Geert Wilders ziet zijn kans schoon

Het gezicht van Nederlands extreemrechts Geert Wilders vertelde me: dit is zijn moment

“Wij zullen ervoor zorgen dat het geld voor normale mensen, normale gezinnen, hardwerkende  Nederlanders komt ”, roept de twee meter lange, platinablonde man. Er vloeit gratis bier in bar De Blauw Trap in Venlo, de geboorteplaats van het oude gezicht van extreemrechts Nederland, Geert Wilders. Hij is terug om een ​​nieuwe campagne te lanceren, in het bijzijn van enkele honderden mensen en bijna een dozijn politieagenten. “Wij kiezen eerst voor Nederlanders. Eén ding wil ik van je horen: Nederlanders eerst! Nederlanders eerst !”

Zoals alles in het leven van deze man – die als gevolg van zijn kritiek op de islam doodsbedreigingen heeft ontvangen en negentien jaar lang  24/7 beveiliging heeft gehad  – zijn de woorden zorgvuldig gekozen. Andere populistische partijen aan de rechterzijde van Nederland zijn opgekomen en gevallen, maar Wilders is opmerkelijk genoeg nog steeds hier, het langstzittende parlementslid, met 25 jaar in  het parlement.

Hij is de “buitenstaander” van het establishment, kritisch tegenover de regering, en de  bekendste  partijleider van Nederland. En op dit moment is hij in de opiniepeilingen de grootste stem van extreemrechts, voorafgaand aan de algemene verkiezingen van volgende maand, met zijn anti-immigratie- en anti-islamstandpunt gecombineerd met links sociaal beleid over onderwerpen als uitkeringen, pensioenen en gezondheidszorg.

De meeste partijen zeggen al jaren dat ze niet met Wilders willen samenwerken. Er zijn bezwaren geuit tegen zijn houding ten opzichte van de rechtsstaat  en zijn weigering om zich te verontschuldigen voor een toespraak uit 2014 waarin werd opgeroepen tot “minder” Marokkaanse mensen – die  als crimineel werden beschouwd . Maar nu heeft zijn Partij voor de Vrijheid (PVV) voor het eerst sinds lange tijd een kans om te regeren. De partij die momenteel sommige peilingen aanvoert , de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD), heeft een nieuw hoofd, Dilan Yesilgöz-Zegerius, en ze heeft gezegd dat  ze “geen enkele partij” zal buitensluiten van coalitieonderhandelingen.

Wil deze partij van één – want Wilders is het enige lid – echt deel uitmaken van de Nederlandse regering die zij al jaren aanvalt? ‘Ja, dat klopt, en ik denk dat onze kansen met de dag groter worden,’ vertelt hij me, voorover leunend en zachtjes pratend. “Omdat mensen of partijen die ons uitsloten dat nu niet zijn – althans niet allemaal – en we doen het elke week beter in de peilingen.” Waarom is dit?

“We hebben een hele stabiele partij, een goed programma, goede kandidaten en de mensen zijn het beleid rond asielzoekers, immigratie en terroristische dreigingen echt beu. Dus ik geloof dat als er enige kans voor ons zou zijn – wat uiteraard niet waar is, maar toch – als er enige kans zou zijn om te regeren, het nu zou zijn.’

Ondanks de recente  opkomst van een Nederlandse boerenpartij en een hoed die van de christen-democraten is versplinterd onder de populaire achterbaksman Pieter Omtzigt , heeft Wilders standgehouden in de Nederlandse politiek. “Wilders heeft in de loop der jaren, sinds hij in 2006 de Partij voor de Vrijheid oprichtte, een heel sterk merk opgebouwd”, zegt Sjoerd van Heck, opiniepeiler bij Ipsos. “Hij heeft zich gehouden aan de basisprincipes van hoe je iets in de markt positioneert, een consistente boodschap overbrengt en daar altijd trouw aan blijft.” Hij is bijvoorbeeld consequent anti-immigratie.

Als immigrant in Nederland vond ik het enigszins ongemakkelijk om de mensen te interviewen die naar de PVV-lancering kwamen. Het was verrassend om te constateren dat velen vinden dat Wilders soms te ver gaat. “Ik zie hem niet als premier, maar hij heeft veel goede punten”, zegt de 65-jarige Robert uit Roermond. Voorstellen uit het verleden , zoals voor een hoofddoekbelasting, zijn niet populair, zelfs niet onder zijn aanhangers.

Jeanet Brakel, 48, uit Noord-Brabant, vertelt mij: “Hij zegt dingen die je niet mag zeggen, en sommige mensen vinden hem te streng, maar hij doet het voor ons en hij doet het op een grappige manier.” Ik vraag me af of ze vriendelijker zou zijn tegenover immigranten als ze zich minder druk zou maken over zichzelf? “Het is moeilijk”, antwoordt ze. “Alles is duur. Nederland was een rijk land, maar nu staan ​​zoveel mensen in de rij [voor uitkeringen] en de buitenlanders komen hier en krijgen alles.”

Voor zijn aanhangers is Wilders een krachtige stem tegen de kosmopolitische, liberale ideologie die hen volgens de meesten achter zich laat. Hij heeft wat Van Heck, de opiniepeiler van Ipsos, omschrijft als “een economische agenda die een beetje links is”. En sommigen van degenen die ik bij De Blauw Trap ontmoette, slingeren tussen de marginale partijen van extreem-rechts en die van extreem-links. Hai van Dijk uit Venlo zegt dat hij tussen Wilders en de Socialistische Partij (SP) is geslingerd. “Het is allemaal een proteststem, een anti-stem”, zegt hij. “Mensen voelen zich niet gehoord.”

Hij is niet de enige, aldus Matthijs Rooduijn, universitair hoofddocent politieke wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. “Ontevredenheid werd altijd gemobiliseerd door partijen aan de rand van het politieke spectrum: radicaal-rechtse partijen of radicaal-linkse partijen zoals de SP”, zegt hij. “Maar op dit moment hebben we twee partijen die deze ontevredenheid echt mobiliseren – en echt hun zorgen uiten over onze politiek in Nederland – die niet duidelijk uit de marge van het politieke spectrum komen.” Dat wil zeggen, de nieuwe boerenpartij, en die van Omtzigt.

Als reactie op deze nieuwe uitdaging van deze twee nieuwe partijen heeft Wilders in de Nederlandse pers beweerd dat hij ‘milder’ is dan vroeger, bereid is mee te werken aan het terugdringen van asiel in plaats van het ‘te verbieden’, en dat hij zijn ‘Ministerie van Justitie’ heeft geschrapt. Remigratie en de-islamisering”. Maar Rooduijn zegt dat de inhoud van zijn manifest grotendeels hetzelfde is: “Als je naar zijn programma en ideeën kijkt, is het niet echt gematigder dan in het verleden. Wat er veranderd is, is misschien de toon van Wilders’ – blijkbaar in een poging om meer mainstream partijen als coalitiepartner aan te spreken.

Het andere dat volgens Rooduijn is veranderd, is “het feit dat Yesilgöz de deur een stukje heeft opengezet”. Maar hij voegt eraan toe: “Ik denk nog steeds niet dat het erg waarschijnlijk is dat hij deel zal uitmaken van een regeringscoalitie”. Andere partijen, niet in de laatste plaats de recente toevoeging van Omtzigt, sluiten Wilders nog steeds uit.

Omtzigt leidt momenteel enkele peilingen, en zijn manifest dat deze week werd gelanceerd, gaat in op de kernthema’s van deze verkiezingen: het bevorderen van een fatsoenlijke levensstandaard, het controleren van immigratie, maar bovenal het herstellen van het vertrouwen in de regering. Recente schandalen hebben het vertrouwen in politici ernstig geschaad – waaronder één met betrekking tot de aardbevingsschade in Groningen en een ander met betrekking tot de belasting die een vorige regering heeft geveld en nog steeds niet is opgelost.

Het zal voor welke regering dan ook heel moeilijk zijn om dat vertrouwen te herstellen. Nederland is een van de meest proportionele systemen ter wereld, met 21 fracties  in het parlement en  26 permanente fracties . Een heel spectrum aan standpunten krijgt parlementaire vertegenwoordiging, maar de ironie is dat kiezers heel weinig invloed hebben op wie daadwerkelijk regeert: het coalitieproces is een ‘black box’ van politieke onderhandelingen die plaatsvinden in Den Haag, niet de stembus.

Of Wilders er nu wel of niet in slaagt deel uit te maken van de regering – of een minderheidscoalitie te steunen – de invloed van extreemrechtse partijen zoals de zijne valt niet te ontkennen. “Voor een deel zijn deze kiezers daarin geslaagd”, zegt Rooduijn. Als reactie hierop hebben centrumrechtse partijen hun beleid gewijzigd. “Ze zijn restrictiever geworden op het gebied van immigratie, meer gefocust op identiteitskwesties”, zegt hij, in een poging kiezers terug te winnen.

Ondertussen verkoopt Wilders zijn verhaal dat hij een buitenstaander was en tegelijkertijd een krachtige, soms  giftige , soms grappige rol speelde in het democratische systeem. Hij is een uitstekend debater en deelt zijn snelle humor  in de zaal via clips op sociale media en regelmatige nieuwsbrieven. In een recent begrotingsdebat verleidde hij zijn Forum voor Democratie-rivaal Thierry Baudet om uit te leggen waarom hij betwijfelt of de maanlandingen hebben plaatsgevonden, voordat hij als een geoefende stand-up zei : ‘Ik denk dat je al behoorlijk ver op weg bent naar de maan. ”

Werd hij geïnspireerd door Trump, met zijn geklets en zijn  America first- mantra? “Nou, dat was niet waar ik aan dacht: ik ben Trump niet”, vertelt hij. “Maar het gebeurt in veel westerse landen en ook in Nederland dat onze eigen mensen vergeten zijn: normale, gemiddelde mensen, gezinnen, die moeite hebben om rond te komen.” Hoewel Wilders bij de lancering van de campagne verwees naar het conflict in het Midden-Oosten en terroristische aanslagen in Europa – en consequent pro-Israël was geweest – lijken zijn kiezers vooral op Nederland te zijn gericht. “Wij zijn er voor hen.”

Na een uur op het vlees te hebben gedrukt, wordt hij een auto binnengeleid die elf politieagenten het plein uit begeleiden. Terug in De Blauw Trap druppelt het publiek huiswaarts. En ik zie een bord boven de bar. ‘Nachten die je je niet kunt herinneren’, staat er, ‘met vrienden die je nooit zult vergeten.’