Forum voor Democratie heeft zich volledig teruggetrokken in zijn eigen spiegelpaleis

Een parlement loopt vast als de deelnemers aan het debat niet meer in dezelfde werkelijkheid verkeren, zo toonden de vele aanvaringen van deze week aan. Forum voor Democratie heeft zich volledig teruggetrokken in zijn eigen spiegelpaleis. Dat maakt het besturen van het land er niet eenvoudiger op.

Minstens zo inzichtgevend als Pepijn van Houwelingen, die deze week een collega-Kamerlid met een tribunaal dreigde, en als Gideon van Meijeren, die er trots op was dat de Forum-achterban een Kamerlid en haar moeder met dreigmails intimideert (in zijn woorden: ‘Er alles aan doet mevrouw Gündogan te overtuigen’), was het optreden van Thierry Baudet deze week in het commissiedebat over de coronamaatregelen.

Om te beginnen was er de tijdspanne. Een half uur lang was alle aandacht voor Baudet en ging het amper over corona. In plaats daarvan werd uitgebreid gesproken over vergelijkingen met de Tweede Wereldoorlog, over hoe de Frankfurter Schule, nieuwe dansstijlen en architectuur met de erfenis van de Tweede Wereldoorlog aan de haal waren gegaan, en over het oorlogsleed dat de familie Baudet zelf had ondergaan, waardoor vakanties naar Duitsland lange tijd taboe waren geweest.

Aan het einde van dat halve uur ging Baudet, zoals hij zelf aankondigde, vanuit zijn persoonlijke emotie spreken. Jullie kijken me met de nek aan, jullie willen me opsluiten omdat ik staatsgevaarlijk zou zijn, m’n partij verbieden, zei hij. Hij zou zich niet laten kennen. ‘Ik sta aan de goede kant. Ik heb geen andere motieven dan dat.’

‘Met tranen in de ogen’, was het bijschrift toen hij het fragment op Twitter postte. Milan Kundera schreef in De ondraaglijke lichtheid van het bestaan ooit over de twee tranen die samen kitsch vormen. De eerste traan zegt: wat mooi is dit. En de tweede: wat mooi om dit met veel anderen mooi te vinden.

Alle aantijgingen in de richting van FvD ontkende Baudet, van excuses wilde hij niets weten: niet voor uit Forumkringen afkomstige bedreigingen aan het adres van Kamerleden, noch voor vergelijkingen met de Holocaust. ‘Restauranthouders worden verraden omdat ze niet controleren op de QR-code’, herhaalde Baudet nog maar eens. ‘We weten uit de Tweede Wereldoorlog hoe het afloopt als bevolkingsgroepen stigmatiserend worden neergezet.’ Deze week plaatste hij een oorlogsfoto van een kind met jodenster in één tweet met een foto van een kind dat achter een hek naar de Sinterklaasintocht staat te kijken.

Daar is van alles tegenin te brengen. Bijvoorbeeld dat zo’n verhaal over verraden vreemd klinkt uit de mond van een partijleider die een meldpunt organiseerde voor leraren die eenzijdig les zouden geven. Of dat er een wereld van verschil is tussen iemand van joodse komaf – wat door je geboorte wordt bepaald – en iemand die ervoor kiest zich niet te laten vaccineren.

Het FVD-spiegelpaleis

Maar daar gaat het al lang niet meer om. Voor een debat op basis van feiten en argumenten moet je het eens kunnen worden over de feiten en elkaars argumenten respecteren. Het functioneren van het parlement is erop gebaseerd dat de deelnemers aan het debat in dezelfde werkelijkheid verkeren, of tenminste de bereidheid hebben zich in die van de ander te verplaatsen. Alleen dan kan enige mate van overeenstemming worden bereikt.

Een handzaam voorbeeld daarvan levert de SGP. De staatkundig gereformeerden hebben opvattingen over de rol van vrouwen in het maatschappelijk verkeer, over homo’s, over de doodstraf en ongeboren leven die mijlenver verwijderd zijn van wat een Kamermeerderheid vindt. In Den Haag worden die opvattingen pas van stal gehaald als er principiële debatten worden gevoerd die aan die onderwerpen raken.

Een vergelijkbare positie heeft de PVV. Wilders en de zijnen koesteren opvattingen over de islam en migratie die door weinig andere partijen worden gedeeld, maar bij andere onderwerpen opereert de PVV vanuit een wereldbeeld dat raakt aan dat van de rest van de Kamer, en toont Wilders zich een legalist die nadrukkelijk binnen de wet wil blijven. Voor andere politieke partijen die buiten het midden opereren – Partij voor de Dieren, SP, BBB, BIJ1 – geldt iets vergelijkbaars: op cruciale punten zijn de verschillen groot, tegelijk zijn er aanzienlijke raakvlakken.

Forum voor Democratie is een geval apart. Sinds het vertrek van medestanders als Joost Eerdmans, Annabel Nanninga en Wybren van Haga is het denken gepolariseerd. De weglopers zijn van de flanken vertrokken, Baudet werd juist extremer. Hij bouwt aan een eigen zuil, met eigen media (Ongehoord Nederland is straks op de nationale tv), een eigen uitgeverij, eigen winkels, eigen boeren, eigen scholen, eigen ordetroepen, eigen plekken om een partner te vinden, eigen geld.

Forumland is de benaming die daarvoor is gemunt. Dat klinkt grappiger dan het is. Baudet en de zijnen willen een parallelle werkelijkheid scheppen waar eigen regels gelden, een wereld buiten de bestaande en zover mogelijk daarvan verwijderd. Dat Forumland is voor een deel al gerealiseerd. De FvD-parlementariërs hebben voor zichzelf een spiegelpaleis gecreëerd dat hen voortdurend in het eigen gelijk sterkt.

Woorden van elastiek

Zo’n spiegelpaleis is op zich niet bijzonder; elke partij heeft een eigen plek en bubbel op sociale media waar het zelfbeeld wordt bevestigd. Het uitzonderlijke is dat Forumland ook een fysieke component heeft. FvD is de enige partij die consequent het land intrekt met haar vrijheidskaravaan om op bijeenkomsten en in cafés gelijkgestemden te treffen.

Op die bijeenkomsten is de toon vaak nog grimmiger dan in de Kamer. Baudet zelf, maar ook Van Meijeren en Van Houwelingen doen er uitspraken die ze in Den Haag – nog – niet doen. Zo prees Baudet in Oss onlangs Police for Freedom (P4F), een clubje dat bij een demonstratie in Barneveld geweld gebruikte. P4F zegt bewijs voor schending van grondrechten te verzamelen voor latere tribunalen. In Helmond noemde hij koning Willem-Alexander ‘een slappe lul’. Gideon van Meijeren sprak in Amsterdam over de oorlog tussen ‘het goddelijke en het satanistische’: je kon maar beter zorgen aan de goede kant te staan.

Maar Forumland wil graag ook leuk en gezellig gevonden worden. Er zijn strandfeesten, singles-parties en muziekavonden. Voor een Sinterklaasintocht in Volendam huurde FvD vorig weekeinde een boot, ging Baudet naar de speelgoedwinkel en liet Kamerlid Freek Jansen zich pikzwart schminken. En altijd is er wel een rapper die de afkeer van het regeringsbeleid op rijm wil zetten.

Dat parallelle universum van waaruit de FvD-voorhoede opereert is een voortdurende onderdompeling in het eigen gelijk. Een wereld waar vaccinatie als ‘the road to serfdom’ (de weg naar slavernij) wordt gezien, louter bedoeld om de controle over burgers te vergroten en hun vrijheid in te perken, waar de overheid een build back better-strategie hanteert en met een great reset de nieuwe wereldorde wil vestigen.

Een wereld ook waar daders slachtoffers kunnen worden en woorden van elastiek zijn. Schande dat de NOS beweert dat Van Meijeren het bedreigen van Kamerleden zou rechtpraten. Belachelijk om dat tribunaal waarmee Van Houwelingen kwam als een bedreiging te zien. En onzin dat FvD op ophef uit is, ook al schreef Baudet in mei dit jaar: ‘Dus FvD zal ophef zijn – of zal niet zijn.’

Dat is waar de Tweede Kamer mee te maken heeft: een parallelle wereld met regels die niet rijmen met de afspraken die in het parlementaire hart van het land gelden. Van een gedeelde werkelijkheid is niet langer sprake.

Nederland is op dit moment al lastig genoeg te besturen; met Forumland erbij kon het weleens een onmogelijke opgave worden. Maar zolang Forumland de onafhankelijkheid niet heeft uitgeroepen en FvD’ers Nederlandse volksvertegenwoordigers zijn, zullen Nederland en Forumland in het parlement snoeihard blijven botsen.