Rutte ‘op ramkoers’, val van kabinet nabij

Mark Rutte dreigt het kabinet te laten vallen als de andere coalitiepartijen niet akkoord gaan met de xenofobe asielwet die moet verhinderen dat er voor de VVD te veel kinderen uit oorlogsgebieden in Nederland komen. Ook de nareisregeling voor partners en kinderen van asielzoekers die er al zijn moet op de schop. Voor D66 en de ChristenUnie zijn die eisen onbespreekbaar.

Donderdagavond komt het kabinet opnieuw bijeen in een crisisberaad, hoewel premier Rutte naar de parlementaire pers toe bezweert dat er van crisis geen sprake is. De andere partijen bestrijden dat en zeggen dat Rutte, die met zijn VVD de hete adem van extreemrechts in zijn nek voelt, op “ramkoers” is.

De NOS meldt:

Die maatregel, waarmee het aantal nareizigers moet worden beperkt, is een splijtzwam. Wat de VVD betreft komt er een onderscheid tussen vluchtelingen die persoonlijk worden bedreigd en mensen die op de vlucht zijn voor een oorlog. Voor familie van vluchtelingen uit de laatste categorie moet het moeilijker worden om ook naar Nederland te komen.

Volgens bronnen rond de coalitie was het Rutte zelf die een paar dagen geleden die eisen op tafel gooide, “terwijl hij wist dat die onbespreekbaar is voor ChristenUnie en D66”. Een van de betrokkenen verdenkt de premier ervan “een manier te zoeken om het kabinet te laten vallen”.

NRC schrijft daarover:

De CDA’ers aan tafel hadden zich volgens ingewijden de afgelopen weken ingezet om de maatregelen streng te maken, maar ze zitten niet te wachten op de val van het kabinet. En voor iedereen was duidelijk dat D66 en de ChristenUnie deze beperking niet zouden kunnen uitleggen aan hun kiezers.

Wat de bewindslieden nooit eerder hadden meegemaakt: Rutte zei toen dat hij het voorstel vrijdag in de ministerraad op tafel zou leggen. Dan moest er maar over worden gestemd. Het leidde tot verbijstering bij de anderen: was dít de manier van de VVD om D66 en de ChristenUnie uit het kabinet te zetten? En voor welke keuze stelde hij het CDA dan? De VVD heeft nu zeven ministers, D66 en ChristenUnie samen negen, het CDA vier.

Donderdag komen de vier coalitiepartijen eerst afzonderlijk bijeen, rond 21.00 uur gaat het kabinetsberaad verder.

De Volkskrant ziet de bui al hangen wat betreft de nieuwe asieleisen van de VVD:

Zulke maatregelen vergen echter tijdrovende wetswijzigingen en stuiten onverminderd op bezwaren van de coalitiepartners D66 en ChristenUnie, die niet nog een keer willen worden teruggefloten door de rechter zoals vorig jaar gebeurde bij de vorige poging om de gezinshereniging in te dammen. Zij willen best meedenken, klinkt vanuit die partijen, maar niet als dat betekent dat het recht van oorlogsvluchtelingen op asiel drastisch wordt beperkt.

Zolang de partijen lijnrecht tegenover elkaar staan, is de val van het kabinet zeer nabij.

Als de VVD inderdaad de stekker uit het kabinet trekt, is BBB-leider Caroline van der Plas meer dan bereid om met die partij te onderhandelen over een nieuw kabinet. Daar is wel een harde voorwaarde aan verbonden: Van der Plas weigert stellig deel te nemen aan een coalitie waarvan VVD-leider Mark Rutte opnieuw de premier is. Dat meldt ANP. Rutte lijkt aan te sturen op nieuwe verkiezingen, in de hoop op meer politiek draagvlak voor een strenger asielbeleid. Het is nog maar de vraag of hij in staat is een nieuwe coalitie te vormen.

In de peilingen gaan beide partijen gelijk op. In de Peilingwijzer, het gewogen gemiddelde van verschillende peilingen, staan beide partijen nu nog op 23 tot 29 zetels. De verwachting is dat bij nieuwe verkiezingen de boerenpartij wat zal groeien en de VVD min of meer gelijk blijft. Daarmee lijken BBB en VVD tot elkaar veroordeeld als het tot een meerderheidskabinet moet komen.

Rutte ziet zijn lijst van mogelijke coalitiepartners namelijk steeds kleiner worden. De PVV (12 tot 16 gepeilde zetels) sloot samenwerking met de VVD onder Rutte ook al uit. Bovendien zullen de ChristenUnie en D66 niet vooraan in de rij staan, mocht het kabinet vallen over asielmaatregelen. Het CDA, waarmee de VVD graag samenwerkt, kampt met interne strubbelingen en koerst af op een electorale nederlaag.

De PvdA en GroenLinks, die verder willen samenwerken, komen gezamenlijk uit op 22 tot 26 gepeilde zetels. Maar beide partijen steunden moties van wantrouwen die direct aan Rutte geadresseerd waren. Bovendien hoeft Rutte ook bij GroenLinks niet op steun voor strenge asielplannen te rekenen. GroenLinks-leider Jesse Klaver weigerde om die reden verder te onderhandelen voor een kabinet-Rutte III.

Rutte is bijna 13 jaar premier en daarmee de langstzittende minister-president die Nederland heeft gehad. Na eventuele nieuwe verkiezingen hoeft Rutte van Van der Plas Den Haag overigens niet te verlaten. Ze ziet in hem wel een opvolger van de onlangs opgestapte Dennis Wiersma (eveneens VVD) als minister van Onderwijs.