#GoudenKoets Gouden Koets van Prinsjesdag verdwijnt naar een museum Eindelijk¡

Het oude Nederland verandert snel. Nadat Zwarte Piet nu kopje onder gaat, lijkt ook de Gouden Koets waarin Koning Willem-Alexander op Prinsjesdag van Paleis Noordeinde naar de Ridderzaal rijdt voorgoed te worden verbannen naar de mestvaalt van de geschiedenis. Na de restauratie komt het rijtuig namelijk in een museum te staan.

We kunnen ons allemaal heel druk maken over de tweets van rapper Akwasi, maar in feite heeft de hiphopartiest z’n allang gekregen: Zwarte Piet is een traditie die binnen een paar jaar helemaal verdwenen zal zijn – vervangen door de roetveegpiet of door… rare glitterende vissershoedjepieten.

Maar Zwarte Piet is niet de enige traditie die het huidige tijdsgewricht niet lijkt te gaan overleven. Ook de Gouden Koets van de Koning wordt vanwege vermeend racisme verbannen naar een museum. De restauratie van het door paarden getrokken voertuig is volgend jaar afgerond, maar zal niet onmiddellijk weer in dienst worden genomen van de Koninklijke familie. Integendeel, de Koets kan zich opmaken voor een tochtje naar het museum:

“De Gouden Koets keert volgend jaar na de restauratie niet terug naar de Koninklijke Stallen in Den Haag, maar is vanaf juni tot november in het Amsterdam Museum te zien. Dat heeft de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) bekendgemaakt.

De verplaatsing is in eerste instantie slechts ‘tijdelijk’. Maar of dat ook echt zo zal zijn…?

In de pers zijn ze er echter al over uit. Waar Telegraaf-verslaggever Alexander Bakker nog ietwat voorzichtig vraagt: “Begin van het einde?”, verklaart AVROTROS-journalist Remko Theulings de traditie alvast dood: “Die zien we nooit meer terug op Prinsjedag, denk ik zo.” NOS-correspondente Kysia Hekster is het daarmee eens: “Ik verwacht het niet.” Telegraaf-columniste Marianne Zwagerman is er zelfs ronduit blij mee, schrijft ze: “Enige juiste besluit,” reageert ze op de aankondiging dat het rijtuig in een museum terechtkomt: “Had het ding al 50 jaar moeten staan.”

Enige juiste besluit. Had het ding al 50 jaar moeten staan https://t.co/9oqX8KxS0g

— Marianne Zwagerman (@mariannezw) September 8, 2020

Symboliek

De koets staat bol van de symboliek. De goudkleurige wielen van het rijtuig stellen bijvoorbeeld gouden zonnen voor, als symbool voor een mild koningschap. Op de website van het koninklijk huis is hierover te lezen:

“De spaken “schieten” als stralen naar de velgen, die het firmament voorstellen. In dit firmament zijn de tekens van de dierenriem te zien. De scharnieren en deursloten van de koets zijn versierd met motieven van de hond en de uil, symbolen voor trouw en waakzaamheid. Op de treden zijn waterlelies geschilderd, een symbool van voorzichtigheid. De zwemvogels die de bok schragen, stellen de snelheid voor.”

De beeldengroep op het dak stelt de welvaart voort. Op een kussen zijn hier de kroon, de scepter en het rijkszwaard te zien.

“De handel wordt gesymboliseerd door een staf en een leeuw. De arbeid – met hamer – draagt een salamander als symbool van het vuur. De landbouw wordt verbeeld door een korenschoof en een sikkel, de veeteelt door een schaap. De symbolen van de scheepvaart zijn de sextant en de dolfijn.”

Geschilderde panelen

De Gouden Koets heeft verschillende paneelschilderingen in olieverf, van de hand van Nicolaas van der Waay, een toenmalige hoogleraar aan de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten. Op de voorzijde, die symbool staat voor de toekomst, is rechts een voorstelling te vinden getiteld “het onderwijs aan het volk” en links “het recht, dat diegenen uit het volk beschermt, die hulp behoeven: een gekwetste arbeider, een blinde grijsaard, een weduwe en wezen”.

Aan de rechterzijde van de koets is het paneel genaamd “hulde van Nederland” te vinden en op de linkerzijde de “hulde der koloniën”. Over laatstgenoemde paneel was de afgelopen jaren veel te doen. Op deze afbeelding zijn enkele halfnaakte zwarte mannen en vrouwen te zien die hun rijkdommen aanbieden aan het koningshuis. In 2011 pleitten Kamerleden van de Socialistische Partij en GroenLinks ervoor dit paneel te verwijderen. In een krantenartikel schreven de Kamerleden Harry van Bommel en Mariko Peters:

“In de koloniale tijd en de nadagen van de slavernij leek een dergelijke afbeelding heel gewoon. Nu herinnert het ons aan een gruwelijke periode in de Nederlandse geschiedenis.”

In de jaren hierna bleef het paneel onderwerp van discussie en waren er rond Prinsjesdag zelfs demonstraties. Door de restauratie van de Gouden Koets verdween het rijtuig letterlijk uit beeld. De vraag is of de koets ooit nog terugkeert op Prinsjesdag.