Indignatie redactie 
Een nieuwe generatie influencers schudt de scene wereldwijd wakker. Het punt is dat het niet echt bestaat. Ze worden op de computer gemaakt, hebben tienduizenden volgers en vervagen de grens tussen fictie en realiteit.
influencers Een swingende vrouw, van achteren gefotografeerd, palmbomen, een droomstrand, turquoise zee. Het beeld ziet er bekend uit. Maar noch de vrouw, noch de schommel, noch de palmboom, noch het droomstrand bestaat. De foto is genomen in een datacenter, in minder dan een minuut gegenereerd, niet eens nabewerkt – en toch ziet hij er nog steeds verbazingwekkend echt uit.
Met de steeds betere kwaliteit en steeds makkelijkere beschikbaarheid van gegenereerde beelden ontstaat er een fenomeen: influencers die niet eens bestaan . Ze hebben profielen op Instagram, Twitter/X en TikTok en duizenden volgers. Ook op Twitch en YouTube zijn er steeds meer zogenaamde VTubers die virtuele karakters gebruiken voor hun kanalen. Terwijl de reclame-industrie enthousiast is over nieuwe mogelijkheden om inkomsten te genereren, rijzen er ethische vragen.
Geanimeerde karakters als reclamemedia en sterren zijn niet geheel nieuw. De computergegenereerde presentator Max Headroom bestond al in 1985 en de band “Gorillaz” werd opgericht in 1998. Het bestaat uit stripfiguren en heeft de afgelopen 25 jaar miljoenen platen verkocht. Maar deze vroege vormen van virtuele influencers waren met de hand en op de computer gegenereerde avatars en waren duidelijk als zodanig herkenbaar.
Tegenwoordig hebben de merkambassadeurs niet langer het uiterlijk van een “Robert T-Online” , die uitvoerig voor het groene scherm werd geproduceerd als pseudo-futuristische merkambassadeur. Ze passen perfect in de esthetiek van de sociale mediawereld, omdat de trainingsgegevens van de beeldgeneratoren vol staan met wat we kennen van Instagram. Een stijl die wij door zijn uniformiteit zeer goed kennen .
Slechts een muisklik verwijderd
Tegenwoordig heb je alleen een beetje creativiteit en de juiste opdracht ( prompt ) nodig in een fotogeneratieservice. Plus een beetje technische kennis over hoe je steeds weer dezelfde influencer kunt genereren en misschien een beetje fotoshop voor professionele nabewerking. De meest stereotiepe schoonheid en het perfecte leven op de meest magische plekken ter wereld zijn klaar. Zelfs als dat allemaal niet bestaat.
Terwijl influencers in 2019 de schoonheid van magische plekken in een verwisselbare massacultuur hebben geënsceneerd , is er nu geen behoefte meer aan een echte influencer of een zogenaamd magische plek als Tulum, dat zijn toerisme heeft afgestemd op Instagrambaarheid . Instagrambaarheid wordt nu op de computer gecreëerd.
De opkomst van fakes werd een paar jaar geleden al aangekondigd met steeds betere filters en beeldbewerking die de foto’s kunstmatig verbeterden, toen influencers bijvoorbeeld de lucht in hun foto’s nog spannender maakten met ‘Sky Control ’ . Maar nu gaat het niet langer om het nabootsen van nog een paar mooie wolken in de lucht, omdat de lucht op de achtergrond gemakkelijk kan worden gegenereerd – net als de persoon op de voorgrond. Niets hoeft echt te zijn om er nog echt uit te zien.
Wereldwijd fenomeen
Het fenomeen van nieuwe virtuele influencers begon in Azië en de VS en heeft inmiddels wereldwijd voet aan de grond gekregen. De reclame-industrie ziet een trend en verwacht dat de markt jaarlijks groeipercentages met dubbele cijfers zal realiseren. Nadja Enke, die onderzoek doet naar influencers aan de Universiteit van Leipzig , ziet de betekenis iets nuchterder. Het onderwerp duikt keer op keer op en is nog niet goed onderzocht.
Toch is het duidelijk: “Het is geen massaverschijnsel en zal ook in de toekomst complementair blijven aan echte influencers.” De kracht van virtuele influencers is de technische innovatie en wat er momenteel bijzonder is aan een virtueel mens. “Het fenomeen wordt gevoed door de trend op het gebied van kunstmatige intelligentie die we meemaken”, vervolgt Enke.
Een van de virtuele influencers is de Indiase fictieve persoon “Kyra” . Het account heeft sinds de lancering vorig jaar meer dan 250.000 volgers op Instagram verzameld. Hij legt altijd de nadruk op echte evenementen: op nationale feestdagen verschijnt de influencer met een nationale vlag en op het WK in het shirt van Lionel Messi.
Het account, dat wordt beheerd door FutrStudios , laat zien dat virtuele influencers daadwerkelijk advertentie-inkomsten kunnen genereren: op Kyra’s account staan advertenties voor onder meer rolkoffers, een smartwatch en een mobiele telefoon.
‘Shudu’ stelt zichzelf daarentegen voor als het ‘Eerste Digitale Supermodel’ , wiens Instagram-account gegenereerde hoogglanzende modelafbeeldingen met Grace Jones-indrukken toont. Meer dan 240.000 mensen zijn geïnteresseerd in de inhoud gemaakt door het virtuele modellenbureau “The Digitals” . Op hun website zijn ook ‘shoots’ te zien van bekende merken als BMW, evenals een aantal andere minder bekende, maar ook door mannen gelezen virtuele modellen .
Eén van de bekende virtuele influencers is ‘ima from Tokyo’. Bijna 400.000 accounts volgen de kunstmatig gegenereerde vrouw met het roze bobkapsel op Instagram . Het personage maakt reclame voor mode, zet zich zogenaamd in voor klimaatbescherming en schrijft dat ze zojuist nieuwe planten voor haar appartement heeft gekocht. De door de computer gegenereerde afbeeldingen zijn voorzien van tekst die op elk normaal influencer-account zou kunnen verschijnen. De schijn van het echte leven is bewust gecreëerd.
Bij imma staat duidelijk in het profiel vermeld dat het een virtueel personage is. Maar de fictieve teksten en de individuele beelden – ook die met echte mensen – doen de grenzen tussen realiteit en fictie vervagen. De makers van Aww Inc. vertelden de dpa dat echte influencers er vaak van worden beschuldigd een nepleven op internet te leiden: “Alles wat we online en in de media zien, is een verhaal. En het is ieders eigen beslissing of hij het gelooft of niet.”
Misschien is het juist deze uitwisselbaarheid en kunstmatigheid van de geënsceneerde beelden en taal die de grens tussen echte en nep-influencers vervaagt. Wanneer de superster onder de virtuele mensen, Lil Miquela , met haar 2,7 miljoen volgers enthousiast is over haar reis naar Barcelona , is het moeilijk te onderscheiden van echte Barcelona-bezoekers die het op Instagram organiseren.
Lil Miquela, opgericht in 2016, heeft al geadverteerd voor Calvin Klein, Prada en Mini. Volgens schattingen zou het cijfer een jaarlijks reclamepotentieel hebben van wel tien miljoen euro .
De grote kunst achter zulke professioneel gemaakte kunstmatige influencers zijn niet alleen betekenisvolle afbeeldingen en video’s, maar vooral authentiek ogende communicatie. De mensen en bedrijven achter de fictieve personages beheersen de taal, gebaren en culturele technieken van Instagram en andere platforms perfect.
Want alleen de schijn van een echt leven, echte houdingen en echte activiteiten in de kunstmatige beelden leidt werkelijk tot een geloofwaardigheid en rolvorming die verder gaat dan de pure picturale lichamelijkheid. En alleen dan zijn er mogelijk grotere reclamewinsten mogelijk of kunnen de verkeerde mensen als merkambassadeurs worden ingezet.
Toch zijn er grote verschillen tussen echte en virtuele influencers, zegt communicatiewetenschapper Enke. Dit ligt in de sociale relaties en peer-effecten van echte mensen. “Terwijl de inhoud van echte influencers afhankelijk is van authentieke ervaringen, hebben we bij de virtuele te maken met fictie. Er is geen echt dagelijks leven, geen echte ervaring met producten – en dat leidt tot een ander ontvangsteffect van deze influencers op hun kijkers”, vervolgt Enke.
Porno als markt
In tegenstelling tot de uitvoerig geproduceerde virtuele influencers is er een ander type dat vooral vertrouwt op stereotiepe lichamelijkheid en erotiek om de aandacht te trekken. Het motto ‘Veel huid helpt veel’ geldt blijkbaar nog steeds in de Instagram-aandachtseconomie.
Dit is waar de makers van bijvoorbeeld ‘Milla Sofia’ zich op richten . Het fictieve personage heeft tienduizenden volgers op Twitter , Instagram en TikTok , en het account is duidelijk gericht op stereotiepe idealen van schoonheid en sexyheid. Een ander account uit dit genre is Natalia Novak . Op Twitter/X retweet de virtuele influencer een heel netwerk van andere virtuele en geseksualiseerde modellen.
Het bedrijfsmodel zou hier het Patreon-account kunnen zijn, waarop ‘Natalia’ en de andere modellen beloven tegen betaling hun laatste kleren weg te doen. Dat Natalia Novak geen echte persoon is, lijkt de commentatoren op Twitter niet te deren: ze overladen het virtuele model met complimenten, suggesties en date-pogingen, waarop ook “Natalia” gedeeltelijk reageert. Wat de illusie of het spel perfect maakt.
Natalia Novak wordt ‘beheerd’ door een persoon die zichzelf Pierre noemt, zoals hij zijn werk noemt in een interview met het online magazine ‘Futurism’ . Pierre is het er niet mee eens dat het alleen maar gaat om het gebruik van zijn foto’s om mannen hun geld afhandig te maken. “Ik denk dat mensen die zoiets doen meestal een persoonlijke expressie of artistieke waarde hebben, omdat het veel investeringen en werk vergt”, vertelt Pierre aan Futurism. Hij wijst er ook op dat er mensen zijn die de virtuele influencers zouden gebruiken voor rollenspellen.
Kunstmatige intelligentie en porno
Ook al wordt klassieke influencer marketing misschien niet zoveel beïnvloed door virtuele mensen, we zullen in de toekomst te maken krijgen met meer automatisch gegenereerde mensen online . Sites zoals PornPen hebben een eindeloze stroom automatisch gegenereerde afbeeldingen voor volwassenen. Het blijkt dat de trend van virtuele mensen op het gebied van porno en erotica een sterke impact heeft – nog afgezien van illegale deepfakes, waarbij echte mensen zonder toestemming in andere porno worden verwerkt .
Momenteel variëren de beoordelingen over de toekomst van online erotiek van “kunstmatige intelligentie is de dood van porno” tot zorgen over ontheemding en lagere lonen tot de mening dat consumenten – net als bij klassieke influencers – naar bijvoorbeeld een echt persoon kijken. ondersteuning OnlyFans .
Naast volledig virtuele mensen zijn er ook echte contentmakers voor volwassenen die kunstmatige intelligentie en deepfakes in hun werk gebruiken. Zoals Adriana Chechik bijvoorbeeld, die na een ernstige blessure haar carrière voortzette met behulp van gegenereerde beelden .
Een van de drijvende krachten achter het fenomeen AI-influencers en de scene zijn technologiegeoriënteerde mannen die ‘onmogelijk mooie vrouwen’ creëren, zegt het futurisme . En dan valt de diversiteit al snel buiten de boot . In feite zijn er slechts een paar door mannen gelezen karakters , niet-binaire of transgenders onder de fotorealistische influencers . Maar het zijn niet alleen vrouwen, zoals het Gorkamale-account laat zien, die meer dan 35.000 volgers hebben.
Alle hier gelinkte voorbeelden maken in hun biografie op verschillende manieren duidelijk dat het geen echte mensen zijn. Deze zaken gaan niet over desinformatie of bedrog. Het is niet moeilijk om in te schatten hoeveel ongelabelde accounts van virtuele modellen en mensen er zijn. Naarmate het automatisch en machinaal maken van afbeeldingen steeds gemakkelijker beschikbaar wordt, zal dit aantal in de toekomst waarschijnlijk gestaag toenemen.
De reclame-industrie verwacht controle
In de reclame-industrie worden virtuele influencers gezien als een ‘microtrend’ die ‘spannend is voor de sociale mediawereld’, zoals de blog van reclamegigant Ströer zegt. In een trendstudie (pdf) beschrijft de groep virtuele influencers als groeimarkt in digitale marketing. De voordelen van “gecreëerde individuen uit algoritmen en pixels” zijn duidelijk:
Ze kunnen op elk moment werken, willen geen geld voor hun werk (maar hun rechthebbenden wel) en kunnen vrijwel tegen lagere kosten de wereld rondreizen. Ze zullen nooit weigeren iets te doen wat van hen wordt gevraagd. Ze maken zelden fouten en hebben geen ‘eigenaardigheden’, tenzij ze opzettelijk zijn ontworpen; ze zijn immers volledig geprogrammeerd en gecontroleerd door ze aan te passen aan de behoeften van bedrijven die met ze willen samenwerken.
Door het volledige beheer en de controle over de inhoud is de kans op een schandaal, bijvoorbeeld in de vorm van een shitstorm of een onvoorzien verloop van de campagne door invloeden van buitenaf, laag als de zaak overtuigend en artistiek effectief wordt geënsceneerd.
Communicatiewetenschapper Enke is daar niet verbaasd over: “Dat de reclamebranche virtuele influencers ziet als een kans voor meer controle komt doordat bedrijven veel controle hebben moeten prijsgeven in influencercommunicatie: de echte influencers zijn vaak beslis autonoom wat past in uw verhaalstroom en uw persoonlijkheid, er zijn vaak slechts enkele specificaties of goedkeuringsprocessen van de reclamepartners. Tegelijkertijd straalt het wangedrag van echte influencers af op de bedrijven.”
Sociale uitdagingen
De trend naar virtuele influencers is niet alleen te vinden op Instagram & Co. Ook op YouTube en Twitch zijn er steeds meer zogenaamde VTubers , virtuele YouTubers die niet hun echte gezicht gebruiken om hun merk te maken, maar liever via een avatar spreken. Het feit dat virtuele en heel reëel ogende Instagrammers complimenten krijgen en op dates worden gevraagd, is net zo goed een teken van het vervagen van illusie en realiteit als de trend dat steeds meer mensen verliefd lijken te worden op virtuele stripfiguren .
Bovendien verandert de steeds authentieker en fotorealistischer wordende generatie van beelden nu al de manier waarop we beelden en video’s waarnemen. Het onderscheid tussen realiteit en fictie wordt steeds kleiner. Influencer-expert Enke ziet het grootste ethische probleem in transparantie. Een label in het profiel van een account wordt niet noodzakelijkerwijs opgemerkt door gebruikers binnen de social media-feeds. De vraag rijst of de doelgroep überhaupt begrijpt dat zij met een virtueel persoon te maken hebben.
De verschijnselen laten zien dat ontvangers virtuele mensen nauwelijks anders behandelen dan echte. Een generatie die is opgegroeid met avatars en computerspellen heeft blijkbaar beduidend minder angst voor contact ermee. Er is nauwelijks onderzoek naar deze verschijnselen, zegt Enke.
Voor de wetenschapper is het duidelijk: “Uiteindelijk zou voor virtuele influencers dezelfde ethische code moeten gelden als voor echte influencers.”
Enke gelooft niet dat virtuele influencers ooit de echte kunnen vervangen of een serieuze concurrentie kunnen worden. Niettemin zullen we in de toekomst steeds meer mensen zien die niet eens bestaan. Of het nu op de pornomarkt is, bij pogingen tot desinformatie, in de muziek of in de klassieke reclame-industrie.
