Indignatie redactie 
Het grote thema van Ursula von der Leyens State of the Union-toespraak was de impact van de corona-pandemie op de gezondheid, de economie en vooral de cohesie van Europa. Von der Leyen leek een lijn te willen trekken onder het aanvankelijke gebrek aan Europese solidariteit en de soms giftige onderhandelingen over het herstelfonds. Is het gelukt? Duidelijke woorden naar buiten, lege zinnen naar binnen – Von der Leyen wilde er een mooi plaatje van maken….. met voor haar zelf een hoofdrol.
De EU moet een antiracisme-coördinator krijgen, een minimumlooninitiatief is bedoeld om armoedebestendige inkomens veilig te stellen, het digitale decennium zal worden ingeluid en de uitstoot van broeikasgassen moet drastisch worden verminderd, een hervorming van het migratiebeleid zal worden gestart en reddingsacties op zee zullen er onderdeel van uitmaken. De voorzitter van de Europese Commissie, die in Duitsland ontsnapte aan een dreigende parlementaire onderzoekscommissie van het Berlijnse Ministerie van Defensie en geplaatst werd op de toppositie in Brussel, kondigde aan: “Wij willen wereldwijd pioniers zijn.”
Ja, het was volgens de mainstream media indrukwekkend wat Ursula von der Leyen woensdag aan het Europees nepparlement presenteerde. Het enige is dat met vertrouwen kan worden betwijfeld is of de Raad, het machtige en allerbelangrijkste orgaan van regeringen, zal instemmen met de plannen van de Europese Commissie.
Het hoofd van de Europese Commissie had moeten worden gewaarschuwd. Zelfs 70 jaar na de Schuman-verklaring, de “oprichtingsakte” van de Europese Unie, is voor de lidstaten het nationale hemd nader dan de europese rok, ook al kunnen – wil de EU nog iets voorstellen in de wereld – de uitdagingen alleen gezamenlijk en collectief worden opgelost.
Impopulaire ontwikkelingen worden geblokkeerd: von der Leyens voorganger, Jean-Claude Juncker, had eerder al zijn tanden stuk gebeten op een hervorming van het asielbeleid en de verdeling van vluchtelingen over alle EU-landen. De toekomstige EU-conferentie, die als vlaggenschipproject werd geïnitieerd door de hoogste Brusselse ambtenaar toen ze een jaar geleden op ondemocratische wijze aantrad, wordt door de Raad op een laag pitje gezet. De burgers hadden daar immers inspraak in moeten hebben en hadden de neoliberale Europese politiek ter discussie kunnen stellen. Zelfs het vermaarde Corona-hulppakket ter waarde van miljarden kon alleen worden bereikt door de economisch sterke landen flinke kortingen te geven op hun EU-bijdragen. Alleen onze premier liet zich met een kluitje in het riet sturen.
Als problemen en verschillen worden genegeerd door te zwijgen of als diplomatieke uitdrukkingen worden witgekalkt, zullen ze niet verdwijnen, maar elders weer verschijnen. De al lang bestaande meningsverschillen die naar voren kwamen in de debatten over het herstelfonds en het gebrek aan solidariteit tussen de lidstaten zijn niet overwonnen, ondanks het akkoord over het wederopbouwpakket bestaande uit het geldvernietigingsproject “Next Generation EU” en de EU-begroting, die herhaaldelijk als historisch wordt omschreven. Historisch hoog, bedoelen we.
De achteloosheid van Brussel maken we momenteel weer mee in verband met de ramp in het vluchtelingenkamp Moria. Hier schenden de EU en de individuele lidstaten de mensenrechten die zijn verankerd in het EU-handvest. Net als voor een ondraaglijk lange tijd met het (niet-) redden van de vluchtelingen in de Middellandse Zee. Het zijn de gevolgen van de open buitengrenzen van de Europese Unie.
Europese solidariteit kwam er ook niet automatisch toen de p(l)andemie uitbrak, maar pas toen duidelijk werd dat lidstaten hun eigen plan trekken en zichzelf isoleren, bijvoorbeeld door het sluiten van de nationale buitengrenzen, en toen de economische en gezondheidsproblemen in de afzonderlijke lidstaten en in Europa als geheel verergerden. Als het gaat om de op solidariteit gebaseerde verdeling van vluchtelingen, blijven landen als Hongarije en Polen, maar ook Oostenrijk, hun nationale belangen beschouwen als beschermd door isolement in plaats van solidariteit. Maar het beleid van Von der Leyen is er misschien op gericht die obstakels op de wat langere termijn ook weggepoetst te hebben. Ein Volk, ein Reich, ein Führerin.
Het zal daarom interessant zijn om te zien hoe het aangekondigde migratie- en asielpact er in detail uit zal zien en hoe het de niet-bestaande solidariteit rond het migratievraagstuk tot stand zal brengen. Von der Leyen noemde wijselijk geen details van het pact in haar toespraak. Vermoedelijk om niet op voorhand de verwachte giftige confrontaties te riskeren. In ieder geval heeft de zwaar belaste Griekse bevolking nu solidariteit nodig in de vorm van concrete hulp – iets wat een Europese Commissie niet kan geven.
In haar toespraak sprak Von der Leyen over een Europa dat “bescherming”, “stabiliteit” en “kansen” biedt. Tegelijkertijd bevindt de EU zich op dit moment in wat misschien wel de ergste recessie in haar geschiedenis is. Kan de “kwantumsprong” die de EU heeft gemaakt met het bodemloze vat, genaamd Herstelfonds, en de EU-begroting dat echt opvangen?
Overigens heeft het nepparlement het wederopbouwpakket en het meerjarig financieel kader, die uiteindelijk gezamenlijk door de Raad zijn aangenomen, nog niet goedgekeurd. Bovenal roepen de progressieve vertegenwoordigers in het nepparlement op tot een rechtsstaatmechanisme dat betalingen aan lidstaten koppelt, aan naleving van “democratische rechten en waarden” – iets waar ze binnen de Europese Unie niets van weten.
Parlementsleden hebben ook kritiek op de bezuinigingen op het meerjarig financieel kader die zijn doorgevoerd op de belangrijke gebieden gezondheid, onderwijs, onderzoek en innovatie. Ze eisen ook duidelijke informatie over hoe ze eigen middelen van de EU kunnen aantrekken. Het is en blijft echter in de eerste plaats de rechtsstaat, die nog steeds een groot explosief is voor de eenheid in de Unie.
Dit is zo ongeveer Von der Leyen’s financiële plaatje: 20% voor digitalisering, 37% voor klimaatbescherming: zo wil von der Leyen het geld van het nieuwe corona-hulpfonds opsplitsen. Dit om ervoor te zorgen dat de EU niet alleen schade herstelt, maar ook de toekomst voorbereidt. Maar de manier waarop de digitalisering tot nu toe verloopt, is niet bijzonder klimaatvriendelijk. De nieuwe streamingdiensten verbruiken enorme hoeveelheden elektriciteit en geautomatiseerde systemen zorgen voor nòg meer verkeer en nòg meer productie.
Bovendien dragen beide gebieden – digitalisering en klimaatbescherming – bij aan banenverlies. Klimaatbescherming betekent een revolutie voor de industrie, digitalisering zal een revolutie teweegbrengen in de hele economie – het hoeven allebei niet pe definitie veranderingen ten goede te zijn.
De economische, gezondheids- en sociale omvang van de crisis, die nog lang niet is overwonnen, kan nog niet worden bepaald. Of de financiële middelen in het totale pakket voldoende zijn om de sociale en economische onrust te bestrijden, hangt ook af van hoe de landen ze uiteindelijk gebruiken – maar vermoedelijk gaat het geld niet dáárheen waarvoor het bedoeld is. Ursula von der Leyen heeft herhaaldelijk benadrukt dat de alomvattende bescherming van mensen op de voorgrond moet staan bij alle inspanningen – inclusief (nog zo’n bodemloos vat) de Green Deal, aldus de Commissie.
De Europese Commissie wil de Europese doelstelling voor klimaatbescherming verhogen. In plaats van de vorige 40 procent, moet de CO2-uitstoot in 2030 met 55 procent zijn verminderd. Von der Leyen werkt echter met een paar ongedekte cheques. Dit blijkt uit het nieuwe klimaatplan van de Europese Commissie. Volgens het 23 pagina’s tellende concept gokt de Europese Commissie erop dat het europese emissiehandelssysteem zal worden uitgebreid en verfijnd. Het systeem is ook bedoeld om toe te passen in gebouwen en wegverkeer.
De handel in zogenaamde vervuilingsrechten heeft tot dusver echter niet het gewenste beheerseffect gehad en of de uitbreiding ook tot een lagere CO2-uitstoot zal leiden, valt nog te bezien. Afgezien nog van het feit dat het hier puur om geldklopperij gaat, aangezien een toenemende CO2 als effect heeft dat de aarde vergroent, en juist niet andersom. Maar de Europese Commissie gebruikt ook een rekentruc om op die 55% te komen: volgens de Europese Commissie moet bij het behalen van de klimaatbeschermingsdoelstelling rekening gehouden worden met landgebruik. Herbebossing van bossen, het afzien van bestrating, etc. zou ongeveer vijf procent van de besparing op CO2-uitstoot moeten opleveren. Maar tot dusver is het landgebruik helemaal niet meegerekend. Dit relativeert het nieuwe streefcijfer van 55 procent, het maakt het gemakkelijker voor de EU-landen om eraan te voldoen.
Wat er speelt is dit: de rekentruc moet het gemakkelijker maken voor minder ambitieuze regeringen om in te stemmen met de nieuwe, verhoogde klimaatdoelstelling van Brussel.
Timmermans Von der Leyen’s “New Green Deal” ziet natuurlijk voor auto’s in Europa geen plaats meer, althans niet voor auto’s met verbrandingsmotoren. Er komen als het aan hen ligt een miljoen oplaadpunten voor e-auto’s; In haar toespraak laat ze blijken geen benul (en interesse) te hebben waar de elektriciteit vandaan moet komen als steeds meer energiecentrales worden uitgeschakeld. Via “milieuvriendelijke obligaties” (we noemen ze gewoon euobonds) wordt 750 miljard euro vrijgemaakt voor groene doeleinden. Er was dus genoeg geld, zei ze.
Brussel denkt de oplossing van alle problemen te vinden in de criteria en de herzieningsmechanismen of sanctiemogelijkheden waarover de Europese Commissie beschikt, waarbij zij naar willekeur kan beslissen over het gebruik van de fondsen in de lidstaten (en die te herzien) om te bepalen of alle economische en sociaalecologische aspecten die stabiliteit en gelijke kansen (volgens de EC) garanderen, dienovereenkomstig zijn alvorens ze opgelegd worden geïmplementeerd. De lidstaten werken momenteel aan de implementatieplannen – zij denken nog steeds straks een vinger in de pap te hebben.
Waar Ursula von der Leyen angstvallig over zweeg: het lot van de Europese jeugd. De laatste jeugdwerkloosheidscijfers in landen als Italië, Griekenland, Spanje en zelfs Zweden liggen tussen de 25 en 40 procent. Kan Europa’s “unieke sociale markteconomie”, zoals Von der Leyen het uitdrukte, dit politieke schandaal echt aan? Of heeft zij over de jeugd gezwegen, omdat de “Next Generation” de obsceen dure plannen van Brussel gedurende generaties mag blijven betalen?
Zoals verwacht kondigde Von der Leyen sterkere klimaatambities aan, met een hogere emissiereductiedoelstelling van 55% tegen 2030. Het is een teken dat die hele Europese Commissie zich in Bizarro World bevindt.
Von der Leyen heeft het kader bepaald. In tien jaar moet de uitstoot van broeikasgassen met 55% zijn verminderd. De milieucommissie van het nepparlement heeft opgeroepen tot een reductiedoelstelling van 60% en baseert zich op (pseudo-)wetenschappelijke studies die bevestigen dat een EU-klimaatdoelstelling van meer dan 55% voor 2030 ook kan worden gerealiseerd. Vooral naar de mening van de progressieve krachten in het nepparlement – die meer denken aan hun eigen (financiële) positie dan die van de burgers in de EU – had het doel nog ambitieuzer kunnen zijn.
Met “sociale mechanismen” wordt vooral het “Just Transition Fund” bedoeld, óók zo’n miljardenverslindend hobby-project, dat verantwoordelijk zou moeten zijn voor een “rechtvaardige transitie”, met name voor de regio’s die bijzonder door de structurele veranderingen worden getroffen (bijvoorbeeld de steenkoolregio’s in Polen en Duitsland) en voor de werknemers in de bijzonder getroffen bedrijfstakken (mijnbouw, auto-industrie).
Ursula von der Leyen is de verlengde arm van Duitsland en dat weten de lobbyfluisteraars: ook na de crisis zullen de Duitsers onbetwistbaar hun massaoverschotten inzetten ten koste van de zuidelijke landen om “de schulden terug te betalen”.
Voor die “spectaculaire plannen” wilde de Europese Commissie het fonds als onderdeel van de corona-steun verhogen van 7,5 naar 40 miljard euro. In de loop van de uiterst moeizame onderhandelingen tussen de regeringsleiders in juli werd dit teruggebracht tot 17,5 miljard. De voorzitter van de Europese Commissie heeft daar in haar toespraak ook geen commentaar op gegeven. De korting hierop zal vooral mensen in structureel zwakke regio’s en minder sociaal mobiele werknemers treffen, en dus ook de mensen die von der Leyen herhaaldelijk centraal stelt in haar toespraak. Sssst, niet over spreken!
In deze context is het ook van cruciaal belang dat er alleen sprake is van vormgeving en financiële steun voor de overgang naar een nieuwe ecologische en klimaatvriendelijke economie, maar nooit over hoe deze “zogenaamd veel nieuwe” banen aan het einde van deze ecologische en digitale Transformatie – en daarmee het werk van de toekomst – daadwerkelijk vormgegeven moet worden. De Europese Commissie is goed in het oplaten van proefballonntjes – naast het genieten van exorbitante maaltijden en riante bijbehorende wijnkaarten.
De vraag hoe mensen kunnen worden voorzien van een inkomen dat niet kan worden getransformeerd in deze “nieuwe mooie wereld”, wordt buiten beschouwing gelaten. Ook hier, zoals op alle andere punten, geeft de blik op de toekomst in de toespraak van de voorzitter van de Europese Commissie geen enkele aanwijzing en zeker geen details.
Waterstof zou steenkool moeten gaan vervangen bij de staalproductie. Von der Leyen beloofde “groen staal”, dat wordt geproduceerd met blauw waterstof in plaats van het zwarte steenkool en daarmee de wereld redt. ‘Ik begrijp dat het voor sommigen te veel is en voor anderen niet genoeg’, zei ze. “Onze economie” kan het, bevestigde ze met het oog op Duitsland, waar helaas momenteel de grote industriële schoonmaak plaatsvindt sinds jàren. Banenverlies, faillissementen en sluiting van fabrieken spelen geen rol in de Brusselse zeepbel. Zelfs niet dat Continental 30.000 banen wil schrappen, de grootste aandeelhouder Schäffler 4400 en MAN 9500 banen. Een derde van de autoleveranciers wordt beschouwd als “acuut bedreigd”. Blijkbaar peanuts voor Von der Leyen. Maar u weet het: “if you pay peanuts, you get monkees”.
Volgens Von der Leyen gaat er acht miljard euro naar de volgende generatie supercomputers. De Europese industrie zou ook een nieuwe microprocessor moeten ontwikkelen, zei ze. Waarschijnlijk moeilijk te zien vanuit Brussel dat de Europese halfgeleiderindustrie allang is geëmigreerd. De zinnen van Von der Leyen klinken als die van Erich Honecker, die in 1986 de experts van het Centrum voor Micro-elektronica (ZMD) in Jena opdracht gaf om internationale aansluiting te zoeken en in 1988 een chip in ontvangst nam als bewijs van de productiviteit van het socialisme. Maar die chip was toen allang achterhaald.
De meest veelbelovende aankondiging van het buitenlands beleid was waarschijnlijk het voorstel van de Europese Commissie voor een “EU Magnitsky Act” met gekwalificeerde meerderheid. Is het in de onstabiele wereld waarin we leven waarschijnlijk dat dit proefballonnetjes ook zal worden geraliseerd?
De Magnitsky Act, ondertekend door president Obama in de VS in 2012, stelt de Amerikaanse regering in staat persoonlijk alle mensenrechtenschenders wereldwijd te straffen, hun tegoeden te bevriezen en hen de toegang tot de VS te ontzeggen. Afgezien van het feit dat de Raad een dergelijke wet met eenparigheid van stemmen moet goedkeuren en er algemene onenigheid bestaat tussen de lidstaten over hoe om te gaan met mensenrechtenschendingen, constateren we ook mensenrechtenschendingen binnen de EU- in landen als Polen, Hongarije, Spanje, Frankrijk en in verband met de vluchtelingencrisis aan de grenzen van de EU, in de Middellandse Zee en in de kampen in Griekenland.
Von der Leyen plaatste de aankondiging van de Magnitsky Act in de context van de gebeurtenissen in Hong Kong en Wit-Rusland, waar de EU duidelijk aan de kant staat van de democratiebewegingen, wat tot dusver helaas geen effect heeft gehad. In het geval van de onderdrukking van de Oeigoeren door de Chinese regering wordt de EU herhaaldelijk bekritiseerd, ook vanuit haar eigen gelederen, omdat ze geen duidelijk standpunt heeft ingenomen. Bij de mensenrechtenschendingen in Spanje (Catalonië) kijkt zij een andere kant op. Om de effectiviteit van het buitenlands beleid van de EU te versterken en zo te voldoen aan de eisen van een geopolitieke commissie, roept Von der Leyen de lidstaten op om af te wijken van het algemene unanimiteitsbeginsel op het gebied van buitenlands beleid. Maar ook hier bleef ze voorzichtig – terwijl toch duidelijk is dat zij een machtsconcentratie in Brussel nastreeft.
Voor we het vergeten: de prachtige nieuwe “veilige Europese digitale identiteit”… ook dat is woensdag aangekondigd door commissaris Von der Leyen – of moeten we zeggen dat ermee gedreigd is. De nieuwe EU-ID moet bruikbaar zijn “van belastingnummers tot het huren van een fiets” – en dat in alle 27 lidstaten. Big Brother is watching you!
Tot slot: In haar toespraak was ze lyrisch over technologieën zoals Precision Farming, landbouw die IT-technologie gebruikt om precies te werken. “Maar deze werelden hebben regels nodig”, zei ze in een socialistische nieuwspraak. Maar ze hebben minder bureaucratie nodig, geen gender-, quota- en andere onzinregels, maar meer persoonlijke verantwoordelijkheid en vrijheid van handelen. Een Europese Google zou waarschijnlijk vast komen te zitten in de jungle van regels en beperkingen met het ontbreken van LGBT- en quota-kwesties in plaats van zich vrij te kunnen ontwikkelen.
In feite was het sleutelwoord in de toespraak van von der Leyen: LGBT-vrije gebieden zijn menselijkheidsvrije gebieden, zei ze, hoe ongelooflijk dat ook klinkt. Er moet een “coördinator voor racisme” worden geïnstalleerd (maar hiermee begonnen we dit artikel al).
“Europa moet nu leiden” en men moet “snel en vastberaden handelen!”, riep ze naar de weinige parlementariërs die de weg naar het nepprlement waren kwijtgeraakt vanwege haar toespraak ,en die wilden weten hoe laat het was voor de EU. En waarom dit alles? Om “onze kwetsbare planeet” te redden. “Het wordt steeds warmer”. De gletsjers van de Mont Blanc waren al ingestort, wist ze.
Haar bureaucraten in Brussel willen in ieder geval tegen komende zomer inventariseren van wie er geld kan worden afgenomen als onderdeel van de CO2-heffingen en ze gaan hiervoor de juridische basis creëren. Dat middeleeuwse aflaat-/emissiehandelssysteem voor verwennerij is zo winstgevend gebleken dat het naar andere gebieden moet worden uitgebreid. Tot nu toe hoeven alleen de industrie, het autoverkeer en energiecentrales CO2-belasting te betalen. Maar in Brussel wordt gedacht: laten we doorgaan, we kunnen het nòg beter doen. We zien hiermee bevestigd dat de Europese Commissie de industrie in de EU de das om wil doen.
Von der Leyen kan – samenvattend – niet meer doen dan oproepen tot solidariteit en samen optreden. Dat klinkt goed, zou je zeggen, maar als het gaat om de nationaal-egoïstische belangen wordt het hoofd van de Europese Commissie buitenspel gezet. Net als haar voorganger. En we zouden liegen als we zeggen dat we dat betreuren. Want soevereiniteit van de lidstaten vinden wij een groot goed. Nexit!
