Wie de coronacrisis anders interpreteert dan wat politici hebben gegeven, krijgt al snel de factchecker op zijn rug – het gaat vooral om machtsbelangen.
ARD gooit kritische medewerkers eruit
De dpa verbod op een open brief van een ARD werknemer gepubliceerd door het online magazine Multipolar dient als een voorbeeld voor velen . Onder de titel “Ik kan niet meer” hekelt Ole Skambraks de corona-berichtgeving van de openbare omroep in Duitsland. Dat is eenzijdig, ondersteund door een ‘verlammende consensus’ op de regeringslijn, bekritiseerde hij onder meer.
De staatsradio stelt of bespreekt niet eens open vragen, bijvoorbeeld over de oorsprong van het coronavirus of de voordelen en gevaren van de nieuwe vaccins. Hij luistert niet naar critici van de maatregelen, maar belastert ze, ook al hebben ze veel eigen expertise en een bijbehorende wetenschappelijke biografie. Skambraks beschuldigde de publieke omroep van een bekrompen perspectief en een gebrek aan journalistieke standaarden.
Nu is een open brief een meningsuiting, in dit geval ook een hulproep van een journalist die onder druk staat om zo eenzijdig over de regeringslijn te berichten dat het de definitie van propaganda benadert. De omroep SWR 2 waaraan de brief was gericht, had adequaat kunnen reageren door de ene of de andere kritiek aannemelijk te maken, maar ook fouten toe te geven. Het had een debat kunnen ontketenen over bijvoorbeeld de staat en het belang van journalistiek. Maar dat deed hij niet. In plaats daarvan gooide de omroep zonder pardon zijn werknemer eruit .
Stilte over “niet definitief onderzocht”
Eerder, direct nadat de brief was uitgebracht, had het dpa -Faktenchecker aan zijn auteurs omvergeworpen . De censoren kopten dat de brief “enkele valse beweringen” bevatte. Opmerkelijk is dat ze dan beginnen met een verklaring van de criticus die als “juist” werd beoordeeld, volgens welke degenen die hersteld zijn minstens even goed worden beschermd als degenen die zijn ingeënt. In het verdere verloop van het evenement kunnen de dpa- checkers geen specifieke valse bewering onderbouwen, die ze wel in hun kop beweerden.
Zo heeft Skambraks kritiek op het feit dat er niet wordt gesproken over wetenschappelijk bewijs dat gevaccineerde mensen de deltavariant van het coronavirus net zo wijd kunnen verspreiden als niet-gevaccineerde mensen. Hij heeft de onderzoeken hierover gekoppeld. De factcheckers menen echter dat deze stelling “nog niet definitief is onderzocht”. Dus mag een schrijver van een open brief volgens het persbureau dpa en zijn waarheidsbewaarders alleen verwijzen naar onderzoeken als hun resultaten ooit “grondig onderzocht” zijn? Is er een moment waarop een wetenschappelijke scriptie “eindelijk onderzocht” wordt?
Moeizaam geconstrueerde beschuldigingen
De staatsradio, klaagde Skambraks verder, moet zich ook bezighouden met de achtergronden en financiers van de digitale vaccinatiepas, maar negeert dit. De Rockefeller Foundation en de Gates Foundation “ontwierpen en financierden” immers de richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie ( WHO ).
Geen van beiden heeft de richtlijnen echter zelfstandig opgesteld , maar alleen ‘samengewerkt met andere donoren in de financiering’, klaagde de dpa- checker. Met andere woorden, u heeft het niet zelf ontworpen, u heeft het met uw geld laten ontwerpen. Er is kwade wil voor nodig om de verklaring van Skambraks nep te noemen. Je zou het ook de moeizame constructie van een beschuldiging kunnen noemen.
Bovendien steunt de publieke omroep volgens de aantijging kritiekloos de houding van de federale overheid ten aanzien van massale vaccinaties als het enige middel tegen de pandemie. Ervaring met en studies over verschillende medicijnen die kunnen worden gebruikt om Covid-19 te behandelen, zouden grotendeels worden genegeerd. Zo heeft India de situatie onder controle gebracht met de werkzame stof ivermectine. De Duitse media berichtten op sensationele wijze over de Indiase “Corona-catastrofe”, maar beschouwden de schijnbaar effectieve behandeling ervan “niet de moeite waard om te melden”.
Tegenargument van de feitencheckers: de voordelen van ivermectine zijn “zeer controversieel”. En er zijn zelfs media in Duitsland die het gebruik van de agent in India aan de orde hebben gesteld, waaronder de SWR . Ze geven hiervoor geen bron. In plaats daarvan citeerden ze artikelen van het Robert Koch Institute, de University of Oxford en de University of Würzburg. Laatstgenoemde stelt bijvoorbeeld: Nader onderzoek is nodig, men weet niet genoeg.
Alleen onbeduidende verdachte gevallen?
En tot slot uiten de censoren een aanklacht die al sinds het begin van de Corona-periode bekend is, waar veel artikelen, waaronder die van RT DE , het slachtoffer van zijn geworden. Ole Skambraks durfde te vermelden dat Nederland “aanzienlijk meer bijwerkingen” meldde die verband houden met de Covid-19-vaccins dan andere landen.
Volgens de censuurmeesters klopt het hoge meldingspercentage. Alleen: het gaat niet om bevestigde bijwerkingen, maar alleen om vermoedelijke gevallen. Een causaliteit is niet bewezen, de Europese databank “laat geen sluitende conclusies over vaccinatierisico’s toe”.
Welnu, het is juist dat het Europees Geneesmiddelenbureau EMA , net als het Paul Ehrlich Instituut in Duitsland, verdachte gevallen die uit Europese landen zijn gemeld, gewoon aan elkaar rijgt. Er is echter op zijn minst een sterke, meestal medische veronderstelling achter de berichten dat de vaccins waarschijnlijk de trigger waren. En: hoe kun je een oorzakelijk verband met het vaccin bewijzen of uitsluiten als de overgrote meerderheid van de gevallen helemaal niet wordt onderzocht? Het is ook bekend dat slechts een zeer klein percentage van de waarschijnlijke bijwerkingen wordt gemeld. Eerdere studies stelden het op 1 tot 10 procent, afhankelijk van de ernst.
Het is een feit dat slechts zeer weinig meldingen medisch worden onderzocht. Hier een vat openen ziet er niet bepaald goed uit op media die zich helemaal op hun gemak voelen met ongefundeerde attributies voor critici als corona-ontkenners of complottheoretici. En op dit punt moet het nog een keer worden vermeld: het gaat over een publieke kritiek op een werknemer, over zijn beoordeling van de situatie op de openbare omroep – en over open vragen. De term “open vragen” zegt het al: het gaat over iets dat nog niet definitief is opgehelderd en dat moet worden besproken omdat het de basis vormt voor restrictieve beperkingen op grondrechten.
Wie zijn de factcheckers?
De mediawetenschapper Michael Meyen, die onderzoek doet aan de Ludwig-Maximilians-Universität München (LMU) , beschreef het ” factcheck ” -instrument in een artikel als volgt:
“Factcheckers zijn propagandamachines die zich vermommen als journalistiek. Dat geldt ook voor de fact fox van de Beierse Omroep of de Factfinder van Tagesschau, die alleen beschikbaar is omdat de publieke omroep niet het pluralisme levert waarvoor we het eigenlijk betalen.”
In een terugblik op de jaren negentig legt Meyen uit hoe de ‘fact-checking’ eigenlijk met goede bedoelingen tot stand kwam in de loop van de oorlogsverslaggeving, bijvoorbeeld over vermeende massavernietigingswapens in Irak of over 9/11. Later werd het genre financieel praktisch overgenomen door overheden en verschillende denktanks, dus door partijen die totaal andere belangen nastreven.
Publiekrechtelijke factcheckers zijn volgens Meyen eigenlijk gewoon meer belastinggefinancierde redacties in de betreffende media. Hun particuliere concurrenten verzamelden zich ondertussen in een internationaal netwerk voor factchecks , die hen certificaten uitreiken die grote digitale platforms nodig hebben voor samenwerking. Het geld dat ze voor hun werk nodig hebben, komt voornamelijk uit de funderingspotten van de superrijken, maar ook uit staats- en partijgelieerde denktanks.
Miljardairs financieren particuliere censuurbedrijven
Waarschijnlijk de bekendste factchecker-portal in Duitsland is Correctiv . Het somt op zijn minst enkele van zijn geldschieters op , en het zal interessant zijn. De startfinanciering kwam in 2014 van de Brost Foundation – uit de nalatenschap van multimiljonair Anneliese Brost, uitgeverij van Westdeutsche Allgemeine . Ondertussen zijn er nog andere grote sponsors bijgekomen. Sinds 2020 staat de Stichting Luminate-Omidyar Network bovenaan de lijst van donateurs met meer dan 400.000 euro per jaar. De filantropische investeringsmaatschappij is een kind van Ebay-oprichter en multimiljardair Pierre Omidyar.
Zescijferige bedragen stromen ook in de kas van Correctiv van de Schöpflin Foundation, gevestigd in Lörrach . Het werd opgericht door het postorderbedrijf Hans Schöpflin. Het heeft het tot haar missie gemaakt om “onderwijs en maatschappelijk engagement” naar de jongere generatie te brengen. Naast tal van andere groepsgebonden weldoenersorganisaties staan ook bedrijven als Google en Twitter op de lijst van sponsoren. Last but not least zet de Mercatorstichting zich in voor het welzijn van de corrigerende schrijvers. Voor de jaren 2019 en 2020 maakte ze ze een goede 250.000 euro over.
De waarheidsvertolkers van de Mercator Foundation
De Mercator Foundation werd in 1996 opgericht door de ondernemersfamilie Schmidt-Ruthenbeck (Metro AG). Het is momenteel stil rond de broers. Ze zouden hun vermogen in Zwitserland moeten beheren. Het tijdschrift Forbes rekende in 2009 met zo’n 2,6 miljard euro netto. Mercator maakt deel uit van het Meridian International Center. Deze in Washington gevestigde overkoepelende organisatie werkt nauw samen met de Amerikaanse overheid. Haar taak is het bevorderen van “partnerschappen” tussen particuliere bedrijven, de staat en niet-gouvernementele organisaties (NGO’s).
Het dagblad ( taz ) bekritiseerde de “ondoorzichtige geldstromen” van de Mercatorstichting . Ze zet zich met name in voor klimaatprojecten, de energietransitie, maar ook voor de “strijd tegen nepnieuws”. De stichting omschrijft dit als “strategieën voor de weerbaarheid en verdediging van pluralistische democratieën tegen desinformatie en manipulatie van de publieke opinie” – een metafoor die zeker suggereert dat het eigen handelen bewust op anderen wordt geprojecteerd. Daniel Weimert is hiervoor verantwoordelijk .
Weimert is ook hoofd van de “vereniging zonder winstoogmerk” Codetekt , gevestigd in Berlijn. Haar motto ” Samen tegen valse informatie ” doet sterk denken aan de campagne van de federale regering voor coronamaatregelen en vaccinaties – zowel qua taal als qua vormgeving. Het exploiteert bijvoorbeeld een website genaamd ” Samen tegen Corona “.
Gezocht: vrijwillige censoren: Alles voor het “goede doel”?
Codetekt adverteerde onlangs met nieuwe informanten op sociale netwerken zoals Facebook . Iedereen die informatie op een sociaal platform “vreemd” vindt, kan deze “gratis en anoniem” voor “onderzoek” bij de vereniging indienen. De vereniging geeft dit vervolgens door aan haar vrijwillige “rechercheurs”. Tot slot is er een bijbehorend “jobaanbod” voor vrijwilligerswerk in de vereniging: “Vecht tegen valse informatie als rechercheur bij Codetekt”.
Dat klinkt als een altruïstische inzet voor “het goede doel”. De enige vraag is, voor wie – want één ding is vrij zeker: met alle inzet tegen vermeende valse informatie, is het belangrijkste doel het manipuleren van de publieke opinie. En wie het betaalt, bepaalt waarschijnlijk de inhoud ervan. De soevereiniteit van interpretatie over het denken van de massa’s is door de geschiedenis heen altijd een belangrijke zorg geweest van de machthebbers.
Journalisten zouden moeten zeggen wat er is. Om daar achter te komen, volstaat het niet om de persberichten van bedrijven, politici of overheidsinstanties te kopiëren en te herschrijven. Journalisten hebben de taak om dieper te graven, inconsistenties uit te spreken, leugens aan het licht te brengen – de machtigen in de gaten te houden. Als dat niet meer het geval is, wordt de journalistiek een propagandamachine voor de machthebbers. Serieuze journalisten zouden zich zorgen moeten maken over de huidige staat van de journalistiek. Het zou waarschijnlijk nodig zijn om de factchecker een keer grondig te onderzoeken.