herstel’.

Trumps tarievenoorlog breidt deze logica uit naar het internationale toneel. Het doel is niet om de wereldeconomie te repareren, maar om deze om te vormen tot een noodlijdende asset. Terwijl markten crashen en handelsroutes instorten, kunnen investeerders die verbonden zijn met het Trump-netwerk ondergewaardeerde assets opkopen, overheidsstimuli uitbuiten en ze met enorme winsten doorverkopen. Het is asset stripping op wereldwijde schaal.

Dit moment vraagt ​​om duidelijkheid. Tarieven die vijanden straffen en vrienden belonen, gaan niet over economische rechtvaardigheid, maar zijn instrumenten voor elite-extractie.

Dit is de reden waarom financiële markten niet alleen reageren op handelsonzekerheid, ze anticiperen op een herverdeling van macht. De negatieve reactie van de markt weerspiegelt niet alleen angst voor economische pijn , maar ook de erkenning dat beleid nu afhankelijk is van politieke gunsten, niet van stabiliteit of rede.

En wie betaalt de prijs? Gewone mensen, door inflatie, ontslagen, gedecimeerde pensioenen en stijgende kosten van levensonderhoud. Deze tarieven worden misschien als populistisch gepresenteerd, maar ze functioneren als pijpleidingen voor vermogensoverdracht van de werkende klasse en de middenklasse naar de ultrarijken.

De nieuwe economie van gehoorzaamheid

Dus waar kijken we nu echt naar? Een handelsoorlog? Een nationalistische economische wending? Nee. We zijn getuige van de consolidatie van een nieuwe vorm van kapitalisme, een vorm die staatsgeweld, elitefinanciën en populistisch spektakel samenvoegt tot een coherent, bruut systeem van controle.

Trumps tariefbeleid is de steiger van een veel groter project: de wereldeconomie hervormen op een manier die loyaliteit beloont, oppositie verplettert en crisis in kapitaal verandert. Ze zijn geen uitzondering. Ze zijn de toekomst, tenzij ze worden gestopt.

Dit moment vraagt ​​om duidelijkheid. Tarieven die vijanden straffen en vrienden belonen, gaan niet over economische rechtvaardigheid, maar over het uitbuiten van elites. De markten storten niet in omdat Trump zich heeft verkeken. Ze storten in omdat het systeem wordt gereset. En als de rook is opgetrokken, is de vraag niet wie de prijs betaalt, maar wie de ravage zal bezitten.

Wat nodig is, is meer dan alleen maar gejammer over het BBP of de rentetarieven. Het vereist een afrekening met het feit dat onze economische toekomst doelbewust wordt hervormd door degenen die de democratie zelf zien als een noodlijdend bezit. De werkelijke kosten van Trumps tarieven worden niet gemeten in handelsdeficits of consumentenprijzen. Het wordt gemeten in de ontmanteling van een op regels gebaseerde wereldorde ten gunste van een door patronage aangestuurd, autoritair regime van elite-extractie.

Dit is niet alleen Trumps strategie. Het is de strategie van een opkomende kapitalistische klasse die gedijt in het donker. En als we het niet direct aanpakken, zullen ze niet alleen de crisis bezitten, maar ook ons.