Was het een staatsgreep? Nee, maar het beleg van het Capitool was het verkiezingsgeweld van een fragiele democratie

Hebben de Verenigde Staten net een couppoging gedaan?

Aanhangers van president Donald Trump bestormden, na zijn aanmoediging, het gebouw van het Amerikaanse Capitool op 6 januari, waardoor de certificering van de verkiezingsoverwinning van Joe Biden werd verstoord . Zwaaiend met Trump-spandoeken, braken honderden mensen door barricades en vernielden ramen om het gebouw binnen te gaan waar het Congres bijeenkomt. Een oproerkraaier stierf en verschillende politieagenten werden in het ziekenhuis opgenomen tijdens de botsing. Het congres ging op slot.

Hoewel gewelddadig en schokkend, was wat er op 6 januari gebeurde geen staatsgreep.

Deze Trumpistische opstand was verkiezingsgeweld, net als het verkiezingsgeweld dat veel fragiele democratieën teistert .

Wat is een staatsgreep?

Hoewel staatsgrepen niet één enkele definitie hebben, zijn onderzoekers die ze bestuderen – net als wij – het eens over de belangrijkste kenmerken van wat academici een ‘staatsgreep’ noemen.

Staatsgreepexperts Jonathan Powell en Clayton Thyne omschrijven een staatsgreep als “een openlijke poging van het leger of andere elites binnen het staatsapparaat om het zittende staatshoofd met ongrondwettelijke middelen te ontslaan”.

In wezen worden drie parameters gebruikt om te beoordelen of een opstand een staatsgreep is:

1) Zijn de daders agenten van de staat, zoals militaire functionarissen of malafide regeringsfunctionarissen?

2) Is het doelwit van de opstand de president van de regering?

3) Gebruiken de samenzweerders illegale en ongrondwettige methoden om de uitvoerende macht te grijpen?

Staatsgrepen en couppogingen

Een succesvolle staatsgreep vond plaats in Egypte op 3 juli 2013, toen legerleider Abdel Fattah al-Sisi de impopulaire president van het land, Mohamed Morsi, met geweld afzette. Morsi, de eerste democratisch gekozen leider van Egypte, had onlangs toezicht gehouden op het schrijven van een nieuwe grondwet. Al-Sisi heeft dat ook opgeschort. Dit kwalificeert als een staatsgreep omdat al-Sisi illegaal de macht greep en zijn eigen rechtsstaat in de as van de gekozen regering introduceerde.

Staatsgrepen slagen er niet altijd in om de regering omver te werpen.

In 2016 probeerden leden van het Turkse leger de sterke president van Turkije, Reçep Erdogan, van de macht te verwijderen . Soldaten veroverden belangrijke gebieden in Ankara, de hoofdstad, en Istanbul, waaronder de Bosporusbrug en twee luchthavens. Maar de staatsgreep miste coördinatie en brede steun, en het mislukte snel nadat president Erdogan zijn aanhangers had opgeroepen om de samenzweerders te confronteren. Erdogan blijft vandaag aan de macht.

Wat is er gebeurd in het Capitool?

De opstand in het Capitool voldoet niet aan alle drie de criteria van een staatsgreep.

Trumps aanhangers van rellen richtten zich op een tak van de uitvoerende macht – het Congres – en dat deden ze illegaal door middel van overtreding en vernietiging van eigendom. Categorieën # 2 en # 3, check.

Wat betreft categorie # 1, bleken de relschoppers burgers te zijn die uit eigen beweging opereerden, geen statelijke actoren. President Trump spoorde zijn volgelingen aan om minder dan een uur voordat de menigte het terrein binnenviel, naar het Capitool te marcheren, volhoudend dat de verkiezingen waren gestolen en zeiden: ” We nemen het niet meer .” Dit komt na maanden van het verspreiden van ongegronde electorale leugens en samenzweringen die bij veel Trump-aanhangers een perceptie van misdrijf door de overheid hebben gecreëerd.

Of de motivatie van de president om de woede van zijn aanhangers aan te wakkeren was om het Congres aan te vallen, is niet duidelijk, en hij zei lauw tegen hen dat ze naar huis moesten gaan toen het geweld escaleerde . Voorlopig lijkt het erop dat de rel in Washington, DC, plaatsvond zonder de goedkeuring, hulp of actief leiderschap van overheidsactoren zoals het leger, de politie of sympathieke GOP-functionarissen .

De Amerikaanse politieke elites zijn echter niet onberispelijk.

Door samenzweringstheorieën over verkiezingsfraude te verspreiden , creëerden talloze Republikeinse senatoren, waaronder Josh Hawley en Ted Cruz , de voorwaarden voor politiek geweld in de Verenigde Staten, en in het bijzonder electoraal geweld.

Academici hebben gedocumenteerd dat omstreden politieke retoriek het risico van verkiezingsgerelateerd geweld voedt. Verkiezingen zijn belangrijk; ze vertegenwoordigen een overdracht van politieke macht. Wanneer overheidsfunctionarissen democratische instellingen vernederen en in diskrediet brengen terwijl er een sluimerend politiek conflict aan de gang is, kunnen betwiste verkiezingen leiden tot politiek geweld en de heerschappij van de maffia.

Dus wat is er gebeurd?

De schokkende gebeurtenissen van 6 januari waren politiek geweld van het soort dat al te vaak verkiezingen in jonge of onstabiele democratieën in de war brengt.

Verkiezingen in Bangladesh lijden onder aanhoudend geweld van de bende en politieke opstanden als gevolg van jarenlang regeringsgeweld en woede van de oppositie. De verkiezingen van 2015 en 2018 leken meer op oorlogsgebieden dan op democratische overgangen.

In Kameroen hebben gewapende dissidenten geweld gepleegd bij de verkiezingen van 2020 , waarbij ze zowel regeringsgebouwen, oppositieleden als onschuldige omstanders als doelwit hadden. Hun doel was om de stemming te delegitimeren als reactie op sektarisch geweld en overbereik van de overheid.

Het electorale geweld in de Verenigde Staten verschilt qua oorzaak en context van dat in Bangladesh en Kameroen, maar de actie was vergelijkbaar. De VS hebben geen staatsgreep gehad, maar deze door Trump aangemoedigde opstand zal het land waarschijnlijk een politiek en sociaal turbulente weg inslaan.