De speciale gezant van de VN voor extreme armoede waarschuwt dat er nog 180 miljoen mensen in armoede zullen belanden als gevolg van de coronamaatregelen
Vergelijkbaar met hoe Covid-19 wereldwijd heel anders heeft toegeslagen, zullen de economische gevolgen in de landen aanzienlijk verschillen wat betreft wie tot de winnaars zal behoren en wie tot de verliezers zal behoren ( bijna 40 miljoen werklozen, maar miljardairs winnen ). De kloof tussen rijke en arme landen zal ook groter worden. De rijke staten kunnen proberen hun economieën – en sommige industrieën – te redden met miljarden en triljoenen, terwijl de armoede zich snel zal verspreiden in arme landen, die meestal al overmatige schulden hebben ( Covid en de exploderende schulden van ontwikkelingslanden ).
In een crisis, zo niet iedereen, dan kijken de meesten naar zichzelf en wordt de concurrentie nog genadelozer. Dit is met name cruciaal in de strijd tegen de coronapandemie, wanneer het eigenlijk gaat om het redden van mensenlevens – maar er wordt alleen aan je eigen mensen of je eigen sociale klassen gedacht. Dit blijkt ook uit de protesten van lateraal denken, die op de een of andere manier voor “vrijheid en vrede” zijn, maar waarin de sociale dimensie praktisch geen rol speelt voor de vredes- en vrijheidsstrijders en maskerafwijzers.
Aan de andere kant is er mobilisatie tegen een eigendomsheffing voor de rijken: “Een onroerendgoedheffing is niets meer dan een gedwongen hypotheek op het onroerend goed van burgers (om de staatsschuld te financieren).” Dit voorkomen lijkt vooral belangrijk voor de leidende laterale denkers (en vastgoedeigenaren), die hier niet out of the box denken, maar hun eigendom willen beschermen . Dit kan ook een beslissende kijk geven op de motivatie van degenen die zichzelf als “weldoeners” beschouwen.
De armoede zal toenemen
Afgelopen vrijdag, de Belgische wet professor Olivier De Schutter, momenteel de speciale gezant van de VN over extreme armoede en mensenrechten , schreef in het rapport Terugkijkend om vooruit te kijken: Een op rechten gebaseerde benadering van de sociale bescherming in de post-COVID-19 economisch herstel aan de De VN-Mensenrechtenraad waarschuwde dat de staten mogelijk veel reddingsoperaties hebben voor sociale bescherming, zoals werkloosheidsuitkeringen en uitkeringen voor werktijdverkorting – maar wat is 80 procent van het minimumloon? -, donaties van geld enz. hebben opgezet, maar dat de meeste van hen onvoldoende zijn.
De ergste gevolgen moeten nog komen, het is de ergste crisis sinds de Grote Depressie in 1929, die komt op een moment dat de gevolgen van de financiële crisis nog niet zijn overwonnen – met de bezuinigingsmaatregelen, de ondergefinancierde gezondheidszorgstelsels, de daling van het aandeel van het arbeidsinkomen Rijkdom, de grote ongelijkheid die hand in hand gaat met dalende vennootschapsbelasting. Eenmalige transfers, zoals die van Trump in de VS, veranderen niets aan armoede. De reserves zouden nu opraken. De meeste staten hebben echter op zijn best individuele beschermingsmaatregelen genomen; belastingverlagingen zouden de armen niet helpen.
De geplaatste sociale vangnetten zitten vol gaten. Deze huidige maatregelen zijn meestal van korte duur, de financiering is onvoldoende en veel mensen zullen onvermijdelijk falen tussen de kieren door.
Olivier De Schutter
Vooral mensen in de informele economie en met onzekere inkomens worden niet geholpen. Dat zijn 1,6 en 0,4 miljard mensen, die samen 61 procent uitmaken van de wereldwijde beroepsbevolking. Er wordt geen rekening gehouden met menselijke groepen zoals migranten of inheemse volkeren, en de hulp houdt ook geen rekening met het geslacht, dat wil zeggen dat vrouwen bovengemiddeld arm zijn. Veel maatregelen moeten online worden aangevraagd, veel uitsluit. De gevolgen van de pandemie zouden wereldwijd nog eens 176 miljoen mensen in armoede kunnen storten, uitgaande van een armoedegrens van 3,2 dollar per dag. Dat zou het armoedecijfer met 2,3 procent doen stijgen.
Volgens de Wereldbank hebben 113 landen 589 miljard dollar uitgetrokken voor sociale bescherming. Dat is slechts 0,4 procent van het mondiale bbp. 3,4 miljard mensen leven van minder dan 5,5 dollar per dag. Degenen die minder dan $ 1,9 per dag verdienen, worden als arm beschouwd. In 2015 leefde volgens de Wereldbank 10 procent van de wereldbevolking, oftewel meer dan 730 miljoen mensen, van minder dan 1,9 dollar per dag.
De sociale maatregelen moeten het recht op sociale bescherming eerbiedigen. Net als hoe belastingen worden gepland afhankelijk van de impact op het klimaat, moeten maatregelen voor sociale bescherming gebaseerd zijn op mensenrechten en sociale solidariteit. Men zou deze moeten zien als mooie dromen, waarvan de uitvoering niet wordt ondersteund door enige politieke krachten.
Er zijn geen hand-outs nodig, maar systematische inspanningen om armoede en ongelijkheid te verminderen, die nergens te zien zijn in tijden van MAGA. Het is nauwelijks voorstelbaar of de pandemie tot heroverweging zal leiden. Volgens het World Inequality Report van 2018 kwam tussen 1980 en 2016 27 procent van de inkomensstijging ten goede aan slechts één procent van de wereldbevolking.