Indignatie redactie 
Dilan Yeilgöz vertelt Indignatie dat ze de immigratie wil terugdringen. Nu de verkiezingen van woensdag nog openstaan, zou ze misschien wel de kans kunnen krijgen.
Yeilgöz De Nederlandse kiezers staan misschien op het punt iemand te kiezen die heel anders is dan de vertrekkende ervaren premier Mark Rutte.
Een voormalige vluchteling, Dilan Yeilgöz, die Rutte opvolgde als leider van de VVD-partij, leidt nu de peilingen voorafgaand aan de stemming van woensdag en zou de eerste vrouwelijke premier in de Nederlandse geschiedenis kunnen worden.
De strijd staat op het scherpst van de snede, waarbij drie partijen strijden om de meeste zetels, maar haar naaste rivaal, Pieter Omtzigt , heeft aangegeven dat hij de topbaan misschien niet voor zichzelf wil.
Dat maakt het nog waarschijnlijker dat Yeilgöz, de minister van Justitie van het land, premier zal worden aan het hoofd van de volgende regering.
Yesilgöz, een zelfverklaarde workaholic, is mediawijs en praat niet veel over het vrouw-zijn in de politiek. Ze is steevast goedgehumeurd en vol energie in het openbaar, ondanks wat volgens haar ‘zware’ eisen zijn van haar huidige baan. Haar liberaal-conservatieve Volkspartij voor Vrijheid en Democratie staat nu op de gedeelde eerste plaats met 18 punten in de Poll of Polls van POLITICO, nadat zij het stokje van Rutte als leider had overgenomen.
Haar platform was een belofte om hard aan te pakken tegen migratie, een kwestie die de Nederlandse politiek al lang achtervolgt.
Maar Yesilgöz vertelde Indignatie dat het haar eigen achtergrond als vluchtelinge is die haar kijk op migratie heeft gevormd.
“Er is een toestroom van te veel mensen, niet alleen asielzoekers, maar ook arbeidsmigranten en internationale studenten, wat betekent dat we niet de capaciteit hebben om echte vluchtelingen te helpen,” zei Yeilgöz. Ze noemde problemen in het systeem, waaronder slechte opvangfaciliteiten voor asielzoekers en woningtekorten als obstakels.
Toch heeft Yesilgöz een berg voor zich om te slagen bij de verkiezingen.
Als de VVD wint, zou dat uitzonderlijk zijn. Er zijn nauwelijks voorbeelden van regeringspartijen die bij een leiderschapswisseling nog steeds de grootste zijn.
Toch blijkt uit de laatste Peilingwijzer-enquête dat de VVD nek-aan-nek is met de nieuwe partij van centristische buitenstaander Omtzigt, Nieuw Sociaal Contract. Ook de groenlinkse alliantie van Frans Timmermans maakt kans, op 15 procent.
Als minister van Justitie in de huidige interim-regering wordt ze omschreven als een harde onderhandelaar en een sterke communicator, die naast haar werk maar drie dingen doet: slapen, sporten en gezond eten.
Maar terwijl Rutte altijd heel privé is geweest over zijn persoonlijke leven, is Yoshigöz veel opener geweest en openhartig gesproken over haar huwelijk, haar strijd met een immuunziekte en haar aarzeling om kinderen te krijgen.
Ook in tegenstelling tot Rutte, die vaak werd gezien terwijl ze naar afspraken fietste, wordt Yeilgöz overal naartoe gereden en moet ze vanwege haar positie als minister van Justitie zwaar worden beschermd door een persoonsbeveiligingsdetail. “Het is een groot deel van mijn leven en dat is heel zwaar. Maar ik kies ervoor om door te gaan en niet op te geven, omdat ik me niet laat intimideren”, zei ze.
Het steeds gewelddadiger en grover karakter van het publieke debat in Nederland is een groeiend probleem in de Nederlandse politiek. Demissionair minister van Financiën Sigrid Kaag maakte eerder bekend de politiek te verlaten vanwege zorgen over haar veiligheid.
Eerlijk en streng
Ook Brussel houdt de komende verkiezingen nauwlettend in de gaten. Nederland heeft zich onder leiding van Rutte gepositioneerd als een betrouwbare en dominante partner in de EU. Maar ambtenaren van ambassades en instellingen in Brussel vragen zich nu af of de volgende regering na de verkiezingen van 22 november zo’n positieve rol zal blijven spelen.
Het is een duidelijk “ja” van Yesilgöz, als ze premier wordt. “Als klein land kunnen we een grote rol spelen. Dat hebben we altijd gedaan, en het is ongelooflijk belangrijk dat we dat zullen blijven doen”, zei Yeilgöz.
Strikt en eerlijk spelen zullen de belangrijkste pijlers zijn die haar benadering van de EU ondersteunen, zei Yeilgöz. Dat houdt ook in dat er niet wordt gesleuteld aan de criteria wanneer nieuwe landen lid willen worden van de EU – een debat dat nu al aan het oplaaien is in het licht van de aanvraag van Oekraïne om toe te treden tot het blok van 27 landen.
Van oudsher zijn de Nederlanders de haviken in het begrotingsbeleid van de EU, waarbij ze grote geldverstrekkers bekritiseren en een verlaging van de schuldenlasten eisen. Maar de laatste tijd heeft de Nederlandse regering, binnen redelijke grenzen, de voorkeur gegeven aan flexibiliteit.
“Door heel streng te zijn en helemaal niet naar de context te kijken, overdrijf ik een beetje, dat zal niet onze lijn zijn”, zei Yeilgöz. “Maar heel flexibel zijn en zaken juist minder duidelijk en complexer maken, is ook niet onze lijn. Europa moet een stabiele samenwerking zijn, en daarvoor zijn duidelijke financiële afspraken heel belangrijk.”
Post Rutte
Hoewel de VVD Yeilgöz koploper is in de peilingen, is de race nog lang niet gestreden.
De belangrijkste uitdaging voor Yeilgöz tijdens de campagne was om de kiezers ervan te overtuigen dat ze vernieuwing wil, ondanks dat haar partij al meer dan tien jaar aan de macht is.
De afgelopen dertien jaar zijn er veel dingen goed gegaan, zei Yeilgöz, wijzend op het feit dat Nederland de economische crisis en de pandemieën van het coronavirus relatief veilig heeft doorstaan.
“Tegelijkertijd, als je inzoomt en ziet dat veel mensen met een normale baan en inkomen ’s nachts wakker liggen vanwege hun rekeningen… dus ik kan niet zeggen dat het voor iedereen goed gaat,” zei Yeilgöz.
“Bovendien zijn er de afgelopen jaren enkele blinde vlekken geweest”, zegt Yeilgöz. Het ging onder meer om de slechte afhandeling van schadevergoedingsclaims in verband met aardbevingsschade in Groningen en een fiasco voor kinderopvangtoeslagen waarbij duizenden mensen, vaak met een dubbele nationaliteit, ten onrechte als fraudeurs werden bestempeld. “Het is duidelijk dat we daarvan hebben geleerd en dat we moeten voorkomen dat er nieuwe blinde vlekken ontstaan.”
En hoe zit het met haar voormalige lader, Rutte? Hij werd eerder deze maand in Brussel opgemerkt tijdens een bezoek aan NAVO-chef Jens Stoltenberg, nadat hij had laten doorschemeren dat hij graag zelf de positie aan de top van de militaire alliantie zou willen overnemen.
Op de vraag of Rutte de NAVO wil gaan leiden, lachte Yeilgöz. “Waar hij ook terechtkomt, die organisatie heeft veel geluk met hem”, zei ze.
Geert Wilders
VVD-lijsttrekker Dilan Yesilgöz stapt niet in een kabinet waarin PVV-leider Geert Wilders premier is. Daarmee schaaft Yesilgöz iets aan haar standpunt dat zij de PVV bij voorbaat niet uitsluit.
“Dat zie ik niet gebeuren”, antwoordt Yesilgöz dinsdag in het radioprogramma Sven op 1 op de vraag of zij wil dienen in een kabinet met Wilders als premier.
Iets later in het gesprek is ze wat stelliger: “Dat zou nooit mijn keuze zijn. Dat doe ik niet.”
Yesilgoz dicht Wilders ook niet de goede leiderschapskwaliteiten toe voor het premierschap. “Ik denk denk dat Nederlanders een leider zoeken die kan verbinden, de boel bijelkaar houdt en ons ook internationaal kan aanvoeren.”
Het is allemaal puur hypothetisch. Want de PVV moet woensdag eerst de grootste partij worden en daarna in staat zijn om een kabinet te vormen met Wilders als minister-president. “Het is een heel vergezochte als-danvraag”, zegt Yesilgöz dan ook.
Toch is het een betekenisvolle ontboezeming van de VVD’er. Al in de zomer zette Yesilgöz tot ieders verbazing, en tot afgrijzen van sommigen, de deur voor de PVV op een kier. “Ik sluit geen kiezer uit”, was steeds haar uitleg. Daar komt zij nu deels op terug.
Wilders reageerde al snel via X. “Paniek bij de VVD. De PVV wordt te groot voor ze. Ze slaan nu wild om zich heen. Er is maar een gepast antwoord: maak de PVV de grootste partij!”, schreef hij.
Rutte sloot Wilders sinds 2012 categorisch uit
Yeilgöz voorganger Mark Rutte hield de PVV buiten de deur nadat de gedoogconstructie van zijn eerste kabinet in 2012 was gestrand. Hij noemde Wilders onbetrouwbaar en zei dat de PVV-leider de rechtsstaat ondermijnt. Ook moest Wilders zijn uitspraak over minder Marokkanen, waarvoor hij is veroordeeld, volgens Rutte terugnemen. Dat gebeurde allemaal niet.
Met de nieuwe opening van Yesilgöz rook Wilders zijn kans. “Ik wil ook graag toegang tot die zittende macht. 100 procent. Nu meer dan ooit”, zei hij in een interview met NU.nl.
De immigratie kan alleen fors worden beperkt met hulp van de PVV, zei hij. Een lagere asielinstroom is in deze verkiezingscampagne het speerpunt van de VVD. Yesilgöz herhaalt vaak dat zij op dit punt “geen waterige compromissen” meer wil sluiten sinds het kabinet hierover is gevallen.
PVV stijgt in de peilingen dankzij mogelijke kabinetsdeelname
Sinds Yesilgöz de blokkade in augustus heeft doorbroken, stijgt de PVV in de Peilingwijzer, die het gemiddelde van twee peilingen weergeeft.
En die opmars gaat steeds sneller. Gisteren kwam de PVV uit op 26 virtuele zetels in een peiling van I&O Research. Daarmee gaat de partij aan kop met de VVD en GL-PvdA (beide 27 zetels). In een nadere toelichting schrijft I&O dat kiezers ervan overtuigd zijn dat de PVV “kan aansluiten in het kabinet en zodoende het regeringsbeleid naar rechts kan laten opschuiven”.
Een strenger immigratiebeleid is daarbij het belangrijkste punt. Mogelijke PVV-kiezers stemmen ook op Wilders omdat zij willen voorkomen dat GL-PvdA in een kabinet komt, denkt I&O.
Onder anderen Frans Timmermans van GL-PvdA en D66-leider Rob Jetten waarschuwen al tijden voor dit effect. Zij verwijten de VVD dat die partij de PVV relevant maakt. Daar profiteert vooral Wilders van. Yesilgöz geeft Wilders “vleugels”, schreef Jetten afgelopen weekend op X. “Het maakt mij niet uit wie premier wordt van zo’n Wilders-kabinet, ik wil dit onzalige avontuur voorkomen”, benadrukte Jetten.
