Hoe het Forum voor Democratie van Thierry Baudet verboden kan worden
Indignatie redactie
6 min. lezen
Nadat woensdag Forum voor Democratie-Kamerlid Pepijn van Houwelingen D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma bedreigde tijdens het debat over 2G, rees bij velen opnieuw de vraag: is het nog wel verantwoord om de partij van Thierry Baudet te erkennen als politieke partij? Tijdens hetzelfde debat vertelde Volt-Kamerlid Nilüfer Gündoğan ook al dat ze bedreigd werd vanuit de Forum-achterban, waarop FVD-Kamerlid Gideon van Meijeren zich naar de interruptiemicrofoon haastte om de bedreigingen toe te juichen. Kamerleden hebben veel vrijheid binnen de Tweede Kamer, maar bestaat er een grens?
Jazeker, zegt advocaat en rechtsstaat-deskundige Erik Verweij. Na de Forum-bedreigingen schreef hij al op Twitter:
Korte samenvatting: een partij kan worden ontbonden als deze een gevaar is voor de openbare orde. Daarvan is sprake als zij een gevaar is voor de democratische rechtsorde door haar doelen, gedragingen, en of het gevaar realistisch is. Verdedig maar dat daar géén sprake van is.
Ik heb gisteren een videocollege opgenomen over de vraag wanneer politieke partijen verboden mogen worden en daarin pleit ik ervoor om daar héél terughoudend mee om te gaan.
Als er een grens is, dan komt die nu écht in zicht. Dit is levensgevaarlijk voor de democratie. https://t.co/V4VUw3wjSd
— Erik Verweij (@erikpjverweij) November 17, 2021
Een uitgebreider antwoord geeft Verweij in een videocollege op YouTube. Daarin maakt hij duidelijk dat politieke partijen voor de wet eigenlijk niet bestaan. Over de oprichting of het functioneren daarvan zijn dan ook geen specifieke wetsartikelen, dus ook niet over het verbieden ervan. Maar een politieke partij is wel een vereniging en daarmee een rechtspersoon. Op verzoek van het Openbaar Ministerie, en dus niet van de regering, de Kamer of iemand anders, kan worden besloten tot een verbod.
Video niet te zien? Klik hier.
Hoewel het zeldzaam is dat een partij wordt verboden, gebeurt het wel. Te denken valt aan CP’86. Die extreemrechtse partij werd door de rechter schuldig bevonden aan het aanzetten tot vreemdelingenhaat en uiteindelijk in 1998 verboden. Een eenmaal verboden partij moet worden ontbonden en mag nooit meer opnieuw worden opgericht. Deelname aan een verboden politieke partij is strafbaar.
De vrijheid van meningsuiting is niet absoluut, en de mogelijkheid bestaat in Nederland om partijen te verbieden.
Al jaren worden we overspoeld door onversneden racisme, fascisme, antisemitisme, seksisme en homofobie door Thierry Baudet en de zijnen. Aanvankelijk verdoezeld met pseudowetenschappelijke prietpraat, maar de laatste jaren steeds openlijker en banaler. Wordt het niet eens tijd om na te denken over een verbod op Forum voor Democratie?
Een hoop Nederlanders, (voor- en tegenstanders) zullen het vermoedelijk niet meteen eens zijn met de suggestie om Forum te verbieden. Is dat geen beperking van de vrijheid van meningsuiting of een aantasting van de democratie? Maar de vrijheid van meningsuiting is niet absoluut, en de mogelijkheid bestaat in Nederland om partijen te verbieden. Dat is toch niet voor niets zo?
Een rechtspersoon waarvan het doel in strijd is met de openbare orde, wordt door de rechtbank op verzoek van het openbaar ministerie ontbonden. Alvorens de ontbinding uit te spreken kan de rechtbank de rechtspersoon in de gelegenheid stellen binnen een door haar te bepalen termijn zijn doel zodanig te wijzigen dat het niet meer in strijd is met de openbare orde.
Volgens mij kun je op basis van het racistische en fascistoïde gedachtengoed van Forum en de uitingen van diverse leden betogen dat het doel van Forum in strijd is met de openbare orde, en dat de partij dus verboden en ontbonden zou kunnen worden. Het zou ook niet voor het eerst in de parlementaire geschiedenis zijn, het is vier keer eerder voorgekomen dat partijen verboden werden. Denk bijvoorbeeld aan de NSB die in 1945 verboden werd, of als meest recente voorbeeld aan het verbod het op de Centrumpartij ’86 in 1998. Nadat CP’86 in 1997 werd veroordeeld als criminele organisatie die zich stelselmatig schuldig maakte aan het aanzetten tot vreemdelingenhaat werd de partij in 1998 verboden verklaard en ontbonden door de rechtbank in Amsterdam. Opnieuw verenigen werd daarbij tot op zekere hoogte ook uitgesloten.
Afgezien van de moderne marketing en het feit dat een deel van de achterban inmiddels niet meer herkenbaar is als skinhead bestaan er weinig verschillen tussen Forum en de Centrumpartij van weleer. Het zou weinig mensen opvallen als FvD het verkiezingsprogramma van CP’86 uit 1993 een op een over zou nemen. Het blijkt zelfs herkenbaarder dan ik had verwacht. Misschien is het opvallendste verschil wel dat de retoriek van Forum radicaler is dan die van de Centrumpartij.
Volgens mij is het vreemd dat de ene partij in Nederland eind jaren negentig wel verboden werd en een soortgelijk (mogelijk radicalere) partij in hetzelfde Nederland anno 2021 niet. Je zou het bijna rechtsongelijkheid noemen. Het voornaamste verschil tussen toen en nu? Het tijdsgewricht.
In de tussenliggende jaren zijn xenofobie en racisme steeds meer genormaliseerd geraakt; bijvoorbeeld door politieke leiders als Bolkestein, Fortuyn, Verdonk en Wilders, en autocraten als Poetin, Trump en Bolsonaro in het buitenland. Baudet, die aanvankelijk als het redelijk alternatief voor Wilders werd gepositioneerd, voegde nog wat fascisme en seksisme aan de mix toe en steeds meer mensen zijn dat gaan accepteren als normaal en zelfs geloofwaardig. Bedenkelijke websites, maar steeds vaker ook de traditionele media, droegen ook hun steentje bij en inmiddels kunnen we op Facebook zien dat er steeds meer Nederlanders zijn die openlijk pronken met radicaal- en extreemrechts gedachtengoed. Regelmatig onderstreept met grof racisme en bedreigingen.
Natuurlijk is het verbieden van een politieke partij een zwaar middel. Het is een soort noodrem. Maar het is geen uniek middel. In België werd bijvoorbeeld in 2004 het Vlaams Blok verboden, en ook Duitsland kent het middel. Het is een gemankeerd middel, maar toch is een noodrem geen overbodige luxe. In een democratie net zo min als in een trein, zo wijst de geschiedenis uit.
Ik ben er dus voor om een verbod op Forum voor Democratie (en de PVV, die de toets volgens mij ook niet zou doorstaan) te onderzoeken. Ik begrijp dat het verbieden van politieke partijen een zeer zwaar middel is met waarschijnlijk grote gevolgen. Het zou tot een hoop onrust en mogelijk zelfs onlusten en geweld leiden. En gekozen volksvertegenwoordigers kunnen niet afgezet worden. Er zullen nieuwe radicale partijen ontstaan.
Toch zijn dat gelegenheidsargumenten die niet in de weg mogen staan van het algemene doel: het waarborgen van de democratie en onze grondrechten. Het grootste verschil tussen de Centrumpartij en Forum is het succes van die laatste. En dat heeft geresulteerd in een racistische en fascistoïde rot die diep is doorgedrongen in onze parlementaire democratie. Zachte heelmeesters maken stinkende wonden.
Als een verbod op partijen als Forum een legitiem middel blijkt, is er geen reden hier geen gebruik van te maken om onze democratische rechtsstaat te beschermen. En degenen die menen dat zo’n verbod een veel te zwaar middel is moeten zich eens heel hard afvragen waar de grens dan wél ligt.
