Indignatie redactie 
Zo lang hij zich verzet tegen een voortgezet premierschap van Rutte komt er geen nieuw kabinet
CDA’er Pieter Omtzigt is de laatste jaren uitgegroeid tot het ideale Kamerlid. Hoewel lid van een regeringspartij geldt hij als superkritisch, onafhankelijk en wars van politieke spelletjes. Bij het blootleggen van het toeslagenschandaal, een van de meest ingrijpende politieke affaires van de laatste jaren, speelde hij een hoofdrol.
In de zomer van vorig jaar slaagde Omtzigt er bijna in lijsttrekker van zijn partij te worden. Met zeer nipt verschil werd hij verslagen door Hugo de Jonge, die niet lang daarna zijn functie weer overdroeg aan Wopke Hoekstra. Omtzigt kwam als tweede op de CDA-lijst te staan en haalde op 17 maart ruim 342.000 voorkeurstemmen.
Zelf was hij overigens niet aanwezig tijdens het bekendmaken van de uitslag. Omtzigt zit namelijk thuis, al vele weken inmiddels, want hij is overwerkt. Niettemin blijft hij de gemoederen op het Binnenhof nadrukkelijk bezighouden, zeker nadat gewezen verkenner Kajsa Ollongren per ongeluk een tekst liet uitlekken met de woorden ‘Omtzigt, functie elders’. Een Kamerdebat hierover kostte premier Mark Rutte, die het met de verkenners gehad bleek te hebben over het wegpromoveren van het lastige Kamerlid, bijna de politieke kop.
De praktisch heilig verklaarde Omtzigt mag er dus al geruime tijd niet bij zijn in politiek Den Haag, hij bepaalt voor een belangrijk deel wel de loop van de gebeurtenissen. Want Omtzigt wil niet – zo neemt althans iedereen aan – in één kabinet met de door hem als een machtswellusteling beschouwde VVD-leider Rutte. En omdat de VVD aan Rutte vasthoudt, lijkt er een patstelling te zijn ontstaan. Want zonder CDA is Rutte IV vrijwel onmogelijk. En zonder Omtzigt kan het CDA niet verder.
Hoe moet dat nu? Volgens het weekblad Elsevier staat Omtzigt op het punt te breken met zijn partij. Hij zou zich tegengewerkt voelen door de top ervan. Partijleider Hoekstra en interim-partijvoorzitter Marnix van Rij schijnen al diverse malen bij Omtzigt in Enschede op bezoek te zijn geweest in een poging hem tot andere gedachten te brengen. Ze zouden hem het vicepremierschap hebben aangeboden en kennelijk ook gezegd hebben dat hij fractievoorzitter mag worden. Maar Omtzigt geeft vooralsnog geen positieve signalen af, eerder negatieve.
Elsevier baseert zijn verhaal op anonieme ‘bronnen in het CDA’, dus terughoudendheid is hier op zijn plaats. Temeer daar andere media het nieuws blijkbaar niet bevestigd kunnen krijgen. Vast staat wel dat Omtzigt de sleutel voor de kabinetsformatie in handen heeft. Want zo lang hij zich verzet tegen een voortgezet premierschap van Rutte komt er geen nieuw kabinet. Hoekstra, Van Rij en andere hooggeplaatste CDA’ers durven het blijkbaar niet aan een beslissing te forceren. Zij wachten af. En zo wacht heel Den Haag op wat Pieter Omtzigt doet.
Stel nu eens dat die inderdaad voor zichzelf begint. Hoeveel van zijn fractiegenoten zouden hem dan volgen? Vermoedelijk niet erg veel, want CDA’ers zijn van nature gezagsgetrouw. Anderzijds: Omtzigt is wel erg populair bij de kiezers, ook bij hen die zich niet tot het CDA-electoraat rekenen. Bij verkiezingen, zo heeft een opiniepeiler wel eens uitgezocht, zou een door hem geleide lijst goed zijn voor meer dan twintig zetels. Dat niveau lijkt voor het CDA voorlopig niet haalbaar, misschien wel nooit meer.
Maar zou Omtzigt echt bereid zijn zich af te scheiden? Hij zit al sinds 2003 vrijwel onafgebroken in de Tweede Kamer voor de christendemocraten. Ook maakt hij namens de partij deel uit van de parlementaire assemblee van de Raad van Europa (niet te verwarren met de EU). Hij heeft dus veel aan het CDA te danken. En Omtzigt mag zich de laatste tijd dan wel hebben ontpopt als een revolutionaire houwdegen, de afgelopen jaren deed hij steeds braaf wat het CDA wilde. Hij legde zich neer bij alle compromissen die deze partij sloot. Hij verleende steun aan de kabinetten Balkende II t/m IV en aan Rutte I en III. Niet aan Rutte II, want toen zat zijn partij in de oppositie.
Nogal wat Binnenhofwatchers zien Omtzigt als een politicus die zich vooral thuis voelt in een oppositierol, want dan kan hij bewindslieden onbelemmerd de maat nemen, zonder zich om de positie van het kabinet te hoeven bekommeren. Of de meeste andere CDA’ers ook liever buiten de coalitie blijven is echter de vraag. Hoekstra in elk geval niet.
Zo lang hij zich verzet tegen een voortgezet premierschap van Rutte komt er geen nieuw kabinet
Zo lang hij zich verzet tegen een voortgezet premierschap van Rutte komt er geen nieuw kabinet
‘Frame Omtzigt niet als een hindernis voor de formatie’
Volgens sommige media ‘gijzelt’ Pieter Omtzigt de formatie. Druktemaker Ellen Deckwitz vindt dat onzin. “Suggereren dat de formatie stroef loopt door Omtzigt is grote onzin. Die formatie loopt stroef omdat Hoekstra weet dat hij met zijn regeringsdeelname zijn eigen geloofwaardigheid grote schade zal toebrengen en waarschijnlijk ook Omtzigt plus vijf zetels zal verliezen. Besluiten om dan maar de oppositie in te gaan, zal weer een nederlaag voor hemzelf zijn. Hoekstra weet heel goed dat wat hij ook kiest, hij hoe dan ook verliest. Hij raakt of Omtzigt kwijt of de macht, en dus kiest hij maar niet. Hij drukt onder het mom van een afkoelperiode op de pauzeknop tijdens een pandemie.”
En de pers speelt Hoekstra in de kaart door te stellen dat de keuze bij Omtzigt ligt, meent Deckwitz. “De pers gaat er daarbij aan voorbij dat Omtzigts stilte geen tactiek maar een gevolg is, ironisch genoeg van de cultuur die hij al jarenlang probeert te bestrijden. Dus lieve pers, maak van een blanke pit als Omtzigt geen zwart schaap. Frame hem niet als een hindernis. De keuze is niet aan hem, die is aan Handrem Hoekstra.”
