Indignatie redactie 
De verkiezingen zullen bepalen of Donald Trump de kans krijgt om zijn duistere visie aan het land op te leggen.
In de laatste paar dagen voor de verkiezingen hebben Donald Trump en zijn aanhangers elke schijn van gematigdheid of beleefdheid laten varen. Trumps aangekondigde bijeenkomst in Madison Square Garden in New York ontaardde in een festival van haat jegens immigranten, iedereen van kleur en liberalen in het algemeen.
De context voor racisme en xenofobie is de geleidelijke maar schijnbaar onontkoombare demografische transformatie van Amerika. In 2010 beschreven ongeveer 9 miljoen Amerikanen zichzelf als multiraciaal — d.w.z. ouders van verschillende rassen. In 2020 beschreven meer dan 33 miljoen Amerikanen zichzelf als multiraciaal. Hoewel 3 van de 4 Amerikanen vandaag de dag blank zijn, wordt voorspeld dat blanke rassen in 2045 minder dan de helft van de Amerikaanse bevolking zullen uitmaken.
Tijdens de Garden-bijeenkomst noemde komiek Tony Hinchcliffe het Amerikaanse territorium Puerto Rico ‘een drijvend eiland van afval’.
Trumps running mate JD Vance verspreidde de liefde en moedigde het publiek aan door Kamala Harris’ running mate af te doen als “Tampon Tim”.
“Ik mag dat niet zeggen,” zei Vance tegen de menigte, “maar jullie wel.” Een andere spreker noemde Kamala Harris een “prostituee” en bekritiseerde haar adviseurs als “pooierbemiddelaars.”
Nu Trump steeds vaker wordt beschuldigd van het afglijden naar het fascisme, lijken vergelijkingen met de massabijeenkomst van Amerikaanse nazi’s die tot de Duits-Amerikaanse Bund-beweging behoorden in 1939 ineens heel toepasselijk en niet langer vergezocht.
Of Trump een echte fascist is of niet, is discutabel, maar het staat buiten kijf dat zijn visie voor Amerika een autoritaire staat is met hemzelf als opperbevelhebber. Hij heeft al gedreigd, als hij gekozen wordt, de grote omroepnetwerken te sluiten, The New York Times te straffen , politieke tegenstanders te vervolgen en het Amerikaanse leger in te zetten om zo’n 11 miljoen ongedocumenteerde immigranten met geweld te deporteren. Hij beschuldigt immigranten routinematig van criminelen en iedereen die het niet met hem eens is van Amerika’s vijanden. “Als ik zeg ‘vijand van binnenuit’, wordt de andere kant gek,” vertelde Trump de menigte.
Trumps stream-of-consciousness retoriek wordt steeds meer gekleurd door een explosie van haat jegens buitenlanders, vermengd met openlijke bewondering voor dictators. Zijn voormalige stafchef van het Witte Huis, generaal John Kelly, merkt op dat Trump niet alleen een verontrustende neiging tot fascisme deelt, maar dat hij in besloten kring ook bewondering uitsprak voor Adolf Hitler.
Trumps hechte kliek van supporters en adviseurs klinkt alsof ze bereid zijn om nog verder te gaan dan hun baas. Gen. Michael Flynn, kortstondig Trumps nationale veiligheidsdirecteur, merkte op dat als Trump de verkiezingen wint, “de poorten van de hel — mijn hel — zullen worden losgelaten.”
Voor veel niet-Trumpers klinken de warrige scheldpartijen van de ex-president als bewijs van cognitieve achteruitgang, wat Harris eufemistisch omschrijft als “vreemd doen.” Trump noemt zijn steeds zenuwslopende incoherentie “het weefsel.” Het bestaat uit het opwerpen van losse ideeën en ze vervolgens combineren om een onbegrijpelijk punt te maken. “Het is briljant,” zegt hij.
Een alternatieve verklaring voor Trumps recente bizarre gedrag zou kunnen zijn dat hij bezig is met een wanhopige, laatste poging om zijn machtsbasis, die het hele spectrum bestrijkt van blanke mannen zonder universitaire opleiding tot racisten, vrouwenhaters en videogamefanaten, samen met zo ongeveer iedereen die zich vandaag de dag ontevreden voelt in Amerika, nieuw leven in te blazen. Deze bonte verzameling was in het verleden berucht omdat ze niet de moeite namen om te stemmen.
Steve Bannon, de toenmalige strateeg van Trump, wist hen te mobiliseren tijdens de verkiezingen van 2016, toen hij besefte dat slechts 150.000 stemmen in belangrijke swing states genoeg zouden kunnen zijn om de verkiezingen te beïnvloeden. Ze waren dol op Trumps politiek incorrecte aanpak; hoe schandaliger, hoe beter. Geholpen door een stortvloed aan misinformatie op sociale media, waarvan een deel werd gesteund door Rusland, werkte de strategie in 2016.
Dat gebeurde niet in 2020. Of dat in 2024 wel gebeurt, is nog maar de vraag, hoewel “ garbagegate ” de kansen ervan wel zou kunnen vergroten.
Trump stelt zichzelf voor als alternatief voor de grondwet
Trumps laatste ‘beleidsargumenten’ waren gericht op inflatie en de bewering dat alles betaalbaarder leek toen hij president was. Hij vergeet te vermelden dat de COVID-19-pandemie de wereldeconomie tijdens zijn presidentschap vrijwel lamlegde en in de nasleep daarvan leidde tot wereldwijde inflatie die veel ernstiger was dan wat de VS heeft meegemaakt. Of dat de belangrijkste reden dat de productie de VS ontvluchtte, was dat het bedrijfsleven in Amerika een maximale winst wilde behalen uit lage lonen in China.
Trump lijkt zich ook niet bewust van de realiteit dat zijn voorgestelde 20 procent tarieven op vrijwel alle Amerikaanse importen niet alleen de kosten voor consumenten van vrijwel alles zouden verhogen, maar ook zouden neerkomen op een herhaling van de Smoot-Hawley tarieven uit 1930, die over het algemeen de schuld krijgen van het intensiveren, zo niet veroorzaken, van de Grote Depressie. Minstens duizend Amerikaanse economen smeekten Herbert Hoover om de tarieven te vetoën. Net als Trump dacht Hoover dat hij het het beste wist.
Van de 11 recente recessies werden er 10 veroorzaakt door Republikeinse regeringen, maar dat is niet algemeen bekend.
De Grondwet blokkeerde Trump tijdens zijn eerste ambtstermijn; het is misschien niet genoeg om hem te stoppen als hij een tweede termijn veiligstelt. En het is steeds problematischer geworden als voertuig voor het in stand houden van een representatieve democratie.
Naast zijn andere flagrante voorstellen, hint Trump er ook op dat de Amerikaanse grondwet misschien niet meer zo nuttig is. Wat het land echt nodig heeft, suggereert Trump, is een president die klaar is om de leiding te nemen, ongeacht de frustrerende checks and balances van de Founding Fathers. De sterke man die Amerika nodig heeft, denkt hij, is Donald Trump.
Trump heeft misschien wel een punt — niet over het negeren van checks and balances, maar over de vraag of de grondwet moet worden aangepast. De grondwet blokkeerde Trump tijdens zijn eerste ambtstermijn; het is misschien niet genoeg om hem te stoppen als hij een tweede termijn veiligstelt. En het is steeds problematischer geworden als middel om een representatieve democratie in stand te houden.
Kan een 18e-eeuwse documentaire omgaan met een 21e-eeuwse democratie?
Denk bijvoorbeeld aan de instellingen van de Amerikaanse Senaat en het Kiescollege, die beide stevig verankerd zijn in de Grondwet. Toen dat document oorspronkelijk werd opgesteld in 1788, telde de Amerikaanse bevolking iets meer dan 7 miljoen burgers — ongeveer de huidige omvang van New York City. De Amerikaanse bevolking bedraagt nu bijna 350 miljoen. Meer dan viervijfde woont in stedelijke gebieden — voornamelijk langs de Atlantische en Pacifische kust.
Alleen al Californië telt meer dan 39 miljoen mensen en is de vijfde grootste economie ter wereld. Daarentegen is de bevolking van Wyoming minder dan 600.000. Toch hebben beide staten evenveel gewicht in de Amerikaanse Senaat.
De samenstelling van het kiescollege wordt bepaald door één kiezer per senator en één per congresdistrict toe te wijzen. Het effect is dat een kiezer in Wyoming veel meer invloed heeft op de keuze wie de regering leidt dan een kiezer in Californië of New York (of Texas of Florida, trouwens).
Bij de verkiezingen van 2016 won Hillary Clinton bijna 3 miljoen stemmen meer dan Donald Trump, maar had 74 kiesmannen minder. Het effect van het kiescollege is dat het tegen de dichtstbevolkte centra van het land werkt als het gaat om het kiezen van een president. George W. Bush, samen met Trump, hebben onlangs geprofiteerd van deze antidemocratische eigenaardigheid.
Velen geloven dat het tijd is om het kiescollege te veranderen of gewoon helemaal te laten vallen, maar in een dramatisch gepolariseerd politiek klimaat is het helemaal niet duidelijk hoe dat moet. De Republikeinse Partij — die overweldigend blank, mannelijk en resistent is tegen sociale verandering — ziet zichzelf verliezen in een toekomst waarin de Amerikaanse bevolking steeds meer etnisch, religieus en cultureel gediversifieerd zal zijn. Het kiescollege “werkt” voor rode staten en, op een andere manier, voor de meeste swing states, die hun “beslissende” rol en de politieke macht en vrijgevigheid die het met zich meebrengt, koesteren.
Sociale media, desinformatie, AI, Musk, Trump: Quo Vadimus?
Het kiescollege is niet het enige aspect van de grondwet dat aandacht behoeft. Het eerste amendement, dat vrijheid van meningsuiting garandeert, is waarschijnlijk het belangrijkste recht dat in de tekst is vastgelegd.
De vrijheid van meningsuiting is enorm bemoeilijkt door wereldwijde communicatie, sociale media, het toenemende gebruik van desinformatie als politiek instrument en de introductie van kunstmatige intelligentie (AI). Deze technologie maakt het mogelijk om nepfoto’s, video’s en audio-opnamen te maken die bijna niet van echt te onderscheiden zijn.
Amerika’s kijk op de wereld en zichzelf wordt sterk beïnvloed door nieuwsmedia. Fox News, dat meer dan 10 miljoen kabeltelevisieabonnees bereikt, is een virtueel propagandamiddel geworden voor de Republikeinse Partij, met af en toe rechttoe rechtaan nieuwsverslaggeving ondergedompeld in een vloed van zwaar opiniërende talkshows.
X en Facebook, met een veel groter bereik, zijn subtieler en potentieel gevaarlijker. Facebook, het grootste social media platform, bereikt gemiddeld meer dan 2 miljard mensen per dag — 80 procent via mobiele telefoons. Het X platform, voorheen Twitter, bereikt ongeveer 106 miljoen gebruikers in de VS en verstuurt gemiddeld ongeveer 250 miljoen berichten per dag.
Zowel Facebook als Twitter bieden toegang tot iets dat op nieuws lijkt. Wat elke gebruiker te zien krijgt, wordt echter bepaald door een algoritme dat de informatiestroom moet afstemmen op de specifieke interesse van de individuele gebruiker. Hoe het algoritme daadwerkelijk werkt, is een handelsgeheim, maar de duidelijke impact is geweest dat het constante hits van bevestigingsbias heeft geleverd en tribalistische wereldbeelden en geloofssystemen heeft geïntensiveerd.
Er wordt gehoopt dat het socialemediaplatform in het belang van zijn gebruikers opereert, maar aangezien de structuur ondoorzichtig is, moet dat als een kwestie van vertrouwen worden beschouwd. Elon Musk, een Zuid-Afrikaan die naar Canada emigreerde en pas in 2002 Amerikaans staatsburger werd, zal naar verwachting in 2027 de eerste biljonair ter wereld worden. Nadat hij Twitter had gekocht en het had omgedoopt tot X, heeft Musk het platform tot zijn persoonlijke megafoon gemaakt en heeft hij er geen geheim van gemaakt dat hij Trump tot president probeert te laten kiezen.
De laatste tijd gebruikt Musk X om zichzelf en Trump te promoten. Waarom? Musks twee grootste ondernemingen, Space-X en Tesla, zijn beide sterk afhankelijk van beslissingen die in Washington worden genomen. Trump heeft beloofd Musk een sleutelrol te laten spelen in het vormgeven van de manier waarop de Amerikaanse economie functioneert als hij tot president wordt gekozen.
Een diepe ironie van de hedendaagse Amerikaanse politiek is dat een land met zo’n beperkt begrip van zijn eigen geschiedenis en tradities, opgescheept zit met een grondwet – geworteld in die geschiedenis en die tradities – die vrijwel niet te wijzigen is, en dus verschrikkelijk moeilijk aan te passen is aan de behoeften en omstandigheden van onze eigen tijd.
Er is veel bewijs dat Trump de VS ziet als een transactionele business, waarvan delen verkocht kunnen worden aan de hoogste bieder. Terwijl Europa al begonnen is met het opstellen van richtlijnen over hoe kunstmatige intelligentie gebruikt moet worden, denkt Musk dat dit overgelaten moet worden aan de handvol potentiële oligarchen die momenteel privécontrole uitoefenen over de technologie. Hij en Trump hebben duidelijk aangegeven dat ze klaar zijn om “zaken te doen”, waarbij Musk mogelijk vanuit een hoge positie binnen de federale overheid zelf opereert. Hoewel hij belangrijke bijdragen heeft geleverd via Tesla en Space-X, kan Musk een gevaarlijkere immigrant blijken te zijn dan welke Midden-Amerikaan of Venezolaan dan ook die discreet de grens met Texas probeert over te glippen.
Sociale media, vooral zoals die worden vormgegeven door ondoorzichtige algoritmes, zijn een van de belangrijkste krachten die Amerika in verschillende kampen hebben verdeeld. Ze hebben vooroordelen die al bestonden, aangewakkerd en vijandigheid ten aanzien van tegengestelde ideeën aangewakkerd.
Deze overtuigende verdraaiing van de realiteit is in Amerika gemakkelijker, juist omdat zoveel inwoners geen basiskennis hebben van de Amerikaanse geschiedenis. Een diepe ironie van de hedendaagse Amerikaanse politiek is dat een land met zo’n beperkt begrip van zijn eigen geschiedenis en tradities wordt opgezadeld met een grondwet — geworteld in die geschiedenis en die tradities — die vrijwel onveranderlijk is en dus vreselijk moeilijk aan te passen aan de behoeften en omstandigheden van onze eigen tijd.
Aan beide uiteinden van het politieke spectrum is er enige jeuk om het oude “Wij het volk…” perkament te vervangen door…
En daar zit ‘m nou juist het probleem.
Het is de vraag wiens visie als winnaar uit de nieuwe Grondwettelijke Conventie zou komen: zou onze democratie worden opgeknapt en verbeterd voor de reis door het digitale tijdperk, of zou ze worden uitgehold?
Ten goede of ten kwade, dat is niet de taak of de keuze die ons volgende week te wachten staat. Maar deze verkiezingsdag, 5 november, zal ieder van ons een vitale en kostbare kans geven om een mening te geven over wat voor soort Amerika we willen worden. Of we in de toekomst nog steeds die keuze krijgen, hangt in grote mate af van wat we deze keer beslissen.
