Historische gebeurtenissen komen sporadisch voor in de politiek. En ‘historisch’ is een groot woord waarmee vaak luchthartig en nonchalant wordt omgesprongen. Maar deze week staat er zowaar één op de agenda. Het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden stemt over de aanklacht tegen president Donald Trump wegens ambtsmisbruik en tegenwerking van het onderzoek in de zogeheten Oekraïne-affaire.
Het is de derde keer in de geschiedenis dat een president zich voor ernstige vergrijpen tijdens zijn periode in het Witte Huis moet verantwoorden. Maar ‘historisch’ betekent niet automatisch spannend. De uitslag staat al vast. De Democraten die Trump willen afzetten, hebben in het Huis de meerderheid. Zijn eigen partijgenoten, de Republikeinen, zullen als één man tegen stemmen maar de procedure niet kunnen tegenhouden.
Daarna, vermoedelijk begin januari, is het de beurt aan de Senaat. Daar vindt het eigenlijke afzettingsproces, the impeachment, plaats. En ook daar staat de uitslag zo goed als zeker vast. In de Senaat zijn de verhoudingen omgekeerd. Daar hebben de Republikeinen de meerderheid. Zij zullen zo goed als zeker en bloc de impeachment verwerpen.
Het verdere verloop is waarschijnlijk net zo voorspelbaar. Trump zal triomfantelijk vaststellen dat hij onschuldig is. Het slachtoffer van een ‘heksenjacht’ door de Democraten en de ‘deep state’, het bureaucratische establishment, die het van meet af aan op hem gemunt zouden hebben. Zijn twitteraccount zal ongetwijfeld roodgloeiend lopen. Dat hebben we dit jaar eerder gezien. Bij het onderzoek tegen de Russische inmenging in de presidentsverkiezingen van 2016. Toen ontsnapte hij ook de dans.
Niettemin, de aanklacht liegt er niet om. Het is bewezen dat Trump zijn Oekraïense collega Volodymyr Zelenksi om eigen politiek gewin onder druk heeft gezet. De Oekraïense president moest belastend materiaal tegen een mogelijke tegenstander bij de presidentsverkiezingen van volgend jaar, Joe Biden, opdiepen. Pas dan zou Trump een kleine 400 miljoen dollar die al was toegezegd aan militaire steun vrijgeven.
Nu is Biden inderdaad niet brandschoon. Hij zou zijn zoon, type 12 banen, 13 ongelukken, dankzij zijn netwerk geholpen hebben aan een lucratieve baan bij een Oekraïense onderneming. Dat heet in de VS soft nepotisme. Alleen, uit de mond van een man die zijn presidentschap vaak ongegeneerd inzet voor de eigen zakelijke belangen en die van zijn familie, klinkt dat allemaal weinig geloofwaardig.
Tegen punt twee van de aanklacht, obstructie van het onderzoek, valt eveneens weinig in te brengen. Het Witte Huis weigerde documenten voor het onderzoek vrij te geven en verbood (ex)-medewerkers te getuigen. Dat zal allemaal in de Senaat opnieuw aan de orde komen en dit keer stuk lopen op de Republikeinse muur.
De Republikeinse leider in de Senaat Mitch McConnell heeft al aangekondigd dat hij zijn strategie zal afstemmen met het Witte Huis. Hij neemt niet eens de moeite om zelfs maar de schijn van een eerlijk proces op te houden. Daarmee dreigt de impeachment te worden wat menigeen al op voorhand vreesde: een farce.
McConnell stuurt aan op een zo kort mogelijk proces met zo weinig mogelijk invloed op de campagne voor de presidentsverkiezingen die in februari op gang komt. Schokkende onthullingen worden niet verwacht, – en wat is trouwens nog schokkend in het tijdperk-Trump -, maar McConnell wil geen risico nemen.
De schijnwerper moet voor hem zo snel mogelijk weer op de Democraten. Anders dan de Republikeinen die uiteraard weer met Trump aantreden, moeten de Democraten hun kandidaat nog kiezen. En dat gaat gepaard met heftige debatten over de koers, het programma, de kandidaat (man, vrouw, centrum, links of zeer links) en de gebruikelijke Democratische gekrakeel en verdeeldheid. De aandacht van de kiezer moet zoveel mogelijk in die richting worden gestuurd. Afleiding door een eventueel spektakel rond Trump is niet gewenst.
De Democraten die het drama op de Bühne hebben gebracht lijken er niet echt van te profiteren. De kans dat de Trump-diehards opeens het licht zien en zich van de president afkeren, was sowieso al te verwaarlozen. Voor hetzelfde geld zullen ze nog fanatieker achter hem aanrennen. En de eigen aanhang hoeft niet nog eens te worden overtuigd van ‘s mans ongeschiktheid en weinig appetijtelijke karakter. De impeachment was nodig als signaal. Een niet mis te verstaan teken dat ook een president als Trump niet boven de wet staat. Of dat kans van slagen heeft is nog de vraag, maar als verkiezingsstrategie is het een mislukking.
Ps: de twee eerdere presidenten tegen wie een impeachment liep, Andrew Johnson (in 1867) en Bill Clinton (1998) werden vrijgesproken. Net als hoogstwaarschijnlijk nu Donald Trump. Richard Nixon trad in 1974 af voor hij vervolgd zou worden.