Indignatie redactie 
In tegenstelling tot Iran is Israël al een kernmacht, met een geheim programma dat teruggaat tot de jaren vijftig.
Donald Trump heeft de afgelopen dagen herhaaldelijk, vaak in hoofdletters op zijn Truth Social-account, gezegd dat Iran geen kernwapen mag krijgen.
Zijn mening wordt gedeeld door Benjamin Netanyahu, de premier van Israël , die heeft gezegd dat de verrassingsaanval van Israël op Iran, waarbij sinds 13 juni honderden mensen om het leven zijn gekomen, een preventieve maatregel is om te voorkomen dat Iran een kernwapen creëert.
Iran ontkent dat het kernwapens wil produceren en dat zijn nucleaire programma bedoeld is voor civiele doeleinden.
Het land heeft het Non-Proliferatieverdrag (NPT) ondertekend , waarin staat dat staten die nog geen kernwapens hebben, deze ook niet kunnen verkrijgen.
Het NPT geeft het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA) de bevoegdheid om te controleren en te verifiëren of niet-nucleaire staten zich aan de regels houden.
Donald Trump heeft de afgelopen dagen herhaaldelijk, vaak in hoofdletters op zijn Truth Social-account, gezegd dat Iran geen kernwapen mag krijgen.
Zijn mening wordt gedeeld door Benjamin Netanyahu, de premier van Israël , die heeft gezegd dat de verrassingsaanval van Israël op Iran, waarbij sinds 13 juni honderden mensen om het leven zijn gekomen, een preventieve maatregel is om te voorkomen dat Iran een kernwapen creëert.
Iran ontkent dat het kernwapens wil produceren en dat zijn nucleaire programma bedoeld is voor civiele doeleinden.
Het land heeft het Non-Proliferatieverdrag (NPT) ondertekend , waarin staat dat staten die nog geen kernwapens hebben, deze ook niet kunnen verkrijgen.
Het NPT geeft het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA) de bevoegdheid om te controleren en te verifiëren of niet-nucleaire staten zich aan de regels houden.
Vorige week verklaarde de waakhond dat Iran zijn verplichtingen niet was nagekomen . Teheran veroordeelde deze actie ten zeerste en beweerde dat deze een voorwendsel vormde voor de verrassingsaanval van Israël.
Maar in tegenstelling tot Iran heeft Israël het NPV niet ondertekend en is het een van de slechts vijf landen die geen partij zijn bij het verdrag uit 1968. Dit betekent dat de IAEA geen mogelijkheid heeft om het Israëlische nucleaire arsenaal te controleren of te verifiëren.
Er is weinig bekend over het nucleaire programma van Israël. Het land heeft een beleid dat het noch bevestigt, noch ontkent.
Geopenbaarde documenten, onderzoeksresultaten en onthullingen van klokkenluiders uit de jaren 80 hebben echter wel aangetoond wat er wel aan de hand is.
Welke kernwapens bezit Israël?
Israël is een van de negen landen waarvan bekend is dat ze kernwapens hebben, samen met de VS , Rusland , het Verenigd Koninkrijk , Frankrijk , China , India , Pakistan en Noord-Korea.
Volgens het Nuclear Threat Initiative zou het ongeveer 90 kernkoppen en genoeg plutonium bezitten om nog eens ongeveer 200 kernwapens te produceren .
Israël beschikt over 750 tot 1.110 kg plutonium , wat voldoende is om 187 tot 277 kernwapens te bouwen.
Deze veronderstelde wapens kunnen vanuit de lucht, over zee en over land worden afgevuurd .
Israël bezit in de VS geproduceerde F-15-, F-16- en F-35-vliegtuigen, die allemaal kunnen worden aangepast om kernbommen te vervoeren. Israël zou ook zes Dolphin-klasse onderzeeërs hebben , geproduceerd door een Duits bedrijf, die mogelijk nucleaire kruisraketten kunnen afvuren.
De landgebaseerde Jericho-familie van ballistische raketten heeft een bereik tot 4000 km. Onderzoekers schatten dat ongeveer 24 hiervan kernkoppen kunnen dragen, hoewel het exacte aantal onduidelijk is.
Hoe is het Israëlische nucleaire programma begonnen?
David Ben-Goerion, de eerste premier van Israël, lanceerde het kernproject halverwege de jaren vijftig. Er werd een groot complex gebouwd in Dimona, een stad in de Negev-woestijn (de locatie wordt kortweg “Dimona” genoemd).
Daar werd met hulp van de Franse regering de eerste partij plutonium geproduceerd.
“De meeste geloofwaardige berichten wijzen op de rol die Frankrijk speelde in de late jaren vijftig”, vertelde Shawn Rostker, onderzoeksanalist bij het Center for Arms Control and Non-Proliferation , aan Middle East Eye.
“Het hielp bij de bouw van de Dimona-reactor, leverde cruciale reactortechnologie en ondersteunde de capaciteit voor de herverwerking van plutonium, waarmee de basis werd gelegd voor Israëls nucleaire vooruitgang.”
Volgens Franse historici kwam de coördinatie tussen Parijs en Israël voort uit een gedeelde vijandigheid jegens Gamal Abdel Nasser, de toenmalige president van Egypte .
De Frans-Israëlische samenwerking werd geheim gehouden: zelfs de VS, de grootste bondgenoot van Israël, was er in eerste instantie niet van op de hoogte.
Avner Cohen, een Israëlisch-Amerikaanse historicus en professor, is een van de meest vooraanstaande onderzoekers op het gebied van de nucleaire geschiedenis van Israël. Hij heeft verschillende boeken over dit onderwerp geschreven, waaronder Israel and the Bomb .
“Ongeveer een halve eeuw geleden verwierf Israël de capaciteit om kernwapens te bezitten, maar het deed dat op een manier die geen enkele andere staat met kernwapens, daarvoor of daarna, heeft gedaan”, vertelde hij aan Middle East Eye.
Uit zijn onderzoek, dat onder meer bestaat uit een analyse van onlangs vrijgegeven Amerikaanse documenten , blijkt dat Washington Israël in de late jaren vijftig en vroege jaren zestig herhaaldelijk ondervroeg over wat het in Dimona deed.
Uiteindelijk vertelde Ben-Gurion in december 1960, onder druk van de VS, aan de Knesset dat de Dimona-reactor een ‘onderzoeksreactor’ was die ‘de industrie, landbouw, gezondheidszorg en wetenschap’ zou dienen.
Zo begon een ingewikkeld en langdurig bedrog, waarbij Amerikaanse functionarissen de locatie tussen 1961 en 1969 acht keer inspecteerden.
Tijdens deze bezoeken werd een ondergrondse scheidingsinstallatie, essentieel voor de productie van plutonium voor wapens, verborgen. Andere delen van het terrein werden gecamoufleerd om het doel van het complex te verhullen.
Israël boekte tussen de bezoeken aanzienlijke vooruitgang.
Aangenomen wordt dat het bedrijf in 1965 zijn geheime ondergrondse scheidingsfabriek had voltooid , dat het in 1966 begon met de productie van plutonium voor wapens en dat het vóór juni 1967, het begin van de oorlog in het Midden-Oosten, een kernwapen had gefabriceerd.
Wat hield de Nixon-Meir-deal uit 1969 in?
Eind jaren zestig hadden de VS eindelijk het ware doel van Dimona ontdekt. Volgens Cohen werd er een geheime deal gesloten, die nog steeds van kracht is, dat Washington geen vragen zou stellen als Israël zijn mond hield.
“In 1969 accepteerden de VS de Israëlische exceptionalistische nucleaire status, zolang Israël zich ertoe zou verbinden zijn aanwezigheid onzichtbaar en ondoorzichtig te houden. Dit staat bekend als de Nixon-Meir nucleaire deal van 1969”, vertelde Cohen aan MEE, verwijzend naar de toenmalige leiders Richard Nixon en Golda Meir.
Sindsdien houdt Israël zich aan hun zijde en hanteert het een beleid van opzettelijke onduidelijkheid, waarbij functionarissen het bestaan van een nucleair arsenaal noch erkennen, noch ontkennen.
De VS is hierin meegegaan en heeft naar verluidt zelfs gedreigd met disciplinaire maatregelen tegen iedere Amerikaanse functionaris die het programma publiekelijk erkent.
In 2009 werd de Amerikaanse president Barack Obama gevraagd of er landen in het Midden-Oosten kernwapens hadden. Hij antwoordde dat hij niet wilde speculeren.
Heeft Israël kernwapens getest?
Van de negen kernmachten is Israël de enige die geen openlijke kernproef heeft uitgevoerd.
Het dichtstbijzijnde bewijs is het zogenaamde “Vela-incident” in september 1979, toen Israël en Zuid-Afrika uit de apartheid mogelijk een gezamenlijke kernproef uitvoerden op een eiland waar de Zuid-Atlantische Oceaan samenkomt met de Indische Oceaan.
Amerikaanse satellieten registreerden destijds een onverklaarbare dubbele lichtflits, wat doorgaans een teken is van een nucleaire explosie.
‘Israël is een soeverein land en zal beslissingen nemen op basis van zijn eigen veiligheid en belangen’
Shawn Rostker, onderzoeksanalist
De apartheidsregering van Zuid-Afrika ontwikkelde vijftig jaar lang massavernietigingswapens, maar beëindigde haar nucleaire programma in 1989. Het is het enige land dat de capaciteit om kernwapens te bezitten heeft verworven, maar deze vrijwillig heeft opgegeven.
Jimmy Carter, de Amerikaanse president ten tijde van het incident, zei dat hij ervan overtuigd was dat het Vela-incident een Israëlische kernproef was.
“Onze wetenschappers zijn er steeds meer van overtuigd dat de Israëliërs daadwerkelijk een kernproef hebben uitgevoerd in de oceaan, vlakbij het zuidelijke puntje van Zuid-Afrika”, schreef hij in het White House Diary , een geannoteerde versie van een dagboek dat hij tijdens zijn presidentschap bijhield en in 2010 werd gepubliceerd.
Wanneer werden de kernwapens van Israël algemeen bekend?
Het Israëlische nucleaire programma kwam in oktober 1986 in het nieuws toen voormalig nucleair technicus Mordechai Vanunu details over Dimona onthulde aan de Sunday Times.
Vanunu, die al negen jaar op de locatie werkte, zei dat de kerncentrale 1,2 kg plutonium per week kon produceren. Dat is genoeg voor ongeveer twaalf kernkoppen per jaar.
Hij zei dat Amerikaanse functionarissen tijdens de Amerikaanse bezoeken in de jaren zestig waren misleid door valse muren en verborgen liften en dat ze zich niet bewust waren van het feit dat er nog zes verdiepingen onder de grond verborgen zaten.
Vanunu maakte 60 foto’s van Dimona, waarvan er een aantal door de Britse krant werden gepubliceerd.
In de jaren voorafgaand aan het lekken van de informatie was Vanunu teleurgesteld in de acties van Israël. Hij verzette zich tegen de inval van Libanon in 1982 en riep op tot gelijke rechten voor Palestijnen.
Maar nog voordat zijn verhaal werd gepubliceerd, werd Vanunu ontvoerd door Israëlische agenten. Hij verbleef in Londen op kosten van The Sunday Times en werd door een vrouwelijke Mossad-agent overgehaald om naar Rome te gaan. Daar werd hij, gedrogeerd, naar Israël gebracht, schuldig bevonden aan spionage en bracht 18 jaar in de gevangenis door, waarvan meer dan de helft in eenzame opsluiting.
Na zijn vrijlating in 2004 werd hem een reis- en spreekverbod voor buitenlandse journalisten opgelegd. Deze beperkingen blijven van kracht.
Wat is de strategie van Israël voor het gebruik van kernwapens?
In 2011 werd de Israëlische premier Benjamin Netanyahu door Piers Morgan gevraagd te bevestigen dat Israël geen kernwapens heeft. Hij antwoordde: “Dat is ons beleid. Niet de eerste zijn die kernwapens in het Midden-Oosten introduceert.” Het is een uitspraak die Israëlische functionarissen vaak herhalen wanneer ze op de kwestie worden aangesproken.
“Israël heeft nooit publiekelijk duidelijk gemaakt wat ‘introductie’ betekent”, aldus Cohen, die eraan toevoegde dat Israël nucleaire activiteiten als geheim beschouwt en buiten zijn defensie- en buitenlands beleid valt.
Israël heeft dus geen publieke strategie met betrekking tot het gebruik van kernwapens. Het is duidelijk dat Israël geen gebruik van kernwapens voor ogen heeft, behalve in de meest extreme scenario’s van ‘laatste redmiddel’.
‘Het is duidelijk dat Israël geen gebruik ziet van kernwapens, behalve in de meest extreme scenario’s van “laatste redmiddel”.’
Avner Cohen, Israëlisch-Amerikaanse historicus en professor
“Het is ook algemeen bekend dat zolang Israël zijn regionale, goedaardige monopolie behoudt, het zijn capaciteiten niet als wapens beschouwt.”
Het “scenario van laatste redmiddel” wordt soms ook wel de “Samson-optie” genoemd, een term die vermoedelijk halverwege de jaren zestig door Israëlische leiders is bedacht. Het principe is dat Israël nucleaire vergeldingsmaatregelen zou nemen als het met een existentiële dreiging te maken zou krijgen.
Simson was een Joodse figuur uit de Bijbel die door zijn vijanden, de Filistijnen, in een tempel geketend zat. Hij gebruikte de kracht die God hem had gegeven om een pilaar omver te werpen, waardoor hij zichzelf en zijn gevangennemers doodde.
Analisten stellen dat dit in schril contrast staat met de doctrine van Mutually Assured Destruction (MAD), waarbij een preventieve aanval van een kernmacht op een andere, waarbij het doelwit nog steeds tijd heeft om terug te slaan, ervoor zorgend dat geen van beide zal overleven.
Maar in theorie zou de Samson-optie van toepassing kunnen zijn als Israël een militaire nederlaag lijdt die het als existentieel beschouwt, zelfs van een niet-kernmacht.
Cohen en diverse andere onderzoekers hebben gezegd dat Israël deze optie overwoog tijdens de oorlog in het Midden-Oosten in 1973, toen Egypte en Syrië een verrassingsaanval uitvoerden.
Hoewel Israëlische leiders het bestaan van kernwapens nooit hebben toegegeven, hebben ze wel aangegeven dat deze indien nodig ingezet kunnen worden.
“Onze onderzeebootvloot dient als afschrikmiddel voor onze vijanden”, zei Netanyahu in een toespraak in 2016. “Ze moeten weten dat Israël met grote macht iedereen kan aanvallen die het land kwaad wil doen.”
Meer recent, in november 2023, opperde een minister publiekelijk dat het gooien van een atoombom op de Gazastrook door Israël ‘een optie’ was.
Amichai Eliyahu, de Israëlische minister van Erfgoed, werd vanwege zijn opmerkingen korte tijd geschorst van overheidsvergaderingen. Later verklaarde hij op sociale media dat het ‘metaforisch’ bedoeld was.
Wat zegt de wereld over de kernwapens van Israël?
Israël is een van de vijf staten die geen partij zijn bij het NPT, het verdrag uit 1968 dat tot doel had het gebruik van kernwapens onder internationale controle te brengen.
India en Pakistan hebben het verdrag nooit ondertekend. Noord-Korea wel, maar trok zich in 2003 terug. Zuid-Soedan is de enige niet-ondertekenende staat die geen kernwapens bezit.
In december 2014 stemde de Algemene Vergadering van de VN met overweldigende meerderheid (161 tegen 5 stemmen) voor een resolutie waarin Israël werd opgeroepen af te zien van het bezit van kernwapens, “zonder verdere vertraging” toe te treden tot het Non-Proliferatieverdrag en al zijn nucleaire installaties onder de waarborgen van de IAEA te plaatsen. De resolutie was niet bindend. Israël heeft hieraan geen gehoor gegeven.
“Israël is een soeverein land en zal beslissingen nemen op basis van zijn eigen veiligheid en belangen”, aldus Rostker.
“Dat gezegd hebbende, zou een opener benadering het vertrouwen kunnen vergroten en de nucleaire spanningen kunnen verminderen zonder de afschrikking in gevaar te brengen.”
