De Italianen roepen de ‘Duitse vrienden’ op niet het voorbeeld van de Nederlandse collega’s te volgen

Veertien Italiaanse politici hebben een advertentie geplaatst in de gerenommeerde Duitse krant de Frankfurter Allgemeine Zeitung. De Italianen roepen de ‘Duitse vrienden’ op niet het voorbeeld van de Nederlandse collega’s te volgen.

Mark Rutte en met name minister van financiën Wopke Hoekstra hebben het volledig verbruid in Rome en omstreken. De bewindslieden zouden met hun weigering extra geld uit te trekken voor de bestrijding van de corona-epidemie ‘onethisch handelen’. En dat over de rug van de zwaksten in de Italiaanse samenleving.

Nederlandse politici laten zich er soms op voorstaan dat ze ‘recht voor de raap’ zijn. Ze gaan er prat op ‘er geen doekjes om te winden’. Dat komt bij buitenlandse gesprekspartners vaak onaangenaam over. Jan Kees de Jager is in Nederland allang weer vergeten maar in Zuid-Europa krijgen ze vermoedelijk bij het horen van zijn naam nog een waas voor ogen. En Jeroen Dijsselbloem moet de eerst komende jaren onder de eigen naam geen vakantie in Griekenland boeken. Hoekstra volgt dus in het spoor van zijn voorgangers.

Niettemin, Italiaanse politici die anderen de levieten lezen over ‘ethisch handelen’ is, zoals de Britten zeggen ‘a bit rich’. Ik heb vier jaar in Italië gewoond. Er valt daar zonder meer veel te bewonderen en te genieten. Maar het ethisch gehalte van de politiek valt daar niet onder. Integriteit, competentie en transparantie zijn niet de noties die je te binnen schieten als je het over de Italiaanse politiek hebt. Met zoveel boter op het hoofd kunnen de Italianen beter uit de zon blijven.

Maar goed, de advertentie is in de eerste plaats een noodkreet. De toestand in Italië is rampzalig, daar gaan we niet over steggelen. En er moet hulp geboden worden. Ook helder.

De Italianen en in hun kielzog o.a. Frankrijk, Spanje, Griekenland en nog zes andere lidstaten willen daarom zogenaamde coronabonds uitgeven. Dat zijn leningen die door de Europese Commissie worden uitgegeven en waarvoor alle lidstaten garant staan. De opbrengst gaat naar een noodfonds om de coronacrisis in met name Italië en Spanje te bestrijden. Coronabonds zouden het bewijs zijn van solidariteit met de meest getroffen landen.

Die coronabonds zijn een variant van de eurobonds.  Dat is een idee dat stamt uit de eurocrisis van 10 jaar geleden en werd toen verworpen. Nederland, Duitsland, Finland, Oostenrijk voelden er net als nu niets voor. De bezwaren van toen hoor je nu weer. De oppassende noordelijke landen zijn niet van plan de potverterende broeders in het zuiden vrij te houden. Dat conflict kreeg destijds zijn uitdrukking in de karikatuur van de schrapers tegen de feestnummers. Overigens kwam die steun er wel, alleen onder strenge voorwaarden.

(Coronabonds schijnen trouwens een voorbereidingsperiode van twee tot drie jaar te hebben. En we mogen toch hopen dat de pandemie tegen die tijd bedwongen of uitgewoed is).

Maar laat het spaarzame Noorden het zwaar getroffen Zuiden echt in de steek? De Europese Centrale Bank (ECB) heeft al weer een ‘bazooka’, je mag onderhand spreken van een superkanon, in stelling gebracht. Ze gaat voor 750 miljard extra staatspapier van de lidstaten opkopen. Het is een programma waarvan vooral zwakke broeders zoals Italië profiteren. Ze hoeven daardoor minder rente te betalen en krijgen daardoor meer armslag voor de crisisbestrijding.

De EU heeft bovendien nog het Europese Stabiliteitsmechanisme (ESM) achter de hand. In die pot zit ruim 400 miljard. Rutte haalde zich vorige week de woede van het Zuiden op de hals door dat fonds niet direct te willen aanspreken. Maar je hoeft geen profeet te zijn om te voorspellen dat dit een kwestie van tijd is. Als de nood nog hoger oploopt zal men, ook met Rutte, hoe dan ook een compromis in elkaar frommelen.

Dat zal zeker geen groots opgezet programma zijn als het Marshallplan waarmee de VS na de oorlog Europa op de been hielp. Zoiets schijnt Rob Jetten van D66 voor ogen te staan. Dat kan hij vergeten. Het zal eerder zo’n typisch EU-gedrocht worden dat voor het Noorden net acceptabel is en waar het Zuiden mee zal moeten leven.

Op de achtergrond speelt als altijd de angst voor het populisme mee. Daar wordt door zowel het Noorden als het Zuiden mee geschermd. In Italië roepen ze dat de noordelijke hand op de knip de populisten van de Lega in de kaart speelt. Lega-leider Matteo Salvini zou zo hèt argument krijgen om de anti-EU-sentimenten aan te wakkeren. En als Italië de EU de rug toekeert, zijn we nog verder van huis. De scheidslijn tussen waarschuwing en chantage is hier wel erg dun.

In het Noorden vrezen ze dat juist een te royale opstelling de populisten daar helpt. De EU als transferunie, het loket waar het Zuiden het zuur verdiende geld van het Noorden komt afhalen om de bloemetjes weer buiten te zetten. Economen mogen eurobonds, coronabonds of hoe ze in de toekomst ook mogen heten, de beste oplossing vinden, zolang Geert Wilders, Thierry Baudet en hun kornuiten in de buurt zijn, blijven ze onverkoopbaar.

Bij al dit gesodemieter moeten we de hoofdzaak niet uit het oog verliezen. Corona is een bedreiging voor elk land, Noord en Zuid. Het virus zal met vereende krachten onder controle moeten worden gebracht. En of het schrijven van een boze brief, of nodeloos schofferen, daarbij helpt, kun je je afvragen.