Is het einde van Rutte inzicht

Afgelopen week gebeurde het onvermijdelijke: het derde Kabinet Rutte is gevallen over de toeslagenaffaire. De val van het Kabinet is op zich terecht, want de toeslagenaffaire is een grof schandaal. Maar het is niet genoeg dat dit Kabinet aftreedt, Rutte moet helemaal weg. Ook als lijsttrekker.

Waarom is dit zo belangrijk?

De doofpotten van Rutte

In het eerste rapport over de toeslagenaffaire wordt gesproken over de Ruttedoctrine: een cultuur van geslotenheid waardoor parlementariërs en journalisten nauwelijks te weten kunnen komen wat er achter de schermen gebeurt. Laten we niet de vergissing begaan om te denken dat deze doctrine alleen een rol speelde bij de toeslagenaffaire: dit speelt op alle terreinen.

In een eerder artikel noemde ik al hoe ondemocratisch Rutte in wezen heeft geregeerd de afgelopen tien jaar: hoe hij verkiezingen manipuleerde en beloftes brak, en hoe zijn beleid ten koste van de gewone Nederlanders ging. Maar het beleid van Rutte dat voor iedereen te zien was, is niet de enige factor: het gaat ook om het beleid dat hij voor ons verborgen hield.

Herinnert iemand zich nog het bombardement op de Iraakse stad Hawija?
Nederlandse F-16’s voerden daar luchtaanvallen uit waarbij 70 burgerdoden vielen. Dat kwam Mark Rutte niet goed uit en dus werden vragen daarnaar gesaboteerd. Lees vooral dit verslag van de Tweede Kamer zelf om te begrijpen hoe (het gebrek aan) communicatie werkt onder deze premier.
De Kamer is diverse keren onjuist of onvolledig geïnformeerd over de luchtaanvallen op IS in Irak en de burgerslachtoffers die daarbij vielen.
Het parlement moest als een detective optreden om feiten boven tafel te krijgen.
Er is een rookgordijn opgetrokken om parlementaire controle te ontlopen.
Dit is de strategie van Rutte in de notendop.

Het bombardement van Hawija werd uiteindelijk besproken, maar interessanter is wat nog niet besproken werd. Wat te denken van de steun die Syrische rebellen kregen van Nederland? Waarom houdt Rutte een onderzoek daarnaar tegen?
De Tweede Kamer heeft al in 2018 gevraagd om een onderzoek, en Rutte heeft het steeds weten te voorkomen. Waar blijft de parlementaire controle als Rutte hiermee weg blijft komen?

Een ander voorbeeld is de (vermoedelijke) bemoeienis van de premier met de vervolging van oppositieleider Geert Wilders. Pieter Klein heeft hier al heel wat onderzoek naar gedaan en wat hij boven heeft gekregen is verontrustend. Leven wij in een land waarin de premier kan zorgen dat zijn belangrijkste concurrent verlamd wordt door een politiek proces? Net als bij de toeslagenaffaire zou dat een aantasting van de grondbeginselen van onze rechtsstaat betekenen, maar ook hier wordt een rookgordijn opgetrokken.

Rutte zal nooit openheid geven

Laten we realistisch zijn: zo lang Rutte aan het bewind is, zal hij nooit toelaten dat er werkelijk transparantie komt. In februari 2020 nam de Tweede Kamer een motie aan over het recht van de Kamer om geïnformeerd te worden. Deze motie werd ontraden… Mark Rutte wil niet dat de Kamer geïnformeerd wordt, hij wil niet dat allerlei onderste stenen boven komen.
Natuurlijk heeft hij inmiddels geroepen dat hij tot inzicht is gekomen en nu openheid wil geven. In typische Ruttetaal deed hij stoere uitspraken: Maak álles maar openbaar! Desnoods de notulen van de ministerraad! Zet er maar een camera bij!
Populist Rutte weet hoe het spel gespeeld moet worden, maar wie neemt dit nog serieus?

Het is heel waarschijnlijk dat Mark Rutte in zijn tijd als premier op meerdere terreinen ver over de grenzen van zijn bevoegdheid is gegaan. Wat nu bekend is, is al erg genoeg; wat nog verborgen is, is vermoedelijk nog erger. Dat nu het Kabinet Rutte dramatisch aftreedt en ‘verantwoordelijkheid’ neemt, is een volkomen leeg gebaar als Rutte zich niet terugtrekt als lijsttrekker.
Mark Rutte moet helemaal verdwijnen van het politieke toneel. Dan kan de Ruttedoctrine aangepakt worden, de informatie aan de Kamer kan op orde worden gebracht, klokkenluiders kunnen veilig naar buiten komen en de WOB kan eindelijk gebruikt worden zoals de bedoeling is.

Hoe komen we van Rutte af?

Het beste zou zijn dat Mark Rutte zelf zou besluiten om zich terug te trekken als lijsttrekker, maar dat verwacht ik niet. Hij zal waarschijnlijk met een mooi verhaal komen over ‘verantwoordelijkheid nemen juist nu’ en hij zal stellen dat hij onmisbaar is vanwege de coronacrisis. Hij zal beloven dat er lessen geleerd zullen worden en hij zal gepaste bescheidenheid en emotie laten zien. Hij zal ons allemaal weer een rad voor ogen draaien.

Het op één na beste zou zijn dat de VVD zou besluiten dat Rutte niet langer aan kan blijven als lijsttrekker, maar ook die kans is uiterst klein. Want wat is de VVD zonder Rutte? Er is niemand in zicht die in zijn plaats de kar kan trekken. De goede peilingen en de zucht naar macht zullen VVD’ers ervan weerhouden om Rutte aan te pakken.

Als hij dus toch lijsttrekker blijft, zouden alle journalisten van Nederland een voorbeeld moeten nemen aan Pieter Klein. Zij zouden de komende maanden uitgebreid verslag moeten doen van het desastreuze beleid van Mark Rutte, van zijn vele gebroken beloftes en vooral van de giftige doofpotcultuur die onder deze premier gecultiveerd is.
Er komt al meer kritiek in de media, maar zullen journalisten de moed hebben om eerlijk verslag te blijven doen? Of gaat men dan weer zaken toedekken om ‘de populisten’ niet in de kaart te spelen?

Mark Rutte heeft al veel te veel medewerking gekregen van onderdanige media die geneigd zijn het establishment te beschermen, ook als dit ten koste van de burgers gaat. Het gevaar van ‘de populisten’ wordt voortdurend opgeklopt, terwijl de VVD-regeringen intussen enorme schade veroorzaken.
Journalisten die willen bepalen wat kiezers wel of niet mogen weten, zijn in wezen antidemocratisch bezig en zouden wat meer vertrouwen in de burgers moeten hebben. Informatie is niet alleen cruciaal voor de Kamer, maar zeker ook voor de kiezers. Mensen moeten weten waar ze voor stemmen.

Rutte moet helemaal weg. En als hij niet zelf vertrekt, moeten de kiezers hem weg kunnen sturen.