Indignatie redactie 
De EU-leiders beweren dat ze twee rampen tegelijk kunnen aanpakken – maar dat klinkt hol.
Terwijl de EU-leiders elkaar donderdag ontmoeten op een top, zullen zij volhouden dat zij zowel de oorlogen in Oekraïne als in het Midden-Oosten tegelijkertijd aankunnen – en tegelijkertijd de spanningen tussen Kosovo en Servië in de gaten houden, om maar te zwijgen van Armenië en Azerbeidzjan.
Dat moet allemaal met een korreltje zout genomen worden. Het conflict tussen Israël en Hamas zorgt ervoor dat Oekraïne steeds meer uit de politieke schijnwerpers verdwijnt, waarbij een werveling van Europese leiders door het Midden-Oosten trekt en de strijd om Gaza de bijeenkomst zal gaan domineren.
“Het is duidelijk dat het conflict in het Midden-Oosten een beetje een schaduw werpt over wat er in Oekraïne gebeurt”, zei de Belgische premier Alexander De Croo woensdag.
Ondanks de ambities van de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, om van de EU een “geopolitieke” grootmacht te maken, stellen de twee conflicten de grenzen van het bereik van het buitenlands beleid van de EU op de proef, vooral omdat de Europese leiders moeite hebben hun standpunten ten aanzien van Israël op één lijn te brengen.
Zelfs de ogenschijnlijk onschuldige vraag om op te roepen tot een pauze in het conflict om humanitaire hulp aan Gaza mogelijk te maken, heeft geleid tot een complexe diplomatieke wals. Hoewel er momentum in deze richting is onder leiding van de waarnemende Spaanse premier Pedro Sánchez, zijn Duitsland en andere landen terughoudend over elke oproep tot een langdurige stopzetting van de strijd, die gezien zou kunnen worden als een inbreuk op Israëls recht om islamistische militanten van Hamas te bestrijden.
De Russische aanval op Oekraïne begin 2022 was een historisch keerpunt voor de Europese veiligheid en het buitenlands beleid. Het schokeffect van een grootschalige invasie op Europees grondgebied leidde tot ongekende solidariteit met Oekraïners, Europese eenheid in de confrontatie met de Russische agressie en het vooruitzicht op EU-lidmaatschap voor Kiev.
Maar hoewel het conflict in het Midden-Oosten vergelijkbare verstrekkende gevolgen heeft, hebben de EU-landen geen soortgelijke eenheid getoond, waarbij de leiders ook bang zijn voor binnenlandse politieke verdeeldheid tussen pro-Israëlische en pro-Palestijnse kampen, en voor andere gevolgen zoals militante aanvallen en massale aanvallen. straatprotesten.
“Dit is een openlijk conflict dat de hele Europese samenleving raakt en onrust veroorzaakt in een aantal Europese steden”, zei een EU-functionaris, die om anonimiteit vroeg om vrijuit te kunnen spreken. “Natuurlijk domineert het de geest van leiders.”
Recente terreuraanslagen in Frankrijk en België hebben het gevoel van risico vergroot. De aanvallen spelen extreemrechtse partijen in de kaart in de aanloop naar de Europese verkiezingen in juni volgend jaar. In België, waar op dezelfde dag als de Europese verkiezingen nationale verkiezingen worden gehouden, is het extreemrechtse Vlaams Belang in de peilingen al de grootste partij en profiteert nu van de Belgische veiligheidstekorten voorafgaand aan de terreuraanslag, waarbij twee Zweedse voetbalfans omkwamen.
Vergeet Oekraïne niet
Het beheersen van beide conflicten zal een strijd zijn, zegt Luigi Scazzieri van het Centre for European Reform, een denktank. “De EU zal haar aandacht en financiële middelen moeten verdelen tussen Oekraïne en Gaza. Oekraïne zal overschaduwd worden, en het zal voor de EU moeilijker worden om in te stemmen met het verstrekken van grote hoeveelheden macro-economische en militaire hulp aan Kiev.”
De top staat klaar om een nieuw debat op gang te brengen over de manier waarop de defensie-industrie van het blok moet worden gefinancierd. Daartoe behoort ook de discussie over hoe de uitbreiding van de Europese Vredesfaciliteit moet worden gestructureerd, een cashpool van 20 miljard euro buiten de begroting die nog formeel moet worden ondertekend door de leiders.
Misschien indachtig de verdeelde focus te midden van de onrust in het Midden-Oosten, voert Oekraïne niet alleen de roep om meer hulp en wapens op, maar ook aan de westerse landen om hun investeringen in militair materieel, vooral munitie en luchtverdediging, scherp te verhogen. De Oekraïense president Volodymyr Zelensky zal donderdag virtueel de EU-leiders toespreken.
De trouwste aanhangers van Oekraïne in de EU, Polen en de Baltische staten, waarschuwen hun West-Europese tegenhangers om de gevechten ten oosten van de EU niet uit het oog te verliezen.
Het conflict in Israël is ‘afleidend’, zei de Litouwse minister van Buitenlandse Zaken Gabrielius Landsbergis maandag tegen verslaggevers voorafgaand aan een bijeenkomst van de EU-ministers van Buitenlandse Zaken. Tijdens die bijeenkomst heeft Israël Oekraïne van de top van de agenda gestoten, voor het eerst sinds het begin van de grootschalige invasie van Rusland.
“Als het om prioriteiten gaat, is Oekraïne absoluut de prioriteit, het is het belangrijkste conflict, het ligt aan onze grenzen… ik zou het de moeder van alle conflicten van de 21e eeuw willen noemen,” zei hij.
De Litouwers zijn niet de enigen. Diplomaten uit verschillende andere EU-landen waarschuwen ook dat Brussel zijn aandacht niet kan afleiden “van het drama dat zich bij onze achterdeur afspeelt, en voor sommige lidstaten zelfs aan hun grens”, zei een andere EU-diplomaat.
Verdamping van moreel gezag
Toch ondermijnt de manier waarop de EU het conflict in het Midden-Oosten aanpakt, haar betrekkingen met Oekraïne nu al gedeeltelijk. Elke morele autoriteit die Brussel in de ontwikkelingslanden, en vooral in de islamitische wereld, had nagelaten, verdampt snel vanwege wat daar wordt gezien als de buitensporig pro-Israëlische houding van de Commissie.
“Het verhaal dat de EU zich schuldig maakt aan dubbele standaarden en hypocrisie zal sterker worden naarmate het aantal dode burgers in Gaza stijgt”, aldus Scazzieri. “Dat zal het moeilijker maken om consensus over Oekraïne te bereiken in internationale fora.”
De EU ondermijnde ook haar ambities op het gebied van het buitenlands beleid door haar kakofonie en meningsverschillen over de manier waarop de oorlog tussen Israël en Hamas moest worden aangepakt.
De eerste reactie van de EU op de crisis werd gekenmerkt door een Europese commissaris die een eenzijdige opschorting van alle EU-ontwikkelingshulp aan de Palestijnen aankondigde , waarna de Commissie vervolgens duidelijk maakte dat de hulp “herzien” zou worden – en niet opgeschort. Later leidde de reis van Von der Leyen naar Israël tot een reactie in sommige EU-hoofdsteden en het Europees Parlement omdat ze te eenzijdig waren en Israël er niet toe hadden opgeroepen zich aan het internationaal recht te houden bij zijn blokkade en bombardement op Gaza.
Hoewel EU-waarnemers gewend zijn aan meningsverschillen tussen de verschillende Europese instellingen – en zelfs tussen de twee topleiders van de EU zelf – was het een heel andere zaak, want de meningsverschillen in Von der Leyens eigen team bij de Commissie werden uitgevochten in de volle aandacht van het publiek. op sociale media.
“De verwarring die de afgelopen weken heerste, heeft helemaal niet geholpen”, zegt James Moran van het Centre for European Policy Studies.
Voor Moran is het duidelijk dat de EU haar meningsverschillen moet overwinnen en overeenstemming moet bereiken over een gemeenschappelijke taal over de oproep tot een pauze in de gevechten en de levering van humanitaire hulp. “Het komt het imago van de EU niet ten goede, dat is zeker.”
In de aanloop naar de top was zelfs de exacte bewoording over de toegang tot humanitaire hulp voor de Palestijnen in de conclusies van de top een zwaarbevochten strijd vanwege historische gevoeligheden over het conflict tussen de EU-landen. Terwijl Spanje en anderen graag het ruimere woord ‘staakt-het-vuren’ gebruikten, verwierpen andere landen, waaronder Duitsland, dat en gaven de voorkeur aan zachtere taal, zoals ‘humanitaire pauzes’. Vanwege de erfenis van de Tweede Wereldoorlog wil Berlijn nooit de indruk wekken dat Israëls recht op zelfverdediging wordt beperkt.
Een andere EU-functionaris verdedigde die interne discussie en legde uit dat “woorden er toe doen” en dat dergelijke onderhandelingen over de formulering bijdragen aan het bevorderen van compromissen tussen landen.
Maar van buitenaf dreigt de strijd om de taal de verdeeldheid op het continent bloot te leggen.
De top vindt ook plaats te midden van Israëls groeiende meningsverschillen , met commentaar van VN-secretaris-generaal António Guterres, die zei dat de Hamas-aanval op Israël op 7 oktober “niet in een vacuüm plaatsvond”, wat tot woedende reacties van Israël leidde.
De Portugese minister van Buitenlandse Zaken João Gomes Cravinho heeft woensdag de Israëlische oproep aan Guterres – die Portugees is – afgewezen . Maar elke vraag aan de EU-leiders over de vraag of Guterres gelijk had door te verwijzen naar de behandeling van de Palestijnen in de jaren vóór de Hamas-aanvallen zal waarschijnlijk grote breuklijnen in heel Europa openen.
“We moeten één ding in gedachten houden voor deze Europese Raad: Israël/Palestina is het meest verdeeldheid zaaiende conflict ter wereld – ook binnen de EU”, zei een andere EU-diplomaat.
