Europa’s energieramp: Als de Europeanen bereid waren te kopen, zouden de Russen dan willen verkopen?
De Europese energieramp wordt met de dag erger. Energierekeningen die tien keer zo hoog zijn als het jaar ervoor bedreigen de sluiting van grote industrieën en kleine bedrijven in Groot-Brittannië, Duitsland en de rest van de EU Het basisscenario lijkt nu te zijn dat Europa de komende winter bijna volledig verstoken zal zijn van Russisch gas .
In de afgelopen maanden zijn een reeks vergeldingen – sommige Europese staten die weigeren gas in roebels te betalen, verschillende sluitingen door Polen en Oekraïne van het pijpleidingnetwerk – gepaard gegaan met Russische reducties (van 40 procent naar 20 procent naar 0 procent) van de Nord Stream I-pijpleiding. In de zomer leidde het drama tot een geschil over gasturbines voor de pijpleiding, die vastzaten in Canada vanwege de sancties, vervolgens naar Siemens Duitsland werden gestuurd en vervolgens door de Russen werden afgewezen omdat EU-sancties de transactie illegaal maakten.
Het was moeilijk te zeggen wat wat was, maar één ding is duidelijk. Beide partijen zijn veel meer gericht op het toewijzen van de schuld voor de dreigende catastrofe dan op het zoeken naar een accommodatie die deze zou vermijden.
Nu het pijpleidingnetwerk met obstakels wordt geconfronteerd, is de voor de hand liggende test voor deze geweldige vraag – wie weigert wat te doen? – de status van de Nord Stream II-pijpleiding. Gebouwd naast Nord Stream I op de bodem van de Oostzee, blijft het klaar voor gebruik.
Duitsland annuleerde de opening in februari als reactie op de Russische inval in Oekraïne. Voorlopig lijkt het kopen van Russisch gas via Nord Stream II in Duitsland van tafel. Volgens de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Annalene Baerbock moeten Duitse kiezers zich opofferen voor Oekraïne. Deze en andere verklaringen suggereren dat Europa weigert te kopen.
Als de Europeanen bereid waren te kopen, zouden de Russen dan willen verkopen? Aan het begin van de crisis, toen het Westen verkondigde dat het zou weigeren te kopen, was de westerse veronderstelling dat de Russen moesten verkopen en zouden verkopen, omdat hun ’tankstation’ van een economie ervan afhing. Toen in het late voorjaar het antwoord uit Rusland werd: “ja, maar je moet in roebels betalen.” Sommige Europese staten deden dat; sommigen niet; alleen de laatste hadden hun gas afgesloten.
De Russische president Vladimir Poetin drong er in de zomer op aan dat Gazprom al zijn contracten zou nakomen en gaf de Europeanen de schuld van de impasse. Nu wankelt het Russische antwoord op “nee, nooit”. Poetin zei op 6 september dat Rusland bereid blijft om te verkopen en schilderde de onderbrekingen af als een wond die het Westen zichzelf heeft toegebracht, maar twee dagen eerder zei Dmitry Medvedev, voormalige Russische president en ingezetene Kremlin-havik, schreef dat Duitsland zichzelf tot vijand van Rusland had verklaard. Geen benzine? Jammer.
Duitsland, dat nu naar dreigende immiskening kijkt, is lange tijd de betaalmeester van de EU geweest. Men vraagt zich af hoe de EU kan functioneren wanneer Duitslands enorme productie-, chemische en industriële complex, dat afhankelijk is van goedkoop Russisch gas, tot sluiting of scherpe inperking wordt gedwongen. Duitse vrijgevigheid, gesluisd door de EU, heeft in de loop der jaren veel interne EU-overeenkomsten mogelijk gemaakt. Wat gebeurt er met de EU als Duitsland de bedelaar wordt?
Om het gas te laten stromen zou een omkering van de sanctiecampagne van het Westen nodig zijn. Hoewel wenselijk, is er geen bewijs dat zo’n volte-face door een van de grote staten wordt overwogen. Integendeel, de Verenigde Staten zijn erin geslaagd de steun van de G-7 te krijgen voor haar plan om Russische olie op de markt te krijgen en tegelijkertijd de prijs die Rusland ervoor krijgt te beperken.
Dit plan, het schijnbare geesteskind van minister van Financiën Janet Yellen, is een tegenstrijdigheid die zich voordoet als beleid, een haas-brein plan dat onmogelijk kan werken. Het vereist niet alleen de medewerking van Rusland, maar ook van een groot aantal andere staten, onder leiding van China, India en Turkije.
Deze kopers hebben allemaal duidelijk gemaakt dat hun energiebeleid niet zal worden gedicteerd door het Westen of door de dreiging van westerse sancties. De Russen hebben het plan als belachelijk afgedaan : “We zullen gewoon stoppen met het leveren van ruwe olie en brandstoffen aan landen die een prijsplafond invoeren.”
Als het Westen doorgaat met het Yellen-plan en Rusland weigert mee te spelen, wat dan? Het logische gevolg, bij afwezigheid van een ernstige terugval in de wereldeconomie, is een ernstige opwaartse druk op de energieprijzen. In december komt de beloofde uitvoering van het Yellen-plan, soortgelijke pogingen van de EU om de aan Rusland betaalde energieprijzen te embargo of te verlagen, en de stopzetting van de vrijgave van een miljoen vaten per dag uit de Amerikaanse strategische petroleumreserve.
Het belangrijkste plan van de regering-Biden om een prijsspiraal te vermijden, is de Russen te dwingen kraai te eten. Het gelooft bedrieglijk dat het de kaarten in handen heeft in deze confrontatie. Dat doet het niet.
In het oorlogsrecht wordt burgerimmuniteit lange tijd als een wenselijk principe beschouwd. De Amerikaanse strijdkrachten zijn er zelfs trots op dat ze zich volgens de wet moeten houden aan de targetingregels die die uitkomst trachten veilig te stellen. In economische oorlogsvoering zijn deze barrières voor civiele schade echter bij talloze gelegenheden doorbroken.
Met nauwelijks binnenlandse verwijten volgen de Verenigde Staten het beleid in Afghanistan, Syrië en Venezuela dat de bevolking uithongert; dezelfde onverschilligheid voor het lijden van burgers gaat gepaard met de totale economische en financiële oorlog tegen Rusland. Meestal is het bezwaar tegen dergelijke maatregelen de schade die onschuldigen in het buitenland worden toegebracht; in het onderhavige geval is ook de schade aan de eigen burgers van het Westen naar voren gekomen als een duidelijk en aanwezig gevaar.
Adams was gecharmeerd te ontdekken dat de koning ons de eer bewijst in te stemmen met de platonische filosofie van sommige van onze artikelen, die op zijn minst een goede les voor de mensheid zijn, en meer invloed zullen putten uit een verdrag dat door de koning van Pruisen is geratificeerd, dan uit de geschriften van Plato of Sir Thomas More.” Deze diplomaten waren verbijsterd dat boeren en vissers, handelaren en monteurs, geleerden en huisvrouwen steevast betrokken raakten bij de verwoesting van de oorlog.
De Verenigde Staten waren ooit nauw verbonden met dit principe. De huidige beleidsmakers hebben echter geen gewetenswroeging om ontelbare onschuldigen in het web van sancties te slepen. Zo worden de dingen gedaan in onze progressieve nieuwe eeuw.
Zelfs als wordt toegegeven dat de oorlog met sancties rechtvaardig is, volgt daaruit niet dat het verstandig is. Integendeel, de gevolgen van de koers van het Westen zijn duidelijk in strijd met het algemeen belang en brengen het grote risico met zich mee meer te verliezen dan te winnen. De sancties hebben alleen zin in het idee dat ze een noodzakelijk en effectief middel zijn om de Russen uit Oekraïne te verdrijven, terwijl hun werkelijke vermogen om dat te doen nihil is.
Dit zou het geval zijn, zelfs als de sancties Rusland tot het punt van armoede zouden bijten, wat niet het geval is. Maar westerse beleidsmakers denken daar anders over, of zeggen van wel. Dat suggereert dat het licht aan het einde van de tunnel een inkomende trein is.