Waarom de NAVO het zich niet kan veroorloven om Rusland als belangrijkste vijand te hebben

De wereld verandert momenteel zo snel dat de term ‘nieuwe normaal’, die voor het eerst verscheen in de zakenwereld en later de diplomatieke slang verrijkte, is toegevoegd aan het actieve vocabulaire van niet alleen al degenen die het nieuws volgen, maar zelfs degenen die niet ’t.

De NAVO-top die vorige maand in Madrid werd gehouden, was rijk aan informatie en beweerde een van de belangrijkste politieke gebeurtenissen van de zomer van 2022 te zijn. De bijeenkomst betekende een nieuwe mijlpaal in de betrekkingen tussen Moskou en Brussel, met het aanhoudende conflict tussen Rusland en het Westen centraal.

Eerst werd een nieuw Strategisch Concept voor het blok uitgebracht, waarin Rusland publiekelijk werd uitgeroepen tot zijn belangrijkste veiligheidsdreiging. Ten tweede werd de procedure voor het lidmaatschap van Zweden en Finland officieel gelanceerd, waarmee symbolisch de eenheid van het Euro-Atlantische kamp werd bevestigd. Ten derde is een aantal maatregelen en plannen aangekondigd die erop gericht zijn Rusland direct militair af te schrikken.

Allemaal alarmerende signalen die bij buitenstaanders een deprimerende indruk maken. Ook de reactie van ambtenaren zorgt niet voor optimisme. In een commentaar op  het Strategisch Concept van de NAVO voor 2022 zei de Russische vice-minister van Buitenlandse Zaken, Alexander Grushko, bijvoorbeeld  :  “Het bestaan ​​van een staat als Rusland wordt erkend als een ernstige bedreiging voor het bondgenootschap. Dit is een zeer serieuze wending en een echt bod om ons te confronteren.”

Het lijkt erop dat alles wijst op een ‘nieuw normaal’ in de betrekkingen tussen Rusland en de NAVO. Natuurlijk rijzen er vragen: hoe is dit gebeurd? Wat gaat Brussel in de praktijk doen en hoe zal Moskou reageren? Kunnen een strategische confrontatie in het informatieveld en de opbouw van afschrikmiddelen aan beide kanten escaleren tot een openlijk conflict?

Als je echter dieper kijkt, zijn de fundamentele antwoorden niet zo eng als ze lijken.

Hoe is dit gebeurd?

Om dit ‘nieuwe normaal’ in de betrekkingen tussen Rusland en de NAVO goed te interpreteren, moeten ze in feite worden geanalyseerd vanuit een chronologisch perspectief.

Kijkend naar de periode sinds de ineenstorting van de USSR en het einde van de Koude Oorlog, is het Russische offensief in Oekraïne inderdaad een ongekend scenario voor de Europese veiligheid. Natuurlijk verschilt het nieuwe strategische document van de NAVO van eerdere bijdragen in de serie. Het  concept van 1991  constateerde een vermindering van de veiligheidsdreiging als gevolg van de verandering in de machtsverhoudingen in Europa, maar wees ook op de noodzaak om rekening te houden met de erfenis van het militaire potentieel van de Sovjet-Unie.

De  editie van 1999  kenmerkte Rusland, Oekraïne en de Republiek Moldavië als partners voor dialoog. De  aflevering uit 2010  hechtte uiteindelijk strategisch belang aan de betrekkingen met Rusland en was bedoeld om deze te verdiepen in kwesties van wederzijds belang. Als  we het document uit 2022 dan ook vergelijken met zijn directe voorganger, dan is het ‘nieuwe normaal’ echt nieuw.

Er zijn echter 12 jaar verstreken sinds de goedkeuring van het vorige concept, waarin de NAVO te maken kreeg met interne crises en mislukkingen bij het bereiken van haar doelen, en Rusland is overgestapt op een actiever buitenlands beleid. Het hoogtepunt van vandaag in de confrontatie tussen Moskou en Brussel vat de gebeurtenissen van deze periode samen. De klachten van Rusland tegen de NAVO stapelden zich al op sinds de conflicten op de Balkan in de jaren negentig, en escaleerden merkbaar na de top van 2008 in Boekarest, toen Oekraïne en Georgië lidmaatschap van het blok werd beloofd. Deze kritiek hield aan, zij het impliciet, zowel tijdens de NAVO-operatie in Libië als in het Syrische conflict.

De NAVO-toppen die in 2014 en 2016 in Wales en Warschau plaatsvonden na de eerste Oekraïense crisis, vormden op hun beurt het begin van de ‘securitisatie’ van Rusland. In dit verband hebben de partijen de dialoog feitelijk afgebroken en op initiatief van Brussel de werkzaamheden van de Rusland-NAVO-Raad opgeschort. Ondanks pogingen om het format nieuw leven in te blazen en het zelfs begin 2022 te gebruiken om Russische voorstellen voor veiligheidsgaranties te bespreken, werd duidelijk dat de functionaliteit en effectiviteit van de Council tot nul was teruggebracht. In het najaar van 2021 hebben ook de permanente missie van Rusland bij de NAVO, het Informatiebureau en de militaire verbindingsmissie van het blok in Moskou hun werk opgeschort. Bij gebrek aan deze communicatiekanalen en, in feite, enig echt doel voor hen, heeft de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergey Lavrov beknopt karakteriseerde  de betrekkingen van Moskou met Brussel als “niet-bestaand”.

daarom, als we de realiteit na de top van Madrid vergelijken met de ontwikkeling van de gebeurtenissen ervoor, is het ‘normale’ hetzelfde… alleen duidelijker geformuleerd.

Wat zal Brussel doen en wat zal Moskou doen?

Zodra de ‘i’s zijn gestippeld en de belangrijke woorden zijn uitgesproken, wordt alles duidelijker. De realiteit van vandaag maakt het voor beide partijen gemakkelijker om de logica van hun tegenstander, evenals hun gedrag in de toekomst, tot op zekere hoogte te begrijpen. In de huidige situatie bevestigen de door de NAVO aangekondigde besluiten de terugkeer van het blok naar een regime uit de Koude Oorlog.

De leiding van het land heeft deze stap gesignaleerd door de inzet van extra troepen in het Oosten aan te kondigen en door zijn bereidheid om door te gaan met het verlenen van militaire bijstand aan Oekraïne, evenals door de frequentie en intensiteit van militaire oefeningen te verhogen en de modernisering van zijn militair-industriële complex op te voeren. Het is duidelijk dat het blok zich op middellange termijn zal concentreren op het versterken van zijn oostelijke en zuidelijke grenzen om Rusland in bedwang te houden.

Als Finland en Zweden het toetredingsproces met succes voltooien, zal het formaat dat de NAVO kiest om haar grenzen met Rusland te beveiligen, die onbekend blijft, van cruciaal belang zijn voor de reactie van Moskou. Er zijn hier twee groepen problemen – gerelateerd aan conventionele en strategische wapens.

Wat conventionele wapens betreft, kunnen Amerikaanse troepen of multinationale bataljons zoals die in Polen en de Baltische staten worden ingezet om de nationale troepen van Zweden en Finland te versterken. De kans op de tweede optie is groter omdat de leiders van de Scandinavische landen zich tegen de eerste hebben uitgesproken. In dit geval zullen van Russische zijde aanzienlijke inspanningen nodig zijn om extra troepen en materieel in te zetten langs de grens met Finland, en om de militaire infrastructuur in de aangrenzende regio’s Karelië en Moermansk te moderniseren. In de Oostzee zou het naast elkaar bestaan ​​van zowel de Russische als de NAVO-vloten problematisch zijn (aangezien alle staten met toegang binnenkort lid kunnen worden van het bondgenootschap) en zouden er geactualiseerde, vertrouwenwekkende en incidentpreventiemaatregelen moeten worden genomen.

De deskundigengemeenschap bespreekt ook de vooruitzichten van het inzetten van middellange- en korteafstandsraketten, evenals kernwapens en antiraketsystemen, op de nieuwe flank van de NAVO. Dit zou al een herschikking van de strategische wapens van Rusland vereisen en een nieuwe dimensie toevoegen aan de kwestie van de militarisering van het noordpoolgebied, wat een grote uitdaging zou vormen voor de strategische veiligheid van Moskou. Desalniettemin zou het een zeer riskante stap van de kant van het blok zijn om opzettelijk verdere escalatie in zijn betrekkingen met Rusland aan te moedigen, dus de regeringen van de Scandinavische landen hebben de waarschijnlijkheid van een dergelijk scenario tot dusver afgewezen.

Volgens verklaringen van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken zullen alle stappen van de NAVO grondig worden geanalyseerd door het Russische leger, wat betekent dat de bal nu in het kamp van Rusland ligt. Maar op de een of andere manier, vanuit praktisch oogpunt, tonen de gebeurtenissen die momenteel plaatsvinden aan dat het ‘nieuwe normaal’ in de betrekkingen tussen Rusland en de NAVO eigenlijk heel oud is… een die de tand des tijds heeft doorstaan ​​in een vervlogen tijdperk.

Komt er een oorlog?

Maar er is mogelijk ook goed nieuws. Ondanks de ernst van de stappen die het blok heeft genomen, zal het ‘nieuwe normaal’ dat in de nabije toekomst de basis zal vormen voor de betrekkingen tussen Rusland en de NAVO, gezien de historische analyse hierboven, geen verrassing zijn geweest voor de Russische militaire en politieke elites. , dus het zal van de kant van Moskou geen fundamentele verandering in denken vereisen.

Wanneer de dialoog zich verplaatst van politieke en diplomatieke arena’s naar het militaire domein, wordt deze vaak concreter en pragmatischer. Een belangrijk punt in de verklaring van de top van Madrid is het behoud van de oprichtingsakte van 1997 over de betrekkingen tussen Rusland en de NAVO, ondanks het feit dat Rusland de dag ervoor was  beschuldigd deze te hebben  geschonden. Dit geeft aan dat de partijen niet bereid zijn om veiligheidsgaranties volledig op te geven en een open conflict aan te gaan. Hetzelfde idee werd  uitgedrukt  door NAVO-secretaris-generaal Stoltenberg.

Terwijl de gevechten in Oekraïne zich in een actieve fase bevinden, zullen de partijen vaag blijven en bepalen welke maatregelen moeten worden genomen om hun grenzen adequaat te beveiligen zonder de veiligheid van hun tegenstanders openlijk in twijfel te trekken. Zodra de vijandelijkheden eindigen en een post-conflictmodel ontstaat, wanneer nieuwe troepen aan de Russische grenzen verschijnen en de details van de toetreding van Finland en Zweden duidelijk worden, zal een verdere dialoog onvermijdelijk worden gewijd aan het vinden van manieren om te de-escaleren, aangezien een piek in spanningen wordt altijd gevolgd door een daling.

Er is nog een reden waarom het niet gunstig is voor de NAVO om een ​​open conflict met Moskou aan te gaan of al haar middelen te concentreren op haar grens met Rusland. Zoals werd bevestigd door de beslissingen die tijdens de top van Madrid werden genomen, zal de grote confrontatie van de toekomst zich helemaal niet concentreren in Europa, maar in de regio Azië-Pacific. En als de Verenigde Staten en hun bondgenoten snel middelen nodig hebben om China tegen te gaan, kan het blok het zich eenvoudigweg niet veroorloven om ze allemaal te gebruiken in een openlijk conflict met Rusland.