Activisten zetten 40 miljard euro aan fossiele subsidies in de schijnwerpers van de Nederlandse verkiezingen
Indignatie redactie
4 min. lezen
Subsidies Uit documenten die deze week door de Nederlandse klimaatminister Rob Jetten zijn gepresenteerd , blijkt dat Nederland aanzienlijk meer belastingvoordelen biedt aan bedrijven die zich bezighouden met de olie-, gas- en kolenindustrie dan eerder werd aangenomen.
Volgens de inschatting van de regering bedragen deze “fossiele subsidies” een jaarlijks bedrag variërend van €39,7 miljard tot €46,4 miljard – een schril contrast met eerdere cijfers.
Nog maar twee weken geleden berekenden drie milieuorganisaties – Somo, Oil Change International en Milieudefensie – de totale subsidies op 37,5 miljard euro.
Een evaluatie uit 2020 door de vorige Nederlandse regering als reactie op een eerder rapport van Somo had fossiele subsidies op slechts 4,5 miljard euro vastgesteld, maar kreeg veel kritiek vanwege het weglaten van belastingvoordelen.
Het deze week gepresenteerde rapport zou een signaal kunnen zijn van een hernieuwd engagement van de Nederlandse regering om de kwestie van de subsidies voor fossiele brandstoffen aan te pakken.
“Fossiele subsidies horen niet thuis in een schoon Nederland, dus daar moet een einde aan komen”, zei Jetten zaterdag op een klimaatdemonstratie georganiseerd door klimaatgroep Extinction Rebellion.
Maar hij waarschuwde ook dat dit ‘niet van de ene op de andere dag kan gebeuren’.
“We moeten de komende periode een duidelijk gefaseerd reductieplan formuleren”, zei hij.
Het debat is al jaren aan de gang en de laatste onthullingen hebben belangrijke vragen doen rijzen over het engagement van de regering om de steunregelingen voor fossiele brandstoffen terug te dringen.
Critici hebben erop gewezen dat Jetten is teruggekomen op eerdere beloften om een uitfaseringsplan te schrijven.
“Het is goed dat de regering nu transparantie biedt, maar ik maak me grote zorgen dat er nog steeds geen uitfaseringsplan is”, zegt Boris Schellekens, een van de auteurs van het Somo-rapport, tegen persbureau NOS .
“De toezegging is gedaan om in 2025 af te bouwen, maar we lopen ver achter. In 2009 heeft de regering al aangegeven dat de subsidies moeten worden stopgezet”, zegt hij.
Er kwam ook weerstand vanuit de academische wereld, van 300 economen en ander universitair personeel die onlangs een brief ondertekenden waarin werd opgeroepen tot een snel einde aan de subsidies voor fossiele brandstoffen.
Eerder deze maand blokkeerden 10.000 burgers de snelweg A12. Klimaatgroep Extinction Rebellion, de protestorganisatoren, heeft beloofd de blokkade voort te zetten totdat de regering stopt met het subsidiëren van fossiele brandstoffen.
De Nederlandse politie heeft op de eerste dag 2.400 activisten aangehouden. Sindsdien zijn nog honderden anderen gearresteerd, hoewel de meesten kort daarna werden vrijgelaten.
Jetten heeft in reactie hierop gezegd dat de regering al is begonnen met inspanningen om de fossiele voordelen geleidelijk af te schaffen.
Volgens de begrotingsnota’s is er in totaal €6,2 miljard aan bezuinigingen geïnitieerd, waaronder een stroomvergoeding voor energie-intensieve industrieën ter waarde van €5 miljard die begin dit jaar werd geannuleerd.
Fossiele subsidies?
De term ‘fossiele subsidies’ omvat een reeks financiële voordelen voor bedrijven, waaronder belastingvoordelen, prijssteun en directe overheidsinvesteringen.
Dit komt overeen met de definitie die wordt gehanteerd door internationale organisaties, zoals het Internationale Monetaire Fonds en de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling.
Uit het regeringsdocument blijkt dat Nederlandse belastingverlagingen en -vrijstellingen in de eerste plaats ten goede komen aan de grote gebruikers van fossiele energie, maar dat niet alle fiscale voordelen gemakkelijk kunnen worden afgeschaft, zegt Jetten, omdat veel ervan zijn vastgelegd en beschermd door internationale verdragen.
Vrijstellingen voor kerosine die door luchtvaartmaatschappijen wordt gebruikt (2,2 miljard euro) en soortgelijke regelingen voor zware brandstoffen die in de zeevaart worden gebruikt (429 miljoen euro) zijn gebaseerd op Europese belastingverdragen.
Een subsidie van 14 miljard euro voor koolwaterstoffen zoals nafta, die worden gebruikt bij de productie van kunststoffen, is ook onderworpen aan EU-regels, waardoor het voor Nederland moeilijk wordt om deze eenzijdig in te trekken, omdat belastinghervormingen in de EU unanieme goedkeuring vereisen van alle leden.
Om de complexiteit van de onderneming nog eens duidelijk te maken, gaf Jetten ook aan dat een vrijstelling voor ‘rode diesel’ die in de binnenvaart wordt gebruikt – gebaseerd op een in 1868 ondertekend verdrag – momenteel wordt onderzocht om te worden ingetrokken.
Verkiezingen
Jetten heeft ontkend dat de blokkade van de snelweg op enigerlei wijze invloed heeft gehad op zijn engagement om fossiele brandstoffen uit te faseren.
Maar de jaren van werk van Somo en andere milieuorganisaties, samen met de recente ‘marathonblokkade’ van de snelweg, hebben onmiskenbaar subsidies voor fossiele brandstoffen in het middelpunt van de Nederlandse verkiezingscampagne geplaatst, waardoor klimaatsceptici en voorstanders van een ambitieuzer klimaatbeleid gedwongen zijn een standpunt innemen.
Pieter Omtzigt, al jarenlang lid van het Nederlandse centrumrechtse Christen-Democratisch Appèl (CDA) en die onlangs een nieuwe partij heeft opgericht, zei dat “het nutteloos is om de subsidies af te schaffen” omdat bedrijven simpelweg zouden vertrekken.
Ondertussen heeft Frans Timmermans, voormalig hoofd van de Green Deal van de EU, die wordt beschouwd als een koploper voor de post van premier, de campagnevoerders publiekelijk gesteund door te zeggen dat “het Europese klimaatbeleid alleen mogelijk werd gemaakt dankzij demonstranten.”
