Indignatie redactie 
Opwinding in Den Haag, toen FVD-parlementariër Pepijn van Houwelingen tijdens een debat tegen D66-collega Sjoerd Sjoerdsma zei: ‘U moet zich diep en diep schamen. En uw tijd komt nog wel. Er komen tribunalen.’ Wat Van Houwelingen bedoelde, was duidelijk. Een (volks)tribunaal na een door hem gedroomde Forum-revolutie zal geen genade kennen met Sjoerdsma.
Ouderen associëren tribunaal met de wijze waarop tijdens Kerst 1989 in Roemenië president Nicolae Ceausescu en zijn vrouw Elena na een kort volkstribunaal tegen de muur werden gezet. Nog ouderen denken aan het Neurenberg-tribunaal, waar kopstukken uit de Tweede Wereldoorlog niet zelden de doodstraf kregen. Van recenter datum is het Joegoslaviëtribunaal in Den Haag, dat inmiddels niet meer actief is.
Kamerleden #Sjoerdsma (D66) en #Gündoğan (Volt) hebben zojuist een gezamenlijke brief geschreven aan het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer over de bedreigingen en confrontaties in de plenaire zaal. Afgelopen week waren twee botsingen met FvD-Kamerleden. #TweedeKamer pic.twitter.com/XcsaXPkI2m
— Fons Lambie (@fonslambie) November 18, 2021
In het Latijn is een tribunal een platform waarop de tribunen zetelden als zij recht spraken. Tribunal is afgeleid van tribunus, ‘een tribuun of Romeins functionaris’, letterlijk het ‘hoofd van een stam’ (in het Engels is het woord voor stam tribe).
Tribus was ooit het woord voor elk van de drie (tri) etnische onderdelen van de Romeinse staat en gaat terug op een ouder lokaal begrip: tripu (drie-eenheid). Ook tribune, contributie en distributie hebben tripu als oerbasis.
Onze grondrechten worden zodanig geschonden, dat het NU tijd is voor een concreet, juridisch gevecht.
Daarom treed ik vanaf 1 jan. 2022 in dienst bij Maes Law om de sectie ‘Fundamental Rights & Litigation’ op te zetten samen met @rblommestijn.
Dank @BartMaes16 voor de topkans!
— Eva Vlaardingerbroek (@EvaVlaar) November 18, 2021
Ik heb gisteren geen bedreiging gehoord. En een tribunaal – rechtbank – is terecht voor politici die ons land kapot maken. Perk de vrijheid van spreken van Kamerleden niet in. De KamerVz hoeft bij mij dus niet langs te komen voor een censuurgesprek. #vrijheid #PVV #Wilders pic.twitter.com/Vizvm6xzPg
— Geert Wilders (@geertwilderspvv) November 18, 2021
Van Rost van Tonningen tot aan Baudet: hoe Kamervoorzitters worstelen met de orde
Het ‘tribunalen-dreigement’ van FvD-Kamerlid Van Houwelingen leidt tot een nieuwe poging van Kamervoorzitter Vera Bergkamp om de orde in de nationale vergaderzaal te herstellen. Zij wil met de negentien fracties in gesprek over de onderlinge omgangsvormen. Bergkamp is bepaald niet de eerste voorzitter die hiermee worstelt.
‘Bedreigingen en intimidaties zijn, in welke vorm dan ook, uit den boze’, stelt Kamervoorzitter Vera Bergkamp donderdag in een verklaring. Daarmee reageert ze op de klachten dat de omgangsvormen in de Tweede Kamer steeds grover worden. Forum voor Democratie-Kamerlid Pepijn van Houwelingen ging ‘over de schreef’, stelt ze, toen hij D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma woensdag aanviel op het coronabeleid van de regeringscoalitie.
De partij van Thierry Baudet legt steeds nadrukkelijker een verband tussen de Jodenvervolging en de corona-aanpak van het kabinet. Ongevaccineerden zijn de ‘nieuwe Joden’, twitterde Baudet eerder deze week. Die referentie aan de oorlog dringt nu ook door tot in Kamerdebatten. ‘Uw tijd komt nog wel’, zei Van Houwelingen woensdag tegen Sjoerdsma. ‘Er komen tribunalen.’ Een dag eerder had een ander FvD-Kamerlid, Gideon van Meijeren, al in een debat gezegd dat hij ‘trots’ is op FvD-aanhangers die intimiderende mailtjes sturen naar andere Kamerleden.
‘Ik maak me zorgen over ons parlement’, zegt Bergkamp over die ontwikkeling. ‘De gemoederen lopen steeds vaker hoog op, en dat komt het debat niet altijd ten goede. Vrijheid van meningsuiting is een groot goed, maar meningen moeten wel op een goede manier worden uitgewisseld. Het is hoognodig om hier iets aan te doen.’
Eerdere klachten
Bergkamp is zeker niet de eerste Kamervoorzitter die zich beklaagt over de omgangsvormen. Na de bedaarde jaren negentig, toen er juist klachten waren over de lauwheid en het gebrek aan polarisatie op het Binnenhof, werd de sfeer in Kamerdebatten deze eeuw in rap tempo grover.
Het debat over de regeringsverklaring van het eerste kabinet-Rutte in 2010 gold lange tijd als dieptepunt, toen de kersverse gedoogpartner Geert Wilders wild om zich heen sloeg: GroenLinks-leider Halsema deed ‘huilie-huilie met haar kroeldoekje’, D66-leider Pechtold stond ‘met een trillend pruillipje’ bij de interruptiemicrofoon. Het jaar daarop volgde de veelbesproken aanvaring tussen Wilders en premier Rutte: ‘Doe eens normaal, man!’
Weer enkele jaren later baarde Wilders opzien toen hij ten tijde van de vluchtelingencrisis in 2015 sprak van een ‘nepparlement’, omdat andere fracties zijn mening niet deelden. En toen Sjoerdsma woensdag meende dat het in de nationale vergaderzaal nog niet eerder tot bedreigingen was gekomen, zag hij een incident uit 2019 over het hoofd, tussen PVV-Kamerlid Machiel de Graaf en Denk-Kamerlid Selçuk Öztürk. Nadat die laatste De Graaf in verband had gebracht met fraude, reageerde die als door een wesp gestoken: ‘Zwijg daar eeuwig over! Want ik zal je najagen. Dan ben je van mij! Afgelopen, klaar! En nou in de hoek.’
Weinig machtsmiddelen
Kamerleden van links tot rechts reageerden, ook toen al, diep geschokt. Eveneens werd duidelijk dat de Kamervoorzitter, op dat moment Khadija Arib, weinig middelen had om er iets aan te doen. In het debat zelf liet ze het dreigement passeren. Daarna kwam ze, net als Bergkamp nu, met een oproep om het wat rustiger aan te doen.
Veel meer machtsmiddelen heeft een Kamervoorzitter ook niet. Ingrijpen in een debat kan pas nadat het uit de hand is gelopen. Voorzitters zijn er doorgaans terughoudend in, uit vrees van partijdigheid te worden beschuldigd – wat in de praktijk ook steeds vaker gebeurt.
Formeel kan een Kamerlid bij wijze van straf tijdelijk het woord worden ontnomen in de Kamer en kan hij of zij zelfs uit de vergaderzaal worden verwijderd. Maar ook dat is geen populair machtsmiddel. De getroffene zal de beelden onmiddellijk verspreiden in de eigen achterban: kijk eens hoe mij hier de mond wordt gesnoerd.
Die strategie is ook niet van vandaag of gisteren. Uit later gepubliceerde correspondentie bleek dat het nationaal-socialistische Kamerlid Meinoud Rost van Tonningen al in 1939 ‘met koel overleg en voorbedachten rade’ provoceerde in Kamerdebatten, in de hoop dat hij door voorzitter Josef van Schaik uit de zaal zou worden verwijderd en aan zijn kiezers kon laten zien dat zijn recht van spreken hem werd ontnomen. Zodoende kwam het zelfs tot een handgemeen tussen hem en katholieke Kamerleden van de RKSP.
Niettemin wil Bergkamp nu een nieuwe poging wagen, in een gesprek met alle fracties, om iets aan de sfeer te doen. ‘Ik kan dit tij niet in mijn eentje keren. We moeten dit met elkaar doen. Dat kost tijd, omdat het debat al jaren aan het verharden is, maar ik voel de verantwoordelijkheid als voorzitter om het gesprek in gang te zetten.’
Of ze de Kamer meekrijgt, is vooralsnog de vraag. PVV-leider Wilders reageerde donderdag bij de NOS alvast niet enthousiast: ‘Bij ons hoeft ze niet aan te komen. Ongeoorloofde grove scheldpartijen of dreigen met geweld, dat zijn natuurlijk grenzen.’ Maar in het geval van Van Houwelingen zag Wilders geen enkele reden tot ingrijpen. ‘Ik vond het zeker geen bedreiging. Het is niet aan de voorzitter maar aan de kiezer om te beoordelen wat mensen zeggen.’
Thierry Baudet en Geert Wilders bekritiseren Caroline van der Plas: ‘Wat een enorm slecht idee zo’n omgangsvormendebat!’
Vanmorgen #spoeddebat aangevraagd over 'gedrag en omgangsvormen in Tweede Kamer' nav tribunaal-dreigement Van Houwelingen. We moeten het eens over ons EIGEN gedrag gaan hebben hier. Het loopt de spuigaten uit zo. Wat is nog acceptabel en wat niet. Debat liefst met @MinPres erbij pic.twitter.com/pkqKCAWSwk
— Caroline van der Plas (@lientje1967) November 18, 2021
Voor het eerst sinds de Tweede Kamerverkiezingen van maart neemt Caroline van der Plas van BBB hard positie tegen Geert Wilders én Thierry Baudet. Maar die twee leiders slaan wél meteen terug. En terecht. Want Van der Plas wil een “debat” over “omgangsvormen” in de Kamer. Zoals Wilders volkomen juist stelt: “Wat een enorm slechte idee.”
Thierry Baudet en Geert Wilders reageren op deze Deugactie
Helaas voor Van der Plas vinden Thierry Baudet én Geert Wilders dat een onwaarschijnlijk belachelijk idee. Baudet reageert door te stellen dat deze vreemde actie bewijst dat Van der Plas heel graag lief gevonden wil worden door het partijkartel.
Iemand wil hier graag onderdeel worden van het kartel…#braaf https://t.co/nGLR1eBb1O
— Thierry Baudet (@thierrybaudet) November 18, 2021
Caroline van der Plas van de BoerBurgerBeweging is vaak best goed bezig. Maar dit is natuurlijk dieptriest. Want ze wil net als de rest van het partijkartel een “debat” over “omgangsvormen” in de Tweede Kamer. Dit omdat FVD-Tweede Kamerlid Pepijn van Houwelingen gisteren zei dat er na de coronacrisis best weleens tribunalen konden komen in verband met het fascistische, dictatoriale coronawanbeleid van het Regime Rutte III.
“Vanmorgen spoeddebat aangevraagd over ‘gedrag en omgangsvormen in Tweede Kamer’ [na aanleiding van het] tribunaal-dreigement Van Houwelingen,” aldus Van der Plas op Twitter. “We moeten het eens over ons EIGEN gedrag gaan hebben hier. Het loopt de spuigaten uit zo. Wat is nog acceptabel en wat niet. Debat liefst met [minister-president Rutte] erbij.”
Geert Wilders gaat er dieper op in. “Wat een enorm slecht idee,” schrijft hij. “Niet doen zo’n debat met Rutte over ‘omgangsvormen’. Want, zegt hij, zoiets is echt “te belachelijk voor woorden. If you can’t stand the heat, get out of the kitchen.” Met andere woorden, als je als politicus niet tegen dit soort harde opmerkingen kunt, dan moet je maar lekker een andere baan zoeken. In de fabriek of op het veld, bijvoorbeeld.
“Bovendien,” stelt hij vervolgens, “de vrijheid van Kamerleden is niet onderhandelbaar en Rutte een hele grote leugenaar.”
Wat een enorm slecht idee. Niet doen zo’n debat met Rutte over “omgangsvormen”. Te belachelijk voor woorden. If you can’t stand the heat, get out of the kitchen. Bovendien: de vrijheid van Kamerleden is niet onderhandelbaar en Rutte een hele grote leugenaar. https://t.co/wwbptdyPjT
— Geert Wilders (@geertwilderspvv) November 18, 2021
Van der Plas: ‘Het gaat niet alléén om Van Houwelingen’
In een vervolgtweet laat Van der Plas weten dat het niet alleen om de uitspraken van Van Houwelingen gaat. “NB: dit debat moet gaan over ALLE omgangsvormen met elkaar,” schrijft ze. “Over en weer. Niet alleen over Van Houwelingen en zijn woorden gisteren. Maar ook over elkaar voor racist of xenofoob uitmaken, door elkaar heen schreeuwen, Kabinetsleden die Kamerleden schofferen en andersom.”
