Demonstranten roepen de Turkse president Erdogan op om een hulpschip naar Gaza te laten varen.
Erdogan – En om de mazen in de wet te dichten die handel met Israël mogelijk maken.
Een groep Turkse activisten houdt al ruim 75 dagen een sit-in buiten de haven van Haydarpasa in Istanbul om te protesteren tegen het besluit van de regering Erdogan om een schip met hulpgoederen dat naar Gaza wilde vertrekken, te blokkeren.
De demonstraties werden georganiseerd door de Mavi Marmara Freedom and Solidarity Association en begonnen nadat de Turkse havenautoriteiten de vereniging de toegang tot de haven en hun hulpboot, de Conscience, ontzegden.
“Dit besluit is een schande in de maritieme geschiedenis van het land”, aldus de voorzitter van de vereniging, Behesti Ismail Songur.
“De toegang tot het schip wordt willekeurig geblokkeerd en zelfs de bemanning wordt verhinderd aan boord te gaan. Geen enkele beschuldiging, gerechtelijke uitspraak of rechtszaak rechtvaardigt dit. Het feit dat deze belemmering afkomstig is van het Turkse ministerie van transport is een politieke schande.”
De vereniging heeft meerdere klachten en beroepen ingediend tegen het besluit van de overheid, maar tot nu toe is er nog geen enkele actie ondernomen.
Het verbod, dat de vereniging ongerechtvaardigd en onrechtmatig acht, onderstreept de groeiende publieke druk op de regering van Recep Tayyip Erdogan om verdere maatregelen te nemen tegen Israël vanwege de aanval op de Gazastrook, waarbij sinds oktober 2023 meer dan 43.000 Palestijnen om het leven zijn gekomen.
Naast de oproepen voor humanitaire hulp dringen activisten er bij Erdogan op aan om de handel met Israël via derde landen te stoppen. Deze landen gebruiken namelijk feitelijk Turkse havens om goederen naar Israëlische bedrijven te verschepen, via mazen in de wet.
De ononderbroken oliestroom door de Bakoe-Tbilisi-Ceyhan (BTC) pijpleiding heeft Ankara ook in een lastig parket gebracht.
Hoewel de BTC-pijplijn Azerbeidzjaanse olie vervoert en eigendom is van BP, willen activisten dat Turkije, als gastland, de operatie stopzet. Zo’n stap zou kunnen resulteren in miljarden dollars aan compensatieclaims voor verlies van zaken.
Erdogan, die zich in de eerste maanden van de oorlog min of meer terughoudend opstelde tegenover Israël, legde in mei officieel een handelsembargo op tegen Tel Aviv, nadat zijn partij verliezen had geleden bij cruciale lokale verkiezingen, deels vanwege zijn gebrek aan actie tegen Israël.
Hypocrisie
Turkse functionarissen beweren weliswaar sympathie te hebben voor de zaak, maar hebben nog niet onthuld waarom de Conscience in beslag blijft. Waarnemers in Ankara wijzen echter op een soortgelijk incident in 2010, toen een internationale vloot onder leiding van de Mavi Marmara naar Gaza voer en resulteerde in een Israëlische inval, wat resulteerde in de dood van 10 Turkse burgers en toenemende spanningen tussen Turkije en Israël.
Eerder dit jaar verbood de Turkse overheid de vereniging en haar bemanning om hun schip te betreden, waardoor het schip en haar missie in het ongewisse bleven. Volgens woordvoerder Kubilay Karadeniz werd er geen formele verklaring gegeven, ondanks het feit dat de groep volhield dat alle papieren en vergunningen in orde waren.
Als reactie hierop ketenden Songur en andere vrijwilligers zich begin september vast aan de havenpoorten om de aandacht te vestigen op de situatie
“Toen we onszelf hier vastketenden, was dat om het lijden van het Palestijnse volk te evenaren – geketend door lucht-, zee- en landblokkades, onderworpen aan een onrechtmatig embargo,” legde Songur uit.
Sindsdien is het protest uitgegroeid tot een volwaardige beweging. Vrijwilligers hebben tenten opgezet in de haven, waardoor de plek is veranderd in een centrum van verzet en solidariteit. Het geïmproviseerde kamp omvat keukens en slaapgedeeltes, waar demonstranten constant aanwezig zijn. Politieauto’s en havenbeveiliging houden toezicht, maar de sfeer blijft vredig.
Op een recente zondagavond verzamelden kleine groepen demonstranten zich rond vuren, dronken ze vers gezette thee en deelden ze eten dat ter plekke was bereid of door supporters was meegebracht. Ondanks de kou en onzekerheid blijft de geest van de groep veerkrachtig.
Gulsah, een 28-jarige AI-expert, is er vanaf dag één bij betrokken.
“Ik was verdrietig en boos toen ik het nieuws hoorde. Hoe kunnen ze de toegang tot een schip dat eigendom is van de vereniging blokkeren? Dit protest is mijn manier om op te komen voor wat juist is,” zei ze.
Op dezelfde manier uitte Yagmur, een 22-jarige vrijwilliger, haar frustratie: “Dit is genocide. We moeten blijven vechten en protesteren tot het einde. Wij zijn verantwoordelijk voor de reis, niet voor de uitkomst. Als God het wil, gaan we door.”
De eisen van de demonstranten zijn duidelijk.
Spandoeken met de tekst “Sluit de havens voor genocide, niet voor verzet” en “Als de regeringen falen, varen we” sieren het gebied. Boodschappen als “Free Gaza” staan op het trottoir gekrabbeld.
De inbeslagname van de Conscience is niet de eerste controversiële maritieme beslissing in Turkije. De afgelopen maanden hebben activisten hun zorgen geuit over commerciële schepen die Turkse wateren gebruiken om goederen aan Israël te leveren, ondanks Turkije’s officiële standpunt tegen handel met het land.
Songur verwees naar het geval van de Kathrin, een schip dat naar verluidt explosieven en munitie naar Israël vervoerde.
“Turkije beweert te zijn gestopt met handel drijven met Israël, maar indirecte handel gaat door via derde-partij havens. Deze hypocrisie heeft het vertrouwen ondermijnd en serieuze vragen opgeroepen. Israël heeft geen leveringsproblemen en 90 procent van zijn voorraden wordt nog steeds over zee vervoerd,” zei hij.
“Daarom is de vrijheidswake ook een stellingname tegen indirecte en corrupte handel.”
‘Wij maken het verschil’
Aan het protest namen activisten uit 52 landen deel. Velen van hen zijn geschokt door het besluit van Turkije.
“We zouden zo’n zet van Griekenland verwachten, niet van Turkije,” zei Songur. “Als dit zo doorgaat, zal de smet op de reputatie van Turkije alleen maar groter worden.”
Ondanks de uitdagingen blijven de vrijwilligers vastberaden.
“Kritiek is waardeloos als het niet in actie wordt omgezet,” zegt de 65-jarige Hasan Irkilmez, een vaste deelnemer aan het protest.
“Als een andere regering deze beslissing had genomen, zouden moslims overal in opstand zijn gekomen. Maar nu aarzelen mensen omdat ze deze regering vertrouwen. We kunnen niet medeplichtig zijn aan iemands zonde.”
De inzet van de demonstranten weerklinkt in de haven. Hoewel sommigen hun frustratie uiten, blijven de meesten hopen dat hun volharding tot verandering zal leiden. “Het is moeilijk om te kijken naar wat er in Gaza gebeurt en toch door te gaan met het normale leven,” geeft Gulsah toe.
“Maar ik kom hier en ik geloof dat we een verschil zullen maken.”