Indignatie redactie 
Procureur-generaal Bill Barr kondigde aan dat de regering binnen zes maanden vijf gevangenen ter dood zal brengen, waardoor een onderbreking van 16 jaar wordt beëindigd.
Vierenvijftig procent van de Amerikanen zegt dat ze de doodstraf steunen, maar heel weinig van hen hebben er een verband mee. Bijna alle doodvonnissen komen uit een paar provincies in Californië, het Midwesten en het Zuiden. Zesentwintig staten die de doodstraf goedkeuren, hebben vorig jaar geen nieuwe straffen uitgesproken. Slechts een handjevol heeft iemand geëxecuteerd. Hoewel de meeste Amerikanen in theorie de doodstraf verkiezen, is de feitelijke praktijk voor hen een verre abstractie.
Dat veranderde donderdag. Procureur-generaal Bill Barr kondigde aan dat hij het Federaal Bureau van Gevangenissen zal bevelen om executiedata voor vijf federale dodencelgevangenen in te plannen, waarmee een feitelijk moratorium van 16 jaar op federaal niveau wordt beëindigd. “Het Congres heeft uitdrukkelijk de doodstraf goedgekeurd door wetgeving aangenomen door de volksvertegenwoordigers in beide huizen van het Congres en ondertekend door de president,” zei Barr in een verklaring. “Het ministerie van justitie handhaaft de rechtsstaat – en we zijn het de slachtoffers en hun families verplicht om de door ons gerechtelijk apparaat opgelegde straf voort te zetten.”
Barr’s beslissing om de beweging in democratische termen te kaderen is gepast. De Verenigde Staten zijn nog steeds een democratie, hoewel het niet altijd zo voelt. Federale en nationale wetten worden nog steeds geschreven door gekozen wetgevers en ten behoeve van het volk gehandhaafd. Als gevolg hiervan blijven Amerikanen een bepaalde verantwoordelijkheid dragen voor alles wat de overheid in hun naam doet. Inwoners van Massachusetts zijn evenmin moreel verwijtbaar voor executies in Texas. Barr wist die grenzen donderdag weg, waardoor elke Amerikaanse burger een gelijkwaardige deelnemer was aan de voorbedachte rade van de overheid door mensen.
De federale opstanding van de doodstraf komt als een groeiend aantal staten het opgeven. In mei werd New Hampshire de eenentwintigste staat om de doodstraf af te schaffen nadat de wetgevers een gubernatoriaal veto hadden vernietigd. Hooggerechtshoven van de staat in Connecticut, Delaware en Washington hebben de afgelopen jaren kapitaalstatuten neergehaald, terwijl staats- en lokale officieren van justitie het Hooggerechtshof van Pennsylvania hebben gevraagd eerder deze maand hetzelfde te doen. In maart heeft de gouverneur van Californië Gavin Newsom een statistisch moratorium ingesteld op executies voor de grootste dodencel van de natie.
De federale overheid is daarentegen nooit een belangrijke speler geweest in de Amerikaanse doodstraf: 1500 gevangenen zijn landelijk geëxecuteerd sinds het Hooggerechtshof de doodstraf in 1976 nieuw leven inbracht, maar slechts drie van hen kwamen uit de federale dodencel. Het Death Penalty Information Centre, een non-profit organisatie die de doodstraf volgt, geeft een lijst van 62 federale gevangenen in de dodencel, een kleine fractie van de ongeveer 2.600 gevangenen in het hele land die wachten op executie.
Een deel van de reden voor deze ongelijkheid is dat de meeste misdaden, inclusief die welke in aanmerking komen voor de doodstraf, doorgaans door de staten worden vervolgd. De regering Clinton begon met het plannen van executies in 1995, hoewel de eerste pas zou plaatsvinden in 2001, toen de regering de bommenwerper van Oklahoma City Timothy McVeigh executeerde. Nog twee gevangenen ontvingen dodelijke injecties in de federale gevangenis in Terre Haute, Indiana, de laatste in 2003. De afgelopen jaren vroegen federale officieren van justitie de doodstraf in spraakmakende zaken tegen Boston Marathon-bommenwerper Dzhokhar Tsarnaev en Charleston-kerkschutter Dylann Roof. De regering-Obama speelde kort met het idee om de federale doodstraf te beëindigen alvorens ertegen te beslissen.
De nieuwe uitvoeringen zijn gepland voor december en januari. Om zijn beslissing smakelijker te maken, koos het ministerie van Justitie vijf gevangenen die misdaden tegen kinderen of ouderen pleegden voor de eerste reeks executies. Elk van hen heeft “hun beroeps- en post-veroordelingsremedies uitgeput en momenteel zijn er geen juridische belemmeringen die hun executies verhinderen,” zei de afdeling in een verklaring. Last-minute uitdagingen kunnen nog steeds worden ingediend om de wijze van uitvoering aan te vechten, hoewel het onwaarschijnlijk is dat ze zullen slagen.
Een belangrijke hindernis voor Amerikaanse executies op elk niveau is de beschikbaarheid van dodelijke injectiemedicijnen. Barr zei dat het Federale Bureau van Gevangenissen pentobarbital zou gebruiken om de vijf mannen te doden. De leverancier van de federale overheid is onbekend. In het afgelopen decennium hebben farmaceutische bedrijven in de VS en de Europese Unie een embargo ingesteld op de verkoop van medicijnen voor executies. De traditionele cocktail met drie geneesmiddelen gebruikte natriumthiopental als een kalmerend middel en vecuroniumbromide of een vergelijkbare verbinding als paralytisch. Staatsfunctionarissen zouden vervolgens kaliumchloride injecteren om het hart van de gevangene te stoppen. Nadat natriumthiopental onbereikbaar werd, begonnen staten te experimenteren met alternatieven.
Het resultaat van die experimenten was een opleving van mislukte executies. In juli 2014 voerden ambtenaren van Arizona een dodelijke injectie uit op Joseph Wood met het kalmerende midazolam en hydromorphone, een krachtig verdovend middel. De meeste executies door dodelijke injectie duren tussen de tien en twintig minuten. Wood besteedde een uur en zevenenvijftig minuten moeite om adem te halen voordat hij stierf, met een verslaggever die meer dan 600 happen naar lucht telde. Twee spraakmakende mislukte executies met midazolam in Oklahoma later dat jaar brachten een golf van nieuwe juridische uitdagingen met zich mee.
De federale rechtbanken hebben lang gehandeld als een controle op de ergste excessen van de doodstraf, maar die rol vervaagt snel. Het Hooggerechtshof maakte het vrijwel onmogelijk om de grondwettigheid van executiemethoden te betwisten toen het de zaak midazolam in 2015 hoorde. Zelfs de hoogste waarden van de hoge rechtbank komen nu op de tweede plaats om de machinerie van de dood draaiende te houden. In februari blokkeerde een federaal hof van beroep Alabama om een moslimgevangene te executeren, terwijl hij een staatsbeleid betwistte dat een christelijke predikant nodig had om aanwezig te zijn toen hij stierf. In plaats van de religieuze vrijheid van de gevangene te beschermen, stond de conservatieve meerderheid van het Hooggerechtshof de executie toe om verder te gaan, met links-en-rechts bijna-universele kritiek .
Er is hoop voor Amerikanen die geen deel willen uitmaken van een systeem dat bewust menselijk leven neemt. Bijna alle Democratische presidentskandidaten – van Joe Biden en Amy Klobuchar tot Cory Booker en Elizabeth Warren – verzetten zich publiekelijk tegen de doodstraf. De meesten van hen spraken zich snel uit tegen Barr’s plan. “We hebben een nationaal moratorium op de doodstraf nodig, geen opstanding”, schreef Californische senator Kamala Harris donderdag op Twitter. “Als ik president ben, zullen we de doodstraf afschaffen”, verklaarde Vermont-senator Bernie Sanders.
De kloof kon niet scherper zijn. Terwijl de meerderheid van de Amerikanen nog steeds voor doodstraf is, lijkt president Donald Trump ervan te genieten. Hij haalde krantenadvertenties op hele pagina’s in 1989 om de executie van Central Park Five te eisen, die later werd vrijgesproken. Hij beloofde in 2015 om de doodstraf op bevel van de uitvoerende macht te geven aan mensen die politieagenten doden als ze tot president worden gekozen. Afgelopen februari prees hij de Chinese president Xi Jinping voor het beleid van zijn land om drugsdealers zonder gepaste procedure uit te voeren. De beslissing van Barr deze week betekent dat het federale beleid nu de ijver van Trump weerspiegelt. Alleen het Amerikaanse volk kan het nu veranderen.
