Indignatie redactie 
Vienna’ was in januari 1981 een hit van de Britse popgroep Ultravox. Het dramatisch klinkende refrein doemt terstond in mijn geheugen op bij het nieuws over de terreuraanslagen in Wenen. O Vienna, waar de laatste avond voor de lockdown ontaardde in een bloedbad op wel zes verschillende plaatsen. O Wenen, en waarom precies Wenen?
Wordt Oostenrijk ervan beschuldigd een eigen versie van de Franse president Emmanuel Macron te hebben? Heeft het land een politieke leider die op dit moment zwaar kop van Jut is in de islamitische wereld? Een man die in viraal verspreide videoboodschappen door hysterici bestempeld wordt als een ‘islamofobe haatzaaier’? Roepen islamisten op tot een boycot op Oostenrijkse producten? Heeft het land van Tirol ook een satirisch blad dat omstreden Mohammed-cartoons publiceerde? Of, stel je voor, een leerkracht die lesgeeft over die spotprenten?
De vraagtekens zijn op. Missen we iets? De link.
Wel, dat is het kloppende hart van de islam in Europa. Dat ligt in Oostenrijk. Het was het eerste Europese land om de islam te erkennen met een Islamgesetz, een islamwet. Die erkenning van de islam als officiële religie dateert uit 1912 en gebeurde om de integratie van islamitische soldaten in het keizerlijke leger van Habsburg te bevorderen nadat het Oostenrijks-Hongaarse rijk in 1908 Bosnië-Herzegovina had geannexeerd.
In 2015 pioniert Oostenrijk nogmaals. De oorspronkelijke islamwet wordt hervormd ter bevordering van een ‘islam met een Oostenrijks karakter’, waarin de islamitische beleving ook inherent is aan het land. Per slot van rekening is de islam in Oostenrijk de grootste minderheidsreligie. De wet voerde officiële islamitische feestdagen in en een actieve bevordering van de imamopleiding aan de Oostenrijkse universiteiten.
De hervormde islamwet heeft ook als doel ‘de politieke islam te bestrijden’. Dat houdt in dat de wetten van het land belangrijker zijn dan de sharia. En dat inmenging van buitenaf wordt bestreden door buitenlandse financiering van moskeeën, imams en islamitische organisaties in Oostenrijk te verbieden.
Volgens de Stadtschulrat für Wien, de Weense schoolraad, zijn islamitische studenten talrijker dan rooms-katholieke op de middelbare en hogere scholen. Islamitische leerlingen staan ook op het punt het aantal katholieken in de Weense basisscholen in te halen. De vernieuwde islamwet stipuleerde dat de islam wordt gedoceerd in de Duitse taal en dat schoolboeken de islam moeten plaatsen in de Oostenrijkse context.
De wet veroorzaakte beroering onder moslims. Achteraf kan je zeggen dat de Oostenrijkse regering een Macronke deed, nog voor Macron president werd. Met reden. Oostenrijk ontpopte zich de jongste decennia tot een belangrijke basis voor de radicale islam. Het Oostenrijkse Agentschap voor Bescherming en Contraterreur van de Staat waarschuwde voor ‘een exploderende radicalisering van de salafistische scene in Oostenrijk.’ In Wenen werden shariapatrouilles gesignaleerd. Niet voor niets werd de Oostenrijkse wet boven de shariawetgeving geplaatst.
De erkenning van moslims werd zowaar opgevat als een miskenning. Door islamisten toch. Maar die beroering bleef onder de radar. Oostenrijk is nochtans een centraal verzamelpunt voor Europese jihadisten die gingen vechten in Syrië. Het is een transitland voor buitenlandse IS-strijders. En dan is de enige pertinente vraag die gesteld moet worden: waarom werd in vredesnaam een gekende jihadist vervroegd uit de gevangenis vrijgelaten? In het hart van de islam in Europa.
De dader zou het deradicaliseringsprogramma misleid hebben. Dat brengt ons bij de hamvraag: kan iedereen deradicaliseren? Neen. Een rigide ideologie als het jihadisme spoel je niet zomaar weg als ware het met een druk op de knop van een wasprogramma. Die naïviteit mogen we niet hebben. Die welwillendheid kunnen we ons niet veroorloven. Jihadisme is nu eenmaal niet te re-integreren. Het progressieve ideaal van maakbaarheid kan soms regressief uitdraaien, dat is wat we nu leren. O Vienna.
Hind Fraihi, onderzoeksjournaliste
