Indignatie redactie 
Afgelopen maandag zat ik goedgemutst en met positieve zin voor een Amerikaanse nieuwszender. Na een dag of wat moedeloos te hebben rondgezworven in de buurt, het grijze weer vervloekend, had ik besloten de knop om te zetten en weer te genieten van de bonustijd met mijn voltallige gezin in huis.
Mijn moedeloosheid is overigens volstrekt terecht. Het verhaal is namelijk dat er niets te plannen valt voor de toekomst, er geen einde in zicht is voor wat betreft het Amerikaanse coronaverhaal, mensen in de VS steeds opstandiger worden en de sfeer soms zelfs grimmig is. Maar goed, dat negativisme helpt mij persoonlijk niet om deze crisis het hoofd te bieden.
Je moet toch wat…
Helaas werd mijn kortstondige positiviteit met een harde corrigerende tik tijdens die vijf minuten CNN en FOX weer tot onder het nulpunt gebracht. Want met stijgende verbazing zag ik het uit het Witte Huis ‘gelekte’ model met de voorspelling dat in we in juni, met het ‘opengaan’ van bepaalde staten nu, afstevenen op 3000 doden per dag. We kunnen misschien niet meer reizen tot het einde van dit jaar en per dag komen er duizenden werklozen bij.
Tel daarbij op de beelden van rijen auto’s voor voedselbanken en waarschuwingen dat we de getallen van The Great Depression ruimschoots gaan overtreffen. En bedenk dan ook even dat Trump staten aanmoedigt te openen, waarvan zijn eigen experts zeggen dat de meeste niet voldoen aan de criteria van het Witte Huis. De stranden lagen afgelopen weekend weer lekker vol in Palm Beach. Ja, dan weet je dat je maar beter weer onder je dekbed kunt gaan liggen…
Successtory? Dacht het niet
Liggend onder dat dekbed dacht ik terug aan politiek adviseur en schoonzoon van de president Jared Kushner met zijn gladgestreken kop. Ik vind hem echt de belichaming van een duivels kind en saillant detail is dat hij duivelsgetal 666 aan 5th Avenue in NYC bezit. Kushner vertelde doodleuk dat de aanpak van de regering-Trump een groot succesverhaal was. We moesten immens trots zijn op de bedenker van deze aanpak, zijn schoonvader en onze leider Donald Trump. Hoe durf je, met een teller die inmiddels op meer dan 1,2 miljoen coronagevallen en op 72.000 doden staat. En dan verschijnt het gezicht van Donald op mijn netvlies. Zijn kringspier-mond spuugt vier woordjes uit: ‘It is China’s fault’.
Nu de economie totaal in de war is en het pandemische dodental stijgt tot ongekende proporties, valt het andere verhaal waarin Trump als vaderlandsheld de oorlog tegen de onzichtbare vijand leidt natuurlijk ook niet meer te verdedigen.
Dat schreeuwt om een nieuw verhaal
De strategie kan niet duidelijker, het verhaal moet anders. Van de Republikeinse persstorm op Fox over de uitbraak van het virus in het Wuhanlab tot de nieuwe filmpjes over Biden van Trumps SuperPAC, het zijn allemaal pogingen van De Grand Old Party om de aandacht af te leiden van de mislukte respons van Trumps regering op de coronacrisis.
En of er nu een kern van waarheid in het China-narratief zit of niet, uiteindelijk was dit altijd al de manier voor Trump om zijn electoraat achter zich te krijgen. Consequent schuift hij zijn verantwoordelijkheid op wat dan ook af als hij wordt aangevallen, om vervolgens zijn verhaal te veranderen.
Pure marketing
Trump en zijn campagneteam doen wat ze altijd doen wanneer een crisis het presidentschap aantast. Van impeachment tot de dreiging van een oorlog met Iran in de eerste twee maanden van dit jaar. Het is de Obama-regering of de Democraten in het algemeen die hem de slechte toestand van het land hebben nagelaten of hem iets nadragen waar hij niets aan kan doen.
In maart was corona een verzinsel van de Democraten om hem dwars te zitten, oftewel een hoax. In april ging hij er prat op dat zijn administratie ‘buitengewoon’ en ‘ongelooflijk goed werk’ had verricht, en viel hij bij kritische vragen altijd terug op zijn bekende tactiek om de media de schuld te geven. Het verhaal draaide zelfs zo dat Trump zichzelf afschilderde als slachtoffer van journalisten.
Toen dat niet altijd het gewenste effect had, waren de klachten van de Democratische gouverneurs over het tekort aan beademingsapparaten of gebrek aan COVID-19-testen onzin. De kritiek zou er slechts op gericht zijn Trump in een kwaad daglicht te stellen. Nu is het China die schuld heeft aan de crisis op wereldniveau….En zo zijn er nog honderden voorbeelden die de afgelopen vier jaar de revue gepasseerd zijn.
En… werkt het?
Verhalen, ofwel narratieven, zijn belangrijk voor mensen om zichzelf en anderen te begrijpen. Door middel van verhalen communiceren mensen met elkaar en binnen die verhalen reageren mensen sterk op bepaalde verhalende kernelementen.
Slimme leiders gebruiken deze kernelementen om invloed te krijgen. Want ook al heb je de beste bedoelingen, je krijgt de aandacht van de massa alleen als je de juiste verhaalstructuur toepast. Mensen maken vaak de fout om dat sjabloon ‘te simpel’ te noemen, omdat we niet willen geloven dat we zo makkelijk te beïnvloeden zijn.
Randy Olson, expert in populistische retoriek, stelt dat de uitkomst van de presidentsverkiezingen in 2016 voornamelijk gebaseerd was op het feit dat de campagne van Trump gewoon een makkelijk verhaal had met voor iedereen begrijpelijke kernpunten. Makkelijke retoriek zoals: America was once great. America is no longer great. I will make America great again. En vergeet niet de onvolprezen bijnamen-truc : Crooked Hillary, Low Energy Jeb en nu Sleepy Joe. En natuurlijk Trumps voorgenomen acties: Lock her up, Build the wall en Drain the swamp.
Niets meer dan elementaire, opruiende korte zinnetjes die blijven plakken. En Amerikanen slikken het als zoete koek. Nu valt mij op dat Amerikanen sowieso een beetje ‘lui’ zijn in hun taalgebruik. Ze maken veel gebruik van afkortingen en letterlijke vertalingen van wat ze voor zich zien. Van Flotus en Potus tot sugarcoating, dwarfing en X-ing. Niet verrassend dus dat deze taal blijft hangen.
Trump liet en laat in ieder geval geen diepzinnige denkwijzen zien, deelt nooit ingewikkelde politieke gezichtspunten en beledigt om de haverklap alle andere presidentskandidaten. Inmiddels kun je Trumps narratieven tijdens zijn presidentschap volgens Olson uitsplitsen in drie eenvoudige elementen:
- Een gedetailleerde tijdlijn van elke actie die de Trump-regering heeft ondernomen
- Het vergroten van de lof voor ‘al’ die acties
- Iedereen die kritiek heeft op die acties krachtig terugduwen (of dat nu is met leugens, dreigingen, beledigingen of het aanwijzen van een zondebok)
De kracht zit hem in de herhaling. Als je de boodschap maar vaak genoeg herhaalt, blijft die hangen als de waarheid. Ook al is het een verdraaiing van de werkelijkheid. De gedachte erachter: het Amerikaanse volk ziet een president Trump die steeds maar weer met gedurfd leiderschap en daadkrachtige acties op een crisis, in dit geval corona, reageert.
Een nieuwe werkelijkheid
Maar de wereld is veranderd, misschien zelfs complexer geworden, alleen al omdat we ons moeten aanpassen aan een nieuwe werkelijkheid: die van social distancing. We kampen met een onzichtbaar gevaar, we moeten wennen aan nieuwe werkmethodieken, reizen is niet meer vanzelfsprekend en globalisering staat in een ander daglicht. De omgang met elkaars nabijheid is drastisch veranderd. Niemand heeft de wijsheid nog in pacht. Alles lijkt een experiment en methoden die in het verleden hebben gewerkt, schieten nu tekort.
Ook die van Trump, tenminste dat hoop ik. De nieuwe verhalen, het verdraaien van de ‘feiten’, het afschuiven van verantwoordelijkheid. Het zijn existentiële bedreigingen voor de democratie en wetenschappelijke instellingen geworden. Trump’s aanpak van de crisis heeft hem meer dan ooit geïsoleerd. Zijn populariteitscijfer is nog niet boven de 50% uitgekomen, zelfs niet in maart toen het rally around the flag-effect heel even zichtbaar was met een kleine stijging. En momenteel waardeert slechts 43% van de Amerikanen nog zijn presidentiële leiding.
Juist nu is diepgang, kennis, kunde en het nemen van verantwoordelijkheid nodig om uit deze crisis op te staan. Dit land heeft niets aan een president en een Republikeinse partij die hun tijd besteden aan het steken van de loftrompet, het verzinnen van een ‘nieuw’ succesverhaal en het bedenken van de beste zondebok. Ze zouden hun in tijd beter kunnen besteden, lijkt me.
Ik bedoel, er gaan hier mensen dood. Misschien wel 3000 per dag in juli.
