Kabinet roept halt op fastfood-aanbod: ‘Gemeenten fastfoodketens weren’
Indignatie redactie
5 min. lezen
Fastfood Een patatje, hamburger of stuk pizza, lekker op z’n tijd, maar volgens het kabinet is het aanbod daarvan veelte groot. En daarom vinden ze in Den Haag dat het wel wat minder mag met de fastfoodketens. Nieuwe plannen geven gemeenten de mogelijkheid om nieuwe fastfoodrestaurants te weren. En slimme marketingtrucjes voor snoepgoed? Dat mag straks ook niet meer.
Het is genoeg geweest, wat het kabinet betreft. In de meeste winkelstraten en binnensteden vind je een rijkelijk aanbod van McDonalds, Burger King, Döner-zaken en snackbars. En dat is niet bepaald bevordelijk voor onze gezondheid. Vooral de jongere generatie verkiest nog regelmatig een vette hap boven hun gesmeerde boterham.
Gemeenten mogen fastfoodketens aanpakken
Daarom mogen gemeenten nieuwe fastfoodketens verbieden als deze in de buurt staan van scholen of in een wijk waar al veel vergelijkbare eetgelegenheden zijn. Een gemeente bepaalt zelf hoeveel hamburger-, döner- en pizzaketens er in een plaats mogen vestigen.
Het kabinet verkent momenteel de mogelijkheden en juridische grondslag voor deze wetgeving. Ook streven zij ernaar om het aantal bestaande fastfoodketens terug te dringen. Maar daarvoor komt wetgeving later.
Naast fastfood ook halt op marketingtrucjes suiker
Maar het is de vraag of dat helemaal zonder slag of stoot gaat. Want wanneer is iets nu precies fastfood? Daarom is er nog niet alles duidelijk over dit soort verboden. Al bevestigt een bron aan Het AD dat de wetgeving er daadwerkelijk gaat komen. Naar verwachting worden de plannen vandaag door de ministerraad goedgekeurd.
En er is meer. Want ook voor de verkoop van ijs, snoep of snacks gaan de teugels strakker. De marketing rondom de verkoop van suikerwaar, krijgt namelijk niet meer alle vrijheid. Verkopers mogen kinderen niet meer ‘lokken’ richting ijs, snoep of andere lekkernijen door marketingtrucjes. Een ijsje met een Disney-prinses erop? Of snoep met het hoofd van een karakter uit een populaire animatiefilm? Dat is straks van de baan. Maar ook speeltjes of cadeautjes bij de aankoop van snoep, zijn straks niet meer de bedoeling.
Kabinet strijdt tegen ongezonde leefstijl
Deze plannen horen bij een groot pakket van het kabinet in de strijd tegen obesitas en een ongezonde leefstijl. Zo werd vorige week bekend dat roken op plekken waar veel kinderen komen, zoals speeltuinen of sport-accomodaties, straks niet meer kan. En daarnaast haal je ook niet zomaar meer een pakje sigaretten in de supermarkt. Vanaf 2023 koop je sigaretten alleen nog in een takbaksspeciaalzaak.
De afgelopen jaren nam het aantal fastfoodketens snel toe. Wethouders van de vier grote steden riepen vorig jaar al om instrumenten om de hausse te beteugelen. Staatssecretaris Van Ooijen komt daar nu aan tegemoet. Hij gaat de juridische opties in kaart brengen van een harde rem op de vestiging van ketens en fastfood- en frisdrankverkoop- en -reclame op en rond scholen.
,,Er moet echt wat gebeuren, een op de zeven kinderen is nu te zwaar en het gaat de verkeerde kant op. In lagere sociale klassen is het zelfs een op de drie”, zegt Van Ooijen.
Niet op elke straathoek een billboard met reclame voor ongezond eten
Eerder besloot het kabinet het eetgedrag al meer te sturen met het plan voor een suikertaks, maar dat is niet genoeg, vreest Van Ooijen. ,,Je wil die overdaad aan aanbod echt niet. Een hamburger of een broodje döner eten is geen probleem. Maar ik wil niet die enorme aantallen, en ook niet op of te dichtbij scholen. Ik wil dat dat dan een weloverwogen keuze is, niet gestuurd omdat op elke straathoek een billboard met reclame staat voor dat ongezonde eten, en er op elke straathoek die verleiding is met weer een zaak die ongezond eten verkoopt. Dat stuurt je gedrag ongemerkt.”
Een platte ‘vettaks’ zou niet werken, er is meer nodig dan alleen een prijsprikkel. In welke wettelijke vorm de fastfoodrem er kan komen, wordt dus bekeken. Maar actie is nodig, vindt de staatssecretaris.
”Je wil die overdaad aan aanbod echt niet. Een hamburger of een broodje döner eten is geen probleem. Maar ik wil niet die enorme aantallen, en ook niet op of te dichtbij scholen”
>Het patatje speciaal blijft dus gewoon. Maar als een winkel verdwijnt, een boekhandel bijvoorbeeld, moet worden gekeken of er in plaats van een nieuwe fastfoodketen iets anders kan komen. ,,Misschien een groenteboer.” Een concreet plan daarvoor heeft Van Ooijen nog niet. Hij wil kijken wat er binnen de huidige regels al gedaan kan worden, maar wil ook bezien of er juridisch meer mogelijk is. Met name grotere gemeenten hadden daar volgens hem om gevraagd.
Beteugeling ondernemerschap ligt gevoelig
Zo’n beteugeling van vrij ondernemerschap ligt politiek gevoelig. Het bestrijden van de beschikbaarheid van fastfood is geen onderdeel van het Nationaal Preventieakkoord en werd ook niet genoemd in het coalitieakkoord. Maar volgens Van Ooijen past een fastfoodwet in het plan om ‘de gezondheidsdoelen’ te halen: overgewicht moet nu eenmaal teruggedrongen worden, hebben partijen samen afgesproken. Dat er nu wel over nagedacht wordt, is volgens Van Ooijen omdat er ‘een tandje bij’ moet voor de gezondheid van kinderen.
Wanneer is iets fastfood?
Details, bijvoorbeeld over maximumaantallen fastfoodrestaurants per wijk of stad, zijn nog niet uitgewerkt. Van Ooijen: ,,Ik wil geen dictaten opleggen, zo van: er mag nog maar nul frisdrank verkocht worden. Wel wil ik wettelijke mogelijkheden bieden aan scholen om frisdrank en ongezond eten als snoep en snacks te beperken of helemaal te weren. Nu kunnen ze dat niet. En natuurlijk krijg je definitiediscussies: wanneer is iets fastfood? En: de McDonald’s verkoopt ook salades. Maar daardoor wil ik me nu niet laten stoppen.”
Van Ooijen komt dit jaar met de opties naar de Tweede Kamer. ,,Gemeenten zeggen: help ons. Scholen ook. Laatst nog waren we bij een school die echt het gezonde voorbeeld gaf. Maar eenmaal een paar stappen van de poort stonden reclamemakers met grote borden: pizzapunt voor een paar euro. Zie jezelf dan maar eens te beheersen. Daar moeten we bij helpen.”
Ongezond eten heel goedkoop
Volgens McDonald’s speelt de discussie over gezonde leefstijl al langer. De bekende restaurantketen geeft aan de opstelling van Van Ooijen te begrijpen. Zelf probeert McDonald’s ook al enige tijd een “gevarieerde menukaart” aan te bieden, benadrukt een woordvoerster.
ProFri, de branchevereniging voor frituurders, vindt dat de nadruk bij ongezond eten te veel op snackbars en cafetaria’s wordt gelegd. ,,Eten in de snackbar is niet per se ongezond”, meent directeur Frans de Rooij. Volgens hem is het juist het feit dat veel ongezond eten heel goedkoop is, een probleem. ,,In de supermarkt ben je minder geld kwijt voor snacks dan bij de snackbar.” Wel is de sector bereid mee te denken om een ongezonde levensstijl aan te pakken. Maar het bepalen waar snackbars zich wel en niet mogen vestigen gaat de ProFri-voorman te ver.
