Tunesië : In de Arabische wereld wordt doxxing een nieuw instrument voor onderdrukking van vrouwen

Terwijl Tunesiërs stemmen in een referendum over een controversiële nieuwe grondwet, zeggen mensenrechtenactivisten dat er in Arabische landen meer moet worden gedaan om vrouwen, LGBTQ+-activisten en andere kwetsbare mensen te beschermen tegen online misbruik en intimidatie

• Online misbruik zoals doxxing verspreidt zich in de Arabische wereld
• Vrouwen, LGBTQ+-activisten onder de doelwitten
• Wetten, sociale mediaplatforms zagen falende slachtoffers

CAIRO – Toen tientallen Tunesische rechters vorige maand in staking gingen om te protesteren tegen het ontslag van 57 van hun collega’s, verschenen er op Facebook lugubere berichten met schadelijke beschuldigingen over enkele van de vrouwelijke juristen.

Een van hen zei dat de politie in 2020 opdracht had gegeven tot een maagdelijkheidstest bij een van hen, waarbij een afbeelding was bijgevoegd die zogenaamd het medische rapport zou zijn. Een andere gerichte rechter Khaira bin Khalifa, die ten onrechte zei dat ze ooit was beschuldigd van overspel, een misdaad in Tunesië.

“Ik werd vernietigd en mijn familie werd belasterd om persoonlijke rekeningen te vereffenen”, zei Bin Khalifa tijdens een spoedvergadering van de Tunesische Vereniging van Rechters.

De staking van de rechters  begon na het  massale ontslag  van rechters begin juni door president Kais Saied, die maandag het referendum uitriep over een nieuwe grondwet die zijn ingrijpende machtsovername zou formaliseren.

In Tunesië en andere Arabische staten wordt het kwaadwillig plaatsen van persoonlijke informatie op sociale media – bekend als doxxing – steeds vaker gebruikt om vrouwen, antiregeringsdemonstranten en LGBTQ+-activisten lastig te vallen en te intimideren.

“Doxxing is een repressieve tactiek, vooral wanneer het wordt gebruikt tegen de meest kwetsbaren in de samenleving, zoals vrouwen en queer-activisten”, zegt Marwa Fatafta van Access Now, een digitale rechtengroep.

“In wezen worden uw persoonlijke gegevens omgezet in een wapen dat tegen u is gericht”, zegt Fatafta, de beleidsmanager van de organisatie voor de regio Midden-Oosten en Noord-Afrika (MENA). 

Door de toenemende aanwezigheid van vrouwen online en de stijgende populariteit van sociale mediaplatforms zoals Facebook en Twitter zijn doxxing en andere vormen van online intimidatie, zoals zogenaamde wraakporno en sextortion, wijder verspreid.

Uit een UN Women-enquête vorig jaar onder acht Arabische landen, waaronder Jordanië, Libanon, Marokko en Tunesië, bleek dat ongeveer  de helft van de  vrouwelijke  internetgebruikers  zich onveilig voelde door online intimidatie.

“Onlinegeweld vormt een ernstige bedreiging voor de fysieke veiligheid en het mentale welzijn van vrouwen”, aldus het rapport, eraan toevoegend dat veel vrouwen die het doelwit waren, kozen voor zelfcensuur of zich helemaal terugtrokken uit online ruimtes.

Slechte implementatie

In de hele regio hebben verschillende landen wetten die gericht zijn op het terugdringen van online misbruik en intimidatie van vrouwen.

Een Tunesische wet uit 2017 die geweld tegen vrouwen aanpakt, bevat een brede definitie van geweld, waaronder economisch, seksueel, politiek en psychologisch misbruik.

Ook Egypte, Libanon en Saoedi-Arabië stellen intimidatie op socialemediaplatforms strafbaar, terwijl het Marokkaanse wetboek van strafrecht verwijst naar verschillende vormen van online geweld.

Maar de uitvoering is fragmentarisch, zegt Entessar El-Saeed, hoofd van het Cairo Centre for Development and Law.

“De autoriteiten handhaven de wetten niet”, zegt El-Saeed, erop wijzend dat veel vrouwen te bang waren om online seksueel misbruik te melden – uit angst voor sociaal stigma en langdurige juridische procedures die vaak nergens toe leiden.

Online intimidatie kan tragische gevolgen hebben in de sociaal conservatieve regio.

Het afgelopen jaar stierven twee Egyptische tieners door zelfmoord nadat ze waren gechanteerd met bedreigingen om intieme foto’s online te plaatsen.

Van verschillende vrouwelijke journalisten en activisten in de regio lekten vorig jaar hun intieme foto’s en chats online nadat hun apparaten waren  gehackt met Pegasus-spyware .

Overheidsinstanties hebben geen commentaar gegeven op de hacks.

De doxing-aanvallen op de protesterende rechters waren de laatste van dergelijke incidenten in Tunesië sinds Saied afgelopen zomer tegen het parlement optrad en zichzelf het recht gaf om per decreet te regeren.

Regeringsgezinde groepen deelden de foto’s, telefoonnummers en huisadressen van tientallen vrouwen en LGBTQ+-demonstranten in een poging hen het zwijgen op te leggen, zei Fatafta.

In sommige gevallen is in de regio echter doxxing gebruikt om ambtenaren ter verantwoording te roepen. Activisten in Libanon  deelden de persoonlijke gegevens en real-time locaties van politici die zij de schuld gaven van de financiële ineenstorting van het land.

‘Luie’ platforms

Maar in plaats van effectieve staatsmaatregelen om schadelijke doxxing aan te pakken, leiden digitale rechtengroepen en lokale activisten de inspanningen om de praktijk de kop in te drukken.

Access Now heeft een hulplijn voor digitale beveiliging om activisten en journalisten te ondersteunen, en markeert doxxing-zaken op socialemediaplatforms, waarbij ze lobbyen om het voor slachtoffers gemakkelijker te maken aangifte te doen.

In Egypte ondersteunt een platform genaamd Qawem, wat verzet betekent in het Arabisch,  vrouwen  die worden  blootgesteld aan sextortion  en online misbruik.

De non-profitorganisatie – die ongeveer 980.000 volgers op Facebook en 10.000 volgers op Instagram heeft – ontvangt elke dag honderden berichten van vrouwen die online worden gechanteerd of misbruikt, zei oprichter Mohamed Elyamani.

Honderden vrouwelijke vrijwilligers bieden psychologische ondersteuning, onderzoeken klachten en proberen slachtoffers te helpen tot een oplossing te komen, aldus Elyamani.

Socialemediaplatforms doen niet genoeg om online intimidatie op hun sites aan te pakken, zegt Rasha Abdulla, hoogleraar journalistiek en massacommunicatie aan de American University in Caïro.

“Het duurt een minuut om iemand op sociale media in diskrediet te brengen, en in onze regio zijn platforms extreem lui geweest om doxxing-zaken te elimineren”, zei ze.

“Persoonlijke gegevens kosten meestal veel tijd om verwijderd te worden, en meestal nadat het kwaad al is aangericht”, voegde ze eraan toe.

Facebook en Twitter reageerden niet op verzoeken om commentaar.

Nadat de vrouwelijke rechters in Tunesië in juni waren uitgeschakeld, riep een groep mensenrechtenorganisaties op tot een specifieke wet tegen cybergeweld tegen vrouwen, omdat de bezorgdheid groeit over een breder optreden op het gebied van rechten na het constitutionele referendum van maandag.

“Deze grondwet heeft duidelijke en duidelijke artikelen nodig over de bescherming van vrouwen tegen online misbruik”, zei El-Saeed.