Van Lienden-gate 20 miljoen euro belastinggeld in de zakken van CDA oplichters

Binnen de Stichting Hulptroepen was niet bij iedereen bekend dat er een commerciële kant aan de mondkapjesdeal met de overheid zat, blijkt uit gesprekken die de NOS heeft gevoerd met betrokkenen. Aan die deal hebben opiniemaker Sywert van Lienden en zijn twee compagnons flink verdiend, meldde Follow the Money deze week.

Waar Van Lienden de handel in mondkapjes presenteerde als een non-profit-activiteit, bedoeld om de ‘zorghelden’ te helpen, bleken de drie oprichters van de stichting ieder tussen de 5,4 en 9,2 miljoen euro aan zichzelf te hebben uitgekeerd.

Eerder zei Van Lienden dat er buiten hem om een mythe was ontstaan dat het om een non-profitorganisatie ging. “Maar hoe had dat duidelijk moeten zijn als het zelfs voor de mensen die daar maandenlang elke dag hebben gezeten een totale schok was?”, zegt een van de betrokkenen.

Geen onderscheid

Intern was er geen onderscheid tussen de commerciële BV en de non-profit-organisatie, melden meerdere betrokkenen. “Buiten de drie initiatiefnemers wist volgens mij niemand van een commercieel belang”, zegt een van hen. “Intern is steeds benadrukt dat alles non-profit gebeurde, ook de deals met de overheid.”

Ook heeft de NOS documenten in handen met informatie over onder andere de structuur van de organisatie en over hoe de stichting zich naar zakenpartners profileerde. In de stukken van de stichting wordt keer op keer benadrukt dat die geen winstoogmerk heeft.

De commerciële organisatie werd wel genoemd, maar er werd gesuggereerd dat die in dienst stond van de stichting zonder winstoogmerk. Dat bedrijf, Relief Goods Alliance, heeft echter geen formele relatie met Stichting Hulptroepen en is eigendom van de drie initiatiefnemers.

Internetondernemer Bernd Damme, die samen met Van Lienden een deel van de winst opstreek, wil niet reageren. “Binnen afzienbare tijd delen we ons eigen verhaal in alle transparantie. Vragen die leven zullen dan beantwoord worden”, laat hij schriftelijk weten. Zijn compagnons waren vrijdagmiddag niet bereikbaar voor commentaar.

Schijn van non-profit

Mensen die zich zonder of tegen een geringe vergoeding inzetten voor de stichting, kwamen er pas na onthullingen van de Volkskrant en Follow the Money achter dat hun werk was gebruikt voor een deal waar de initiatiefnemers van de stichting flink mee verdienden.

Juist omdat iedereen dacht dat het om een liefdadigheidsactie ging, kregen de oprichters veel voor elkaar voor weinig geld, stelt een betrokkene. “Deze schijn van non-profit heeft ze allerlei voordelen opgeleverd die ze als commercieel bedrijf nooit hadden gekregen.”

Ook voor potentiële klanten en zakenrelaties was het commerciële aspect onbekend. Een potentiële klant, een grote non-profit-organisatie, dacht zaken te doen met Stichting Hulptroepen. Pas na vragen van de NOS ontdekte de organisatie dat zakelijke contracten niet met die stichting, maar met de BV worden gesloten. De deal ging destijds om andere redenen niet door.

Of andere zorginstellingen en organisaties dan de overheid wel mondkapjes van de commerciële BV hebben gekocht, is onbekend. De intentie was wel om mondkapjes via de commerciële route te leveren.

Gitzwart randje

Hoewel de BV niets te maken heeft met Stichting Hulptroepen, kozen de initiatiefnemers er bewust voor om dat bedrijf naar de buitenwereld toe als onderdeel van Stichting Hulptroepen te presenteren. De ‘externe communicatie’ over de BV moest gebeuren vanuit Stichting Hulptroepen.

Ze suggereren bijvoorbeeld in gesprekken met onder meer de Rabobank, die de organisatie graag wil helpen met een lening, dat ze als non-profitorganisatie aan de overheid leveren. De commerciële BV komt slechts zijdelings ter sprake, als vehikel om risico’s te beperken.

Uitzendbureau Randstad, dat een aantal maanden gratis vijftien medewerkers leverde die zeven dagen per week in touw waren, wist ook niets van die zakelijke tak. Een bron stelt dat ook die uitzendkrachten zich voor de commerciële deal hebben ingezet. “We zijn nog steeds trots op wat we toen hebben gedaan, maar dit alles geeft het wel een gitzwart randje”, zegt een woordvoerder. Randstad is niet van plan het geld terug te vorderen.

Pensioen en spaarpot

In meerdere documenten, waaronder een voor investeerders, belooft de stichting om als er ’toch nog’ geld overblijft dat aan het eind van de rit te doneren aan de zorgsector.

Die belofte lijkt in ieder geval niet te gelden voor de commerciële BV. Hoewel twee van de drie initiatiefnemers de winst wel zeggen te willen inzetten voor een ‘maatschappelijke bestemming’, heeft initiatiefnemer Camille van Gestel aangegeven zijn 5,4 miljoen te gebruiken voor zijn pensioen en als spaarpot.