Indignatie redactie 
Het Coronadebat is behoorlijk aan het ontsporen, nietwaar? Dat is ook logisch. Je hebt de volgers, de mensen die menen dat het allemaal vervelend is maar voor de volksgezondheid moet je een offer willen brengen. De sceptici willen daar niet aan, want ze zien dat Corona wordt gebruikt om dingen door te voeren die niets met volksgezondheid te maken hebben. Zo klagen artsen en verplegers op de longafdeling al jaren steen en been over de bezuinigingen en Corona was geen reden om te stoppen.
Nu komt er een QR code, omdat accountantskantoor KPMG dat heeft voorgesteld. Logisch, je hebt een probleem met je gezondheid en dan vraag je het je accountant. Als je auto kapot gaat vraag je het Chinees-Indisch wokrestaurant om advies. Stort je huis is, dan bel je de erotische massagesalon, etc etc. Interessant genoeg heeft niemand er vanwege Corona ooit aan gedacht om meer IC-bedden in te richten. De IC-capactiteit is het argument waarmee we steeds om de oren worden geslagen, je ‘doet het voor de zorghelden’. Maar de bezuinigingen op de zorg gaan door en er zijn nu minder IC-plekken dan een jaar geleden. NIemand vindt dat vreemd, bezuinigen op de IC tijdens een pandemie valt nu eenmaal onder de ‘vervelende maar noodzakelijke’ maatregelen die nodig zijn om …. de IC te ontlasten? Dat maakt het voor de sceptici moeilijk om te geloven dat dat de reden was. De vereniging van de BOA’s heeft ook al om tientallen miljoenen extra gevraagd, zodat duizenden controleurs het controleren van mensen bij de ingang van de snackbar kunnen controleren (ja, het controleren controleren). Er is NIEMAND die denkt: kan dat geld niet naar de verplegers en de IC-capaciteit? Als dat niet gebeurt, is het voor de sceptici niet in te zien waarom meer BOA’s en boetes dan beter is voor de volksgezondheid dan meer verplegers.
Sceptici hebben het gevoel dat Corona voor iets heel anders wordt gebruikt. De voorstanders van de maatregelen noemen dan in een discussie dat ze zich zorgen maken om de gezondheid van hun familie en dan is het schisma daar. Wie denkt het om iets anders te doen is dan de verpleger, waarop we blijven bezuinigen, is dan het wappie en dat verpest tegenwoordig vriendschappen en familiebanden.
Het vervelende aan de QR code, is dat er alle reden is om aan te nemen dat het plan er al voor Corona was. Of beter gezegd, dat kun je vrij simpel bewijzen. De EU wil een ‘European Union Data Space’, onderdeel van het Europese ‘Digital Decade’. Daarin moet data, zoals electronische patientendossiers, makkelijker van het ene naar het andere land kunnen bewegen. Bij het lezen van zo’n plan staat er eerst iets dat redelijk is. Een electronisch patiëntendossier is handig, omdat je na een ongeluk misschien niet in staat bent om de dokter te vertellen welke medicijnen je krijgt. En als je in Frankrijk op weg naar de camping tegen een boom botst, dan is het handig als het Franse ziekenhuis ook snel de relevante gegevens uit Nederland kan krijgen. Tot hier is er niets aan de hand. Dan blijkt ineens dat data ook verkocht moeten kunnen worden, voor onderzoek. Nog voor de lockdown, in februari 2020, sprak de ‘president’, zo noemt ze zichzelf, van de Europese commissie de volgende woorden:
‘Artificial Intelligence is about big data, data, data and again data. And we all know that the more data we have, the smarter our algorithms. This is a very simple equation. And therefore, it is so important to have access to data that are out there. This is why we want to give our businesses, but also our researchers, and the public services better access to data. We all know that we are generating, by the day, data and data again. Today, for example, the global amount of data that is produced, when you look five years ahead from now, this amount of data will be only produced by Europe. So we have a huge amount of data that is collected – often just by accident – and we want to give better access to Europeans to these data that are out there.
Europe has a good advantage in the quality of data we have, because we have a broad economic diversity with our small and medium enterprises – what we call ‘Mittelstand’ –, with our industry, it is a very diverse and rich landscape. And therefore, the data that are collected in Europe on a daily basis are very diverse and rich, too: Industry data, commercial data, data from factories, machines, cars, weather stations, you just name it. It is a fact that the majority of data we collect today are never ever used even once. And this is not at all sustainable. In these data we collect – that are out there – lies an enormous amount of precious ideas, potential innovation, untapped potential we have to unleash.
And therefore, we follow the principle that you have to offer, in Europe we have to offer, data spaces where you can not only store your data, but also share with others. And therefore, we want to create European data spaces where businesses, governments and researchers can not only store their data, but also have access to other data they need for their innovation.
Research is a classical thing: Of course you need to store your data, but it is of utmost importance and interest for researchers to access the data of other researchers to go into new fields and to push forward innovation. To create these European Union data spaces and cloud infrastructure, we want to trigger investments of EUR 4 to 6 billion. The value of the data economy is enormous. In the European Union, it is EUR 300 billion right away, this is 2.4% of the Gross Domestic Product – this is today. In five years, it will be estimated three times as much. So you see the speed at which this is growing. And this also means creating jobs. Today, we have 5.7 million jobs, in five years, these will – estimated – be about 11 million jobs. Therefore, our focus in the data strategy and in the White Book for AI is also strongly on skills, because we need those skills to fill the jobs I was just talking about.’
Sterker nog, in 2019 al besloot de commissie om aan een ‘digitale patiënt’ te werken. Dan is er een digitaal profiel van elke EU-inwoner. Daarin zitten zijn persoonlijke gegevens, de medische geschiedenis, gegevens van testen in laboratoria en van tien miljoen mensen ook gegevens van de genen. Dat verbetert de zorg aan die mensen en je kunt er onderzoek naar verrichten. Dat onderzoek zorgt voor economische groei, je moet de gezondheidsgegevens aan bedrijven kunnen verkopen. Om dat mogelijk te maken moeten alle Europese elektronische patiëntendossiers met elkaar kunnen communiceren. Dat is dus de glijdende schaal. Eerst moeten mijn SOA’s, die op papier staan, in de computer worden gezet. Dat snap ik. Alleen is het niet de bedoeling dat die data verkocht kunnen worden. Dit gaat veel te ver. Mijn SOA’s zijn geen ‘big data’ maar dat maakt de EU er ongevraagd van. Nota bene: op een feestje ben je al een complotdenker als je dit soort termen aanhaalt. Ik vind zelf dat de blinde gelovigen van Hugo juist lui zijn. Dit staat open en bloot op de website van de Europese commissie, een betrouwbare bron dus in deze. Het is niet zo dat de sceptici op rare fora hun materiaal verzamelen (dat zal ook kunnen) maar dat is een officiëel document, waar je best kritiek op mag hebben: al was het maar vanwege de risico’s van zo’n digitaal profiel.
Het vervelende hieraan, is dat de EU een gemankeerde democratie is. Er is een ongekozen ‘president’ en het ‘parlement’ in Brussel heeft geen macht. Artikel 225 van het TFEU maakt het voor een lid van het Europees parlement onmogelijk om macht uit te oefenen: lief iets vragen kan, maar daar blijft het bij. Een nationaal parlement kan een falende minister wegsturen, in Brussel bestaat die mogelijkheid niet. De risico’s van het bouwen van een digitale kopie van jezelf, inclusief genetische data, zijn evident. Er gaat geen dag voorbij of je leest iets over een datalek. Moet je je voorstellen dat dat hier gebeurt, dan heeft een crimineel letterlijk alles van je. Sterker nog, omdat alle elektronische patiëntendossiers in de EU straks aan elkaar gekoppeld zijn, is het voor cybercriminelen veel makkelijker om iedereen te bestelen en af te persen. Als je het systeem van Malta weet te hacken, heb je alle medische gegevens van een half miljoen Maltezers. Nu worden de Europese systemen op elkaar aangesloten en heb je via een hack op Malta ineens toegang tot de gegevens van tevens een half miljard andere Europeanen. Dat zal een magneet van criminaliteit worden. Dat is dan ook het nadeel van een autocratie, wat de EU is, ten opzichte van een democratie. Er gebeurt van alles wat niemand wil. Iedereen snapt wel waarom je ICT in de zorg gebruikt, maar in geen verkiezingsprogramma in Nederland staat dat er aan een ‘digitale patiënt’ moet worden gebouwd. Een autocratie hoeft zich dan ook niks van de burger aan te trekken en maakt zijn eigen keuzes. En daarin zit het gevaar, want als dit fout gaat, dan kun je het op geen enkele manier stoppen. Er bestaat in Brussel geen democratische handrem. We moeten erop vertrouwen dat de ongekozenen geen fouten maken en gezien eerdere faalprojecten op het gebied van ICT ben ik er niet gerust op. Voor nu is het beste wat u kunt doen, uw dokter vragen uw elektronisch patiëntendossier te vernietigen.
Een en ander valt onder het kopje van ‘Digital Europe’. Dat is een ambitieus plan om de EU ‘digitaal’ te maken. Dat klinkt leuk en hip maar er gebeuren vooral dingen waar enorme risico’s aan kleven, zoals het ongevraagd koppelen en doorverkopen van uw medische gegevens. Het is een berg documenten, ik maak ze nu voor u inzichtelijk. Maar de scepsis over de QR code snap ik wel. Als de maatregel uit het niets komt, dan zouden we het kunnen zien als een idee dat wellicht op korte termijn soelaas biedt. Alleen was het principe van ‘e-health’ op Europese schaal al een paar jaar geleden aangekondigd. In dat geval is het medicijn ouder dan de kwaal en mogen we ons serieus afvragen of het ooit iets uithaalt. Zouden dixie’s op terrassen echter beter werken dan stoppen met bezuinigen op de longafdeling? Waarschijnlijk niet, als je het de verplegers op die afdeling en de longartsen vraagt. Maar KPMG ziet wel brood in de appjes en omdat het om een zorgprobleem gaat, weegt het woord van de boekhouder zwaarder dan dat van de zorgprofessional – en dan vinden ze mij gek. In ieder geval, daar komt het gevoel van wantrouwen bij de tegenstanders vandaan, het gaat volgens hen helemaal niet om gezondheid. En inderdaad, het plan van de ‘digitale patiënt’ is ouder dan de pandemie zelf. Dus, beste gelovigen, voordat u een vriend of familielid afserveert omdat hij niet heilig in Hugo gelooft, lees deze plannen van de Europese commissie van voor Corona eerst eens door.
