Nu bijna wij allemaal, over de hele wereld, gedwongen zijn te blijven in wat gemakkelijk kan worden omschreven als huisarrest, is er plotseling genoeg tijd om boeken te lezen, geweldige films te kijken en naar prachtige muziek te luisteren.
Velen van ons herhalen jarenlang helaas steeds weer: “als we maar tijd zouden hebben …”
Nu is er genoeg van – genoeg tijd. De wereld is gestopt. Er gebeurt iets vreselijks; iets wat we nooit wilden laten gebeuren. We voelen het, we zijn doodsbang, maar we weten niet precies wat het is. Nu niet, nog niet.
Fictie is werkelijkheid geworden. Albert Camus en zijn pest. Jose Saramago en blindheid.
We wisten niet echt dat zoiets kon gebeuren; zelfs degenen onder ons die bijna nul vertrouwen in de wijsheid van de westerse beschaving.
Vandaag las ik opnieuw hetzelfde argument dat rillingen over mijn ruggengraat heeft gestuurd, elke keer dat het wordt herhaald. En herhaalde het, nu regelmatig, tenminste in Europa. Daar is het fascisme duidelijk terug. Dr. Luboš Motl, een Tsjechische theoretisch natuurkundige, die van 2004 tot 2007 assistent-professor was aan de Harvard University:
‘En ze zijn van mening dat de structuren waarmee ze kunnen overleven – de regeringen, banken, enzovoort -‘ slecht ‘zijn. Sommige zijn gewoon analfabeet. Maar anderen weten wat ze zeggen en verheugen zich in hun eis dat miljarden worden opgeofferd om de kans oneindig groot te maken dat een 90-jarige infectie zal voorkomen en een beetje langer zal leven. Ze accepteren hun afhankelijkheid van de samenleving en het systeem helemaal niet. Ze beseffen niet dat hun morele waarden, hun ‘mensenrechten’ alleen beschikbaar zijn als ze worden betaald door welvarende samenlevingen. ‘
Een dokter … mijn God! Een ‘welvarende samenleving’ betekent natuurlijk een kapitalistische, westerse samenleving. Imperialisme, neokolonialisme! Voor de mensen zoals hij is het duidelijk dat niet elk mensenleven gelijk is. ‘Waarde’ hangt af van leeftijd en misschien van ras? ‘
Zo is het altijd geweest in het Westen, maar op de een of andere manier was het tenminste verborgen. Nu is het in de open lucht. En ik beef. Niet uit angst, maar uit afkeer. Ik wil absoluut niet in “Motl’s wereld” leven.
***
Maar terug naar het hoofdonderwerp van dit essay.
Nu hebben we eindelijk die spreekwoordelijke tijd om te lezen, films te kijken en naar muziek te luisteren. Onvrijwillig, maar we hebben toch tijd. We hebben ook ruim de tijd om na te denken, denken, denken.
De grote en nu zieke Uruguayaanse schrijver, een icoon van links, Eduardo Galeano, vertelde me ooit in zijn favoriete Café Brazilero in Montevideo:
“Om een geweldige schrijver te zijn, moet je eerst een goede luisteraar zijn.”
Ik moet hieraan toevoegen: en een geweldige lezer, waarnemer.
Je kunt pas geweldige boeken, films en essays maken nadat je naar duizenden mensen hebt geluisterd; mensen rijk en arm, slim en zinloos. En na het lezen van honderden boeken en het bekijken van honderden uitstekende films.
Het is onmogelijk om de wereld ten goede te veranderen, nadat je alleen de goedkoopste pop en porno hebt geconsumeerd.
Mijn Russisch / Chinese moeder, een schilder en architect, heeft me sinds mijn kindertijd altijd gezegd:
‘Zelfs als je een abstracte schilder wordt, kun je de basis niet bedriegen: je moet eerst leren een gezicht te tekenen, een menselijk lichaam. Je moet de klassiekers, filosofie kennen … Alleen dan kun je je fantasie de vrije loop laten. ”
Nu, met het weerzinwekkende tijdperk van de COVID-19, zijn we allemaal geaard.
Tijd om in te halen wat we hebben verwaarloosd, in termen van die intellectuele input.
We zitten op onze banken, we openen onze laptops, klaar om geweldige films en muziek te downloaden, en … en … niets!
***
Ga naar Netflix en probeer iets heel basaals te bestellen, zoals films die behoren tot de schitterende Japanse nieuwe manier van cinema. Probeer de nieuwste, ongelooflijke Iraanse hedendaagse film te bekijken, of een aantal prachtige Tsjechische meesterwerken zoals “On the Roof” of “Terrorist Woman” (“Teroristka, in het Tsjechisch”).
Je zult niet slagen.
Ga naar Apple TV en je zult hetzelfde resultaat tegenkomen, “bijna niets”.
Natuurlijk kun je nog steeds een aantal uitstekende internationale films bekijken als je met de Emirates of Air France vliegt, maar vergeet niet dat je huisarrest hebt!
In paniek haast je je naar YouTube, alleen om te ontdekken dat als je Russisch, Tsjechisch, Spaans of Chinees spreekt, je het beste uit deze landen kunt kijken, meestal gratis, maar alleen in hun originele taal, zonder ondertitels. Maar als je ze wilt delen met je vrienden en familieleden, die op Engels vertrouwen, zul je alleen trailers en korte fragmenten tegenkomen.
Hoeveel talen spreken mijn lezers? Ik begrijp er 8, hooguit 9. Daarom kan ik geen films kijken in het Vietnamees, Chinees, Farsi. Ze hebben allemaal uitstekende regisseurs.
Landen als Rusland en China stellen al hun klassieke films online beschikbaar, en voor iedereen. Maar de VS-VK-censoren en hebzuchtige distributeurs zorgen ervoor dat je ze nooit gratis of zelfs tegen betaling kunt bekijken in het Engels of met Engelse ondertitels.
Je zou naar Hollywood-onzin moeten kijken, en de tandeloze BBC heeft sitcoms geüpgraded. Vind je het niet leuk? Pech!
Op een gegeven moment ga je verwoed op zoek naar verschillende manieren om de belangrijke kunstwerken in handen te krijgen.
Velen geven, na enkele dagen van vergeefse pogingen en zoekopdrachten, gewoon op en beginnen te kijken naar alle shit die beschikbaar is.
Als een bever verzamel ik al jaren en decennia dvd’s en cd’s van over de hele wereld. Momenteel heb ik zo’n 800 cd’s tussen Azië en Latijns-Amerika en honderden dvd’s, zelfs VHS’s.
Daar is een reden voor – en ik heb altijd geweten dat die er zou zijn. Ik vertrouw het regime niet.
Ik heb nooit vertrouwd op de elektronische formaten van films en muziek, of op het opslaan van mijn spullen in een ‘cloud’ en op stokken, of hoopte dat wat ik wilde altijd beschikbaar zou zijn via Amazon, YouTube, Netflix, Apple TV en andere brute bedrijven .
Op dit moment zijn mijn voorspellingen uitgekomen: je kunt Fellini’s La Dolce Vita niet eens bekijken op Apple TV! Of vergeet de beste films van Pasolini, vroege (socialistisch realisme) films van Kurosawa, Shanghai New Wave uit de jaren dertig van de vorige eeuw of de meeste meesterwerken van Tarkovsky.
Ja, ik heb een geweldige film- en muziekbibliotheek opgebouwd in alle formaten.
Ik herhaal: ik vertrouw het westerse regime gewoon niet.
Vooral nu, wanneer de wereldbevolking dommer en dommer wordt, steeds meer zelfgenoegzaam, wordt het naar mijn mening het hoofddoel van de westerse apparatchiks.
Weet je nog toen ze die “zones” voor dvd’s maakten? Dat was het begin. Onze planeet was gefragmenteerd, in naam van het bedrijfsleven en van copyrightbescherming. Maar in feite was de reden absoluut duidelijk: mensen mochten elkaar niet begrijpen. Het was niet de bedoeling dat ze direct begrepen hoe de anderen de wereld zagen. Alleen de ‘hubs’ zoals Londen, New York of Parijs mochten beslissen en vooraf kauwen, hoe het veroverde deel van de mensheid op intellectueel, cultureel en ideologisch gebied met elkaar kon omgaan.
***
De boeken; oh ja, de boeken!
Ze zijn nog niet begonnen met het branden van boeken, zoals in Ray Bradbury’s roman “Fahrenheit 451”. Ik herhaal, nog niet.
Maar het systeem heeft ervoor gezorgd dat boeken die het systeem zelfs maar een beetje uitdagen nauwelijks ter beschikking van het publiek worden gesteld.
Het is vanzelfsprekend dat ik op twee enorme persoonlijke bibliotheken heb gerekend, zowel in Azië als in Latijns-Amerika.
Weet je nog dat ze je vertelden hoe ‘niet-ecologische’ papieren boeken drukken eigenlijk was? Grappig, je werd nooit verteld hoe giftig tablets, computers en mobiele telefoons zijn. Wat u ook nooit is verteld, is dat als u volledig op elektronische boeken begint te vertrouwen, de kraan op elk moment kan worden gesloten en als u doet wat u doet, wordt u uitgesloten van de informatie.
In Azië en Zuid-Amerika heb ik duizenden essentiële (en niet zo essentiële) boeken verzameld. En ik ben een trotse mede-uitgever van een kleine, maar krachtige uitgeverij Badak Merah (‘Red Rhino’). En ik ga er nooit mee akkoord om mijn eigen, meer dan 20 boeken in 35 talen tot nu toe elektronisch te publiceren voordat ze voor het eerst op papier worden gedrukt.
Tegenwoordig, paradoxaal genoeg, is de kans groot dat je, tenzij je in Londen of Parijs, New York, maar ook Moskou, Peking of Havana woont, geen boeken van je keuze zult krijgen in die enorme boekhandelsketens, althans bij de eerste poging.
Vanaf het moment dat je de winkel binnenkomt, word je gebombardeerd met rommel, pop en feelgood-dingen, totdat ze je afleiden van alle serieuze, essentiële onderwerpen.
Ik weet eigenlijk niet eens zeker of het in het Westen tegenwoordig mogelijk is om vanaf het begin een geweldige persoonlijke bibliotheek op te bouwen!
***
Toch is het bijna onmogelijk om ‘noodsituaties’ (zowel echte als ‘geïnjecteerde’) zoals het coronavirus te analyseren zonder filosofen en de bovengenoemde romanschrijvers, zoals Saramago, Camus en Bradbury, te raadplegen.
Het begrijpen van Chinese en Russische filosofen zou erg handig zijn om te begrijpen waarom beide landen het virus zo succesvol hebben bestreden en nu tientallen landen over de hele wereld helpen; zelfs degenen die ze al jaren en decennia kwellen. Het lezen en begrijpen van Cubaanse revolutionaire, internationalistische denkers zou ook licht werpen op de huidige situatie.
Maar de kans is groot dat je dat niet allemaal mag doen.
Ja, de kranen gaan dicht en westerlingen lijken steeds meer op zombies, of beter gezegd ISIS.
Meestal kunnen ze geen belangrijke boeken in handen krijgen waardoor ze zouden denken, analyseren en begrijpen. Maar meestal willen mensen niet eens meer lezen, kijken en luisteren naar dingen die hen zouden helpen te begrijpen wat er om hen heen gebeurt.
In plaats van naar de mensen op alle continenten te luisteren, horen individuen, vooral die in het Westen, voornamelijk alleen over zichzelf. Het is een soort ‘selfie-achtige’ interactie met de wereld.
Individuen die in dit soort rijk leven, wordt geleerd om eenvoudige bevelen op te nemen, te reageren zonder te veel na te denken, en vooral te gehoorzamen.
Intussen nadert de intellectuele ineenstorting; of het is er al.
Nu beseffen mensen zoals ik dat ze niet meer mogen lezen, kijken en luisteren naar wat ze willen. Maar we hebben in ieder geval al veel geluisterd. En we hebben geweldige munitie van boeken, films, muziek.
We schrijven nog steeds over wat er gebeurt.
Maar binnenkort, misschien heel binnenkort, zal de grote meerderheid van de individuen stoppen om zich zelfs zorgen te maken over dergelijke onderwerpen. Ze zullen het gewoon accepteren: zwijg en accepteer, en lees, kijk en luister naar wat door hun keel wordt geduwd. Of, om nieuwe terminologie te gebruiken – ze zullen zichzelf intellectueel in quarantaine plaatsen.
Als een dergelijk scenario zich voordoet, wordt het irrelevant of COVID-19 of een andere epidemie ons menselijk ras vernietigt. Omdat het geen mensenras meer zou zijn.
Daarom moeten we op dit moment elk mens, elk leven, of het nu ziek of gezond is, verdedigen, zelfs als de persoon 90 of 100 jaar oud is. En we moeten geweldige boeken, films en muziek verdedigen, want daarin zit onze kennis, onze menselijkheid en de sleutel tot ons voortbestaan.