De toekomst van Europa ziet er somber uit. Het staat nu onder druk door zijn eigen sancties en de daaruit voortvloeiende stijging van de grondstoffenprijzen. De EU lummelt rond in een roes.
Europa Westerse zelfvernietiging – een puzzel die elke unieke causale verklaring tart – gaat door. De voorbeelden waarin beleid wordt gevoerd in schijnbare onverschilligheid voor alles wat lijkt op rigoureuze reflectie, zijn zo extreem geworden dat een voormalig Brits legerleider (en voormalig hoofd van de NAVO-troepen in Afghanistan), Lord Richards, ertoe wordt aangezet om te hozen dat de relatie tussen strategie en synchronisatie van doelen is in het Westen hopeloos verbroken .
Het Westen volgt een ‘laten we eens kijken hoe het gaat’ ‘strategie’, of met andere woorden, helemaal geen echte strategie, stelt Richards. Velen zouden zeggen dat een cultus van niet aflatende, ongebonden, positieve spin, de mainstream kritische faculteiten heeft verstikt. Hoe komt het dat het Westen, overspoeld met ‘denktanks’, het altijd zo bij het verkeerde eind heeft? Hoe komt het dat gemakkelijke memes en illusies , die zich voordoen als geopolitiek, weinig of geen uitdaging krijgen? Naleving van officiële en reguliere verhalen is alles. Het is verbijsterend om te zien dat dit routine wordt, zonder dat men zich duidelijk bewust is van de risico’s die dit met zich meebrengt.
Het belangrijkste epicentrum van de toenemende geopolitieke instabiliteit van vandaag is de toestand van de westerse economie: zo zelfgenoegzaam zijn de autoriteiten geweest – dat inflatie nooit de wateren van de op reservevaluta gebaseerde Amerikaanse economie zou verstoren – dat verondersteld werd een cyclische recessie te zijn geweest ‘uitgeroeid’; het zou nooit meer de consumenten (verkiezings)sfeer bezoedelen, dankzij een gelddruk ‘vaccin’; en hoe dan ook, oplopende schulden ‘doet er niet toe’.
Deze gemakkelijke opvatting ging ervan uit dat de ‘reservestatus’ op zichzelf de inflatie uitroeide – terwijl het voor de buitenwereld altijd het petrodollarsysteem was dat de hele wereld dwong dollars te kopen om hun behoeften te financieren; het was de stroom goedkope Chinese consumptiegoederen; en het waren de goedkope energiebronnen die door Rusland en de Golfstaten aan de westerse industrie ter beschikking werden gesteld, die de inflatie op afstand hielden.
De uitgaven van de westerse regering ‘schoten naar de maan’ in de nasleep van de crisis van 2008 en explodeerden gewoon tijdens Covid-lockdowns, en toen – in een aflevering van verminderde geostrategische visie – werden die goedkope energie en andere vitale hulpbronnen die ten grondslag liggen aan de economische productiviteit achteloos gesanctioneerd, en zelfs gedreigd met een verbod.
Roze getinte dragers van een Energy Transition-bril weigerden simpelweg te erkennen dat een EROI (energierendement op geïnvesteerde energie – om die gegeven energie te extraheren) van meer dan een veelvoud van 7 vereist is om de moderne samenleving te laten functioneren.
We zien nu de gevolgen: een ongebreidelde inflatie en het Westen dat de wereld over klautert op zoek naar goedkope alternatieven die ‘de bank niet kapot maken’. Helaas, ze zijn schaars. Wat is de geopolitieke implicatie? Kortom, extreme systemische kwetsbaarheid . Dit heeft de binnenlandse politiek van de VS al volledig op zijn kop gezet. Toch zullen noch renteverhogingen, noch de vernietiging van de vraag (door instortende activawaarden) de structurele inflatie genezen. Westerse economen blijven geobsedeerd door monetaire effecten op de vraag , ten koste van de erkenning van de gevolgen van het nemen van een handelsoorloghamer naar een complex netwerksysteem.
De sociale pijn zal immens zijn. Nu al moeten veel Amerikanen hun eten kopen met creditcards die bijna op zijn, en dit zal alleen maar erger worden. Maar het dilemma zit dieper. Het ‘Anglo’-economische model van Adam Smith en Maynard Keynes – het systeem van door schulden gevoede consumptie, gelaagd met een hypergefinancialiseerde bovenbouw – heeft de echte economieën uitgehold. Consumptie gaat boven dingen maken en leveren. Structureel komen er steeds minder goedbetaalde banen beschikbaar naarmate de reële economie minder maakt, verdrongen door een kortstondige bubbel van marketing.
Maar wat te doen met de 20% van de bevolking die economisch niet langer nodig is in deze verzwakte economie?
Was deze structurele fout niet bij uitstek te voorzien? Het zou moeten zijn; de financiële crisis van 2008, die het systeem bijna deed crashen, was een wake-up call. De kortzichtigheid overheerste opnieuw; de gelddrukpersen zoemden.
En Europa veroorzaakt, dankzij zijn vreugdevol omarmde, maar zelfdestructieve sancties tegen Russische energie en hulpbronnen, een soortgelijke (of erger) inflatoire ramp. Het is nu maar al te duidelijk dat de EU geen due diligence heeft gedaan voordat ze Rusland sancties oplegde. Potentiële terugslag werd eenvoudig weggewuifd in een waas van Net Zero en ideologisch gebrul. Evenzo stortte Europa zich in het militaire conflict in Oekraïne, opnieuw zonder de zorg om zijn strategische doelen of de middelen tot een doel te definiëren – meegevoerd op een panglossiaanse golf van enthousiasme voor de Oekraïense ‘zaak’.
De inflatie hier in Europa is ver in de dubbele cijfers. Toch stelt Lagarde van de ECB zonder blozen: “We hebben de inflatie onder controle”. In 2022 groeien we nog en in 2023 en 2024 zal de groei versnellen. Strategie? Gesynchroniseerde uiteinden? De hare waren gewoon pratende punten die waren gescheiden van alle realiteit.
Deze ECB -gebeurtenis heeft echter een grote geopolitieke betekenis. Nu de Fed de rentetarieven in de VS verhoogt, wordt ontkend dat de ECB geen geloofwaardige instrumenten heeft om het hoofd te bieden aan de stijgende en wegvallende Europese staatsschuldtarieven, zonder enige schijn van convergentie. Een Europese staatsschuldencrisis is begonnen; erger nog, sommige staatsschulden zullen waarschijnlijk bodloos en paria worden.
Voor alle duidelijkheid: de versnellende inflatiecrisis in Europa ondermijnt de politieke standpunten van bijna elke belangrijke politicus in de eurozone, aangezien ze echte volkswoede zullen tegenkomen; terwijl inflatie de middenklasse wegvreet; en hoge energieprijzen, die de bedrijfswinsten ondermijnen.
Er is nog meer aan deze onmacht van de ECB – een diepere betekenis: de Fed verhoogt de rente – zich er terdege van bewust dat ze ‘ver achter de curve’ achterblijft – om een significante impact op de inflatie te hebben (tijdens het Volcker-tijdperk bereikte de Fed Funds-rente 20 %).
De verhogingen van de Fed doen de vraag rijzen of de eerstgenoemde andere doelen voor ogen heeft dan de Amerikaanse inflatie: zou Powell ongelukkig zijn als de ECB en de eurozone in een crisis verzinken? Mogelijk niet. De (offshore Europese) Eurodollar-markt capriolen en het rentebeleid van de ECB hebben Powell in feite de handen gebonden.
Nu handelt de Fed onafhankelijk – en in de eerste plaats in het Amerikaanse belang – en zit de ECB in de problemen. Het zal dit voorbeeld moeten volgen en de tarieven moeten verhogen. De Fed is eigendom van de grote commerciële banken in New York. Deze laatste weten dat de Davos-Brussel ‘set’ ernaar streeft om, wanneer het kan, over te stappen op een enkele digitale valuta van de Europese Centrale Bank – een stap die een ontwikkeling zou betekenen die het bedrijfsmodel van de Amerikaanse grote banken zou bedreigen. (Misschien is het daarom geen toeval dat digitale valuta op hetzelfde moment op grote schaal instorten).
Michael Every van Robobank schrijft : “Als de VS de macht van de dollar als wereldwijd onderpand zouden verliezen – aan grondstoffen als onderpand – dan zullen hun [Amerikaanse] economie en markten spoedig volgen [waarbij de macht op dezelfde manier wegvloeit]”.
“Misschien gaat die logica niet op, maar een agressieve Fed vandaag suggereert van wel”. Powell die in maart zei dat ‘het mogelijk is om meer dan één reservevaluta te hebben’ is zeker een knipoog naar deze trend, waarbij Rusland de roebel koppelt aan een goudgram en energie aan de roebel.
De Amerikaanse Big Banks zijn daarom, met Powell als woordvoerder, ‘Davos’ aan het doxen en Lagarde in de wind laten slingeren. Ze stellen de Amerikaanse financiële belangen voorop. Dit is een enorme verschuiving weg van het tijdperk van de Plaza-akkoorden.
Het punt? Het punt is dat de eurozone van de EU – op aandringen van Duitsland – werd geconstrueerd als een aanhangsel van de dollar. Nu richt de Fed zich op het stoppen van de afglijding naar grondstoffen als wereldwijd onderpand. En Europa, met zijn ‘Davos-iaanse’ voorliefdes, wordt onder de bus gegooid. De hefboomdollars in het Eurodollar-systeem gaan ‘naar huis’.
Is er een toekomst voor de eurozone, gezien het bekende onvermogen om te hervormen?
Met name al deze tektonische verschuivingen, komen in hun kern voort uit de Oekraïne-sage – en de omhelzing door het Westen van een volledige financiële oorlog tegen Rusland. Zo komt het epicentrum van de westerse financiële kwetsbaarheid samen met het epicentrum van het conflict in Oekraïne, dat zich nu ontvouwt als een langzaam brandend politiek debacle voor zowel Europa als de VS. Nu de inflatievuren in hun economieën al ontstoken zijn, had laatstgenoemde geen slechter moment kunnen kiezen om mee te experimenteren alles wat Russisch boycotten .
De geopolitieke betekenis van de convergentie van het financiële met het leger ligt bij de progressieve ‘walk-back’ van westerse (zogenaamd strategische) doelen.
Ten eerste was het om Poetin een vernederende militaire nederlaag op te leggen. Om vervolgens Rusland militair te verzwakken, zodat het zijn ‘speciale operatie’ elders in Europa nooit meer zou kunnen herhalen. Toen werd het Russische militaire succes beperkt tot de Donbas, vervolgens ook tot Cherson en Zaporizja. Toen werd het gewoon een verhaal van het voortzetten van de uitputting van de Russische troepen voor de komende maanden, om Rusland pijn te doen.
Onlangs is het zo geweest dat de Oekraïense strijdkrachten de strijd moeten voortzetten om iets te zeggen te hebben over een vredesovereenkomst, en misschien ook om Odessa te ‘redden’. Tegenwoordig wordt gezegd dat alleen Kiev de pijnlijke beslissing kan nemen over welk soeverein verlies van grondgebied ze kunnen ‘maaien’ – in het belang van de vrede.
Het is echt ‘Game over’ . Het is nu allemaal schuldspelletjes. Rusland zal Oekraïne zijn eigen voorwaarden opleggen door militaire feiten op de grond te plaatsen.
Het strategische belang hiervan moet nog volledig doordringen: het waren natuurlijk de westerse leiders die een groot spel maakten door te beweren dat, zonder de pijnlijke vernedering en militaire nederlaag van Poetin, de liberale, op regels gebaseerde orde was geëindigd.
Om de wereld te laten zien dat het Westen nog niet helemaal zijn pit heeft verloren, blijft Team Biden China in de ogen kijken boven Taiwan. Tijdens de recente veiligheidsconferentie van Shangri-la drong Zelensky (ongetwijfeld sprekend tot een westerse prompt) erop aan dat Aziatische landen zouden ‘verliezen’, als ze zouden wachten op de zich ontvouwende crisis, om namens Taiwan op te treden . Om te ‘winnen’, moet de internationale gemeenschap “pre-emptief handelen – niet degene die komt nadat de oorlog is begonnen”, zei Zelensky.
De Chinezen waren begrijpelijkerwijs woedend en er volgde een pittige ontmoeting tussen secretaris Austin en generaal Wei. Maar wat is precies het strategische doel om China zo meedogenloos te provoceren – wat zijn de bredere tactieken die in deze strategie besloten liggen?
Dan is er Iran. Na acht onderhandelingsronden lijkt het erop dat de VS stilletjes afstand neemt van een JCPOA-deal, een stap die suggereert dat de VS klaar is om in het reine te komen met Iran als een ‘kernstaat met een drempel’ – een vooruitzicht dat niet zo opvallend bedreigend of onmiddellijk, om de uitgave van Amerikaans kapitaal te rechtvaardigen, of om de beperkte aandacht van het Witte Huis ‘bandbreedte’ af te leiden van dringendere kwesties.
Maar toen veranderde alles snel: de IAEA keurde Iran af, waarbij de laatste vervolgens 27 IAEA-bewakingscamera’s loskoppelde. Israël heeft zijn campagne van het vermoorden van Iraanse wetenschappers opnieuw gelanceerd en heeft onlangs rode lijnen overschreden bij het bombarderen van de luchthaven van Damascus. Israël dringt duidelijk hard aan op het Westen om Iran in een hoek te duwen.
Maar – “We drijven af”, zei voormalig Amerikaans gezant Aaron David Miller; “In de hoop dat Iran de nucleaire enveloppe niet zal pushen; Israël zal niet echt iets groots doen; en Iran en zijn volmachten doden niet veel Amerikanen in Irak of elders”. Nogmaals, Miller zegt het, maar het zou Lord Richards’ ‘Dat is geen strategie’ kunnen zijn.
Toch heeft de oorlog in Oekraïne een strategische betekenis voor de VS en Israël – ook al ziet Millar die nog niet. Want als de nieuwe Oekraïnse ‘leer’ is dat Kiev pijnlijke concessies moet doen aan territorium voor vrede, dan moet wat passend is voor de Oekraïense gans, dat ook zijn voor de Israëlische ‘ganzerik’.
Natuurlijk verspreidden de strategische rimpelingen die uit het epicentrum van Oekraïne kwamen, zich veel breder – naar het Zuiden, naar het Indiase subcontinent en daarbuiten.
Maar is deze analyse tot dusver niet kortzichtig, ook niet gebrekkig? Ontbreekt er geen stukje van de strategische puzzel? Door het voorgaande heen lopen is het thema geweest van de minachting van de westerse regering om due diligence te doen, gecombineerd met een complexe culturele fixatie met de samenhang en de uiterste eigenheid van haar discours – waarbij de laatste geen ‘anders-zijn’ toelaat om zijn’ belangrijkste verhalen te doordringen.
Geldt hetzelfde voor Rusland en China? Nee dat is het niet.
Dus wenden we ons tot de strategische doelstellingen van Rusland: de herdefiniëring van de mondiale veiligheidsarchitectuur en de terugdringing van de NAVO achter de linies van 1997. Maar wat zou het middel kunnen zijn om dit ambitieuze doel te bereiken?
Laten we de telescoop omdraaien en vanaf de andere kant doorkijken. Het Westen is duidelijk getroffen door ernstige bijziendheid met betrekking tot zijn eigen interne tegenstrijdigheden en gebreken, en geeft er de voorkeur aan zich alleen op die van anderen te concentreren.
We weten echter dat zowel China als Rusland het westerse financiële en economische systeem hebben bestudeerd en zijn structurele tegenstrijdigheden hebben geïdentificeerd. Dat hebben ze gezegd. Ze hebben ze duidelijk neergezet (vanaf de 19e eeuw). Er wordt vaak een analogie gemaakt met judo met betrekking tot het vermogen van president Poetin om de eigen grotere fysieke kracht van een tegenstander tegen hem te gebruiken, om hem omver te werpen.
Is het niet waarschijnlijk dat Rusland en China op dezelfde manier de onbetwistbare economische spierkracht van het Westen hebben gezien, maar ook de waarschijnlijkheid hebben ingezien dat ze hun vermeende superieure kracht zouden kunnen overdrijven; en dat die overbelasting het middel zou kunnen zijn om hem ’te gooien’? Misschien was het gewoon een kwestie van wachten tot deze economische tegenstellingen uitgroeiden tot wanorde?
De toekomst van Europa ziet er somber uit. Het staat nu onder druk door zijn eigen sancties en de daaruit voortvloeiende stijging van de grondstoffenprijzen. De EU is bovendien gebonden door haar eigen institutionele starheden die zo ernstig zijn dat haar grote gestel noch vooruit noch achteruit kan. Het sjokt in een roes rond.
Hoe kan Europa zichzelf redden? Strategisch breken met Washington en een deal sluiten met Rusland? Of wordt hij anders door zijn eigen sancties ‘gespierd’? Geef het tijd. Uiteindelijk zal het worden begrepen als de oplossing.
* Een schaakterm, waarbij een speler moet bewegen, maar elke mogelijke zet maakt zijn situatie alleen maar erger