Rutte – Sommige dagen lijkt hij op Barack Obama met een Nederlands accent, en op andere dagen als Margaret Thatcher met een knipbeurt.
De herfst van 2010 voelt nu als lang geleden.
Toen het einde van het jaar naderde, was het internationale nieuws gericht op de gevolgen van grote gebeurtenissen: de Arabische Lente, de aardbeving in Haïti, de olieramp in de Deepwater Horizon. Ondertussen was in de politiek David Cameron net premier van het Verenigd Koninkrijk geworden, begon Nicolas Sarkozy aan een gedurfd plan om Frankrijk te transformeren en was Barack Obama halverwege zijn eerste termijn in het Witte Huis. En in Nederland was een jonge HR-manager, Mark Rutte, net premier geworden.
Bijna 12 jaar later is er veel veranderd. Cameron, Sarkozy, Obama en tal van andere wereldleiders zijn gekomen en gegaan, hebben zich teruggetrokken in het lucratieve lezingencircuit of hebben hun memoires opgepoetst. Eén blijft er echter nog over: Mark Rutte, die vanaf deze week het record van zijn voorganger Ruud Lubbers overtrof en daarmee de langst dienende premier van Nederland in de geschiedenis werd.
Rutte leidt Nederland nu gedurende een ononderbroken periode van meer dan 4.310 dagen – wat betekent dat hij langer in functie is dan enige andere leider van de Europese Unie, behalve de autoritair ingestelde Hongaarse premier Viktor Orbán. Hij is zelfs langer aan de macht dan de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un.
Al met al is het voortbestaan van Rutte opmerkelijker, gezien de vele momenten waarop het leek alsof hij al met één voet de deur uit was. Maar hoewel kortstondige leiders zoals Boris Johnson uit het Verenigd Koninkrijk of Mario Draghi uit Italië in de verleiding zouden kunnen komen zich af te vragen wat ze zouden kunnen leren van Ruttes lange levensduur, is het slechte nieuws voor hen dat zijn voortbestaan gedeeltelijk kan worden toegeschreven aan de fijne kneepjes van het Nederlandse politieke systeem. dan alles wat hij slim heeft gedaan.
Net in de afgelopen paar jaar zijn er verschillende gevallen geweest waarin het leiderschapshoofdstuk van Rutte bijna ten einde leek. Zo moesten hij en zijn hele kabinet in januari 2021 aftreden vanwege een schandaal waarbij duizenden gezinnen valselijk werden beschuldigd van uitkeringsfraude. En hoewel zijn Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) terugkaatste en een klinkende verkiezingsoverwinning behaalde, kregen Ruttes vooruitzichten om premier te blijven in maart 2021 opnieuw een flinke deuk toen bekend werd dat hij kennelijk van plan was politieke rivalen door hen niet-banen buiten zijn kabinet aan te bieden.
Op dat moment schreven veel commentatoren hem af en beweerden dat hij binnen enkele weken uit zijn ambt zou worden gezet. Maar toch, ongeveer 18 maanden later, blijft hij niet alleen aan de macht, maar rijdt hij nog steeds hoog.
Uit de laatste peilingen blijkt dat de VVD van Rutte minder populair is dan vroeger, maar nog steeds ver voor is op elke andere partij, gesteund door ongeveer vier keer zoveel kiezers als zijn rechtse rivalen of coalitiegenoten, het CDA. Dit alles, ondanks het feit dat de regering-Rutte alleen al tussen 2017 en 2021 te maken kreeg met maar liefst 36 moties van wantrouwen en 15 afkeuringsstemmen in de Tweede Kamer.
“Teflon Mark”, noemen veel Nederlanders hem: de man aan wie geen vuil kan blijven kleven. Dus hoe gaat hij nog steeds door?
In sommige landen kijken mensen vaak naar hun leiders als een bron van visionair leiderschap of inspiratie, die moedige richting geeft en radicale verandering belooft. In het Nederlandse systeem zijn er echter 20 verschillende fracties in het parlement en meestal drie of vier partijen die samen in coalitie regeren. De taak van de premier is minder Churchillian en meer die van een huwelijksconsulent: ongelukkige partners overhalen om bij elkaar te blijven in plaats van iets nieuws te riskeren.
En dit is werk waarvoor Rutte bijzonder geschikt lijkt.
Rutte, een voormalig middenmanager bij een pindakaasbedrijf, staat bekend om zijn rustige stijl, openhartigheid en vaardigheid in het beheren van lastige relaties. “Hij kan een soort vrede brengen”, vertelde voormalig vicepremier Carola Schouten onlangs. “Maar op het zelfde moment . . . hij heeft heel goed in de gaten wat er overal gebeurt. Je zou het een controlfreak kunnen noemen. Maar hij heeft het allemaal behoorlijk scherp.”